Από την πρώτη στιγμή που απαντά το τηλέφωνο, από το θερμό της «Hello George», το «Mrs Swinton» που είχα στο μυαλό μου πάει περίπατο. Εκείνη στη Σκοτία κι εγώ στην Αθήνα, μιλάμε με μια οικειότητα που δεν μοιάζει ταιριαστή για δυο ανθρώπους που δεν γνωρίζονται.

Συνέντευξη στον Γιώργο Κρασσακόπουλο

Γεννήθηκε πριν 50 χρόνια, σε μια καλή βρετανική οικογένεια, ξεκίνησε από το Royal Shakespeare Company αλλά έχτισε το όνομά της στις νεοτερικές, επαναστατημένες, σπουδαίες ταινίες του Ντέρεκ Τζάρμαν. Γοήτευσε με την ανδρόγυνη ομορφιά της στο «Ορλάντο» της Σάλι Πότερ που της άνοιξε τον δρόμο για μια πιο ευρεία αναγνώριση. Μοιάζει το ίδιο ταιριαστή ή καλύτερα το ίδιο παράξενη τόσο σε ταινίες του ευρωπαϊκού arthouse σινεμά όσο και σε χολιγουντιανά φιλμ. Κέρδισε ένα Όσκαρ για το «Μάικλ Κλέιτον» του Τόνι Γκιλρόι, αλλά εξακολουθεί να ζει σε ένα μικρό χωριό της Σκοτίας. Αποτελεί μούσα για σκηνοθέτες, φωτογράφους, σχεδιαστές μόδας κι όμως η εικόνα της κάθε άλλο παρά ταιριάζει με την παραδοσιακή εικόνα που έχουμε γι’ αυτή. Στο «Είμαι ο Έρωτας» του Λούκα Γκουαντανίνο, δίνει ακόμη μία εξαιρετική ερμηνεία στον ρόλο μιας παντρεμένης Ιταλίδας που παραδίνεται στο πάθος και βάζει υποψηφιότητα για έναν ακόμη θρίαμβο που, όπως κάθε τι στην καριέρα της, είναι σαν να προέκυψε από τον πιο απροσδόκητο δρόμο…

Ανέκαθεν υπήρξες περιπετειώδης στις συνεργασίες σου στο σινεμά. Πώς προέκυψε το «Είμαι ο Έρωτας» και η φιλία με τον Λούκα Γκουαντανίνο;

Τ.Σ.: Στην πραγματικότητα, η ιστορία μας πηγαίνει πίσω σχεδόν είκοσι χρόνια. Ο Λούκα μου είχε γράψει ένα γράμμα ζητώντας να παίξω σε μια ταινία του, δυστυχώς και πολύ αγενώς, δεν του απάντησα ποτέ. Όταν λίγα χρόνια αργότερα βρέθηκα στη Ρώμη με συνάντησε και αντί να μου ζητήσει τον λόγο, μιλήσαμε πολύ και μια φιλία ξεκίνησε. Από τότε μιλάγαμε για το σινεμά που μας αρέσει, τις ταινίες που θέλουμε να κάνουμε μαζί και παρ’ ότι μας πήρε αρκετό καιρό για να το καταφέρουμε, είναι σχεδόν 11 χρόνια που ετοιμάζουμε το «Είμαι ο Έρωτας», νομίζω ότι το αποτέλεσμα δικαιώνει τη φιλία και το διάστημα που περάσαμε μαζί.

Τι κράτησε τη σχέση σας κοντινή όλο αυτό τον καιρό; Η αγάπη σας για το σινεμά; Το όνειρο αυτής της ταινίας;

Τ.Σ.: Νομίζω ότι «παίζουμε» καλά μαζί. Ότι προκαλούμε ο ένας τον άλλο να προχωρήσει λίγο πιο πέρα όπως κάνουν δύο καλοί φίλοι. Πολλές φορές οι άνθρωποι συζητούν να κάνουν πολλά, αλλά τίποτα δεν γίνεται γιατί δεν υπάρχει η λάμψη στα μάτια, γιατί κανείς δεν προκαλεί τον άλλο. Αντίθετα εμείς είμαστε πολύ περίεργοι, θέλουμε να δούμε τι θα συμβεί αν προσπαθήσουμε να κάνουμε καινούρια πράγματα. Χτίζουμε μια ιδέα και προχωράμε από εκεί, σπρώχνοντας ο ένας τον άλλο πιο πέρα, πείθοντάς τον να κάνει πράγματα που ίσως φοβάται.

Η πρόκληση, ο κίνδυνος είναι, λοιπόν, που κάνει τα πράγματα ενδιαφέροντα;

Τ.Σ.: Πάντα. Και κυρίως τα κάνει διασκεδαστικά και με τον Λούκα διασκεδάζουμε τρομερά. Γελάμε πάρα πολύ όταν βρισκόμαστε. Και αγαπάει ο ένας τον άλλο πολύ. Είμαστε σαν οικογένεια.

Μετά από τόσα χρόνια το να κάνεις ταινίες κρατά ακόμη τη γοητεία του;

Τ.Σ.: Απολύτως. Είχα την τύχη να συνεργαστώ με υπέροχους ανθρώπους από την αρχή• είμαι πολύ κακομαθημένη. Δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να μην διασκεδάζω στη δουλειά μου. Έχω μάθει να εξαρτώμαι πολύ από τη σχέση που χτίζω με τον σκηνοθέτη μου. Δεν είμαι επαγγελματίας, δεν μπορώ να δουλέψω σε οποιοδήποτε περιβάλλον με τοποθετήσεις. Δεν είμαι καθόλου έτσι. Χρειάζομαι κάποιες συνθήκες για να νιώσω άνετα.

Κι όταν δουλεύεις στο Χόλιγουντ;

Τ.Σ.: Ξέρεις, όλες οι ταινίες που έχω κάνει στο Χόλιγουντ έγιναν υπό τις συνθήκες που θέλω. Πάντα υπήρχε αυτή η σχέση με τον σκηνοθέτη, που θεωρώ απαραίτητη. Και στην πραγματικότητα τα χολιγουντιανά μου φιλμ δεν είναι περισσότερα από τέσσερα ή πέντε. Και ο βασικότερος λόγος που δούλεψα σε αυτά ήταν ότι συναντηθήκαμε με τους σκηνοθέτες, κουβεντιάσαμε και τους συμπάθησα τόσο πολύ που ήθελα να περάσουμε χρόνο μαζί, να κάνουμε παρέα στη διάρκεια των γυρισμάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι έγιναν φίλοι μου στη συνέχεια. Πάντα χαίρομαι τρομερά όταν ξαναβρίσκομαι μαζί τους• είναι κάτι που δεν τελειώνει όταν τελειώνει η ταινία.

Ακούγεται υπέροχο. Εντελώς το αντίθετο απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς να συμβαίνει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Τ.Σ.: Ναι είναι παράξενο για να είμαι ειλικρινής. Απ’ όσο μπορώ να ξέρω δεν είναι η νόρμα στην κινηματογραφική βιομηχανία, αλλά ούτως ή άλλως δεν νομίζω ότι είμαι ό,τι πιο φυσιολογικό θα βρεις στο επάγγελμα. Γι’ αυτό ακριβώς σου είπα ότι είμαι τρομερά κακομαθημένη. Δεν περίμενα ότι θα μπορούσα ποτέ να δουλέψω με αυτόν τον τρόπο στο Χόλιγουντ, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται ακόμη κι εκεί υπάρχουν μερικοί ιδιόρρυθμοι άνθρωποι…

Θα έλεγες ότι ισχύει το ίδιο και για τους σταρ;

Τ.Σ.: Ο Τζορτζ Κλούνεϊ είναι μια ειδική περίπτωση ασφαλώς. Κι αυτός δείχνει να διασκεδάζει πολύ αυτό που κάνει και ναι, όταν βρισκόμαστε μαζί είναι πάντα μια θαυμάσια εμπειρία. Η Φράνσις ΜακΝτόρμαντ νομίζω ότι θα είναι φίλη μου για όλη την υπόλοιπη ζωή μου. Τον Μπραντ Πιτ τον βλέπω πολύ λίγο, αλλά τον συμπαθώ πραγματικά πολύ, είναι αληθινή απόλαυση. Νομίζω ότι έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι άνθρωποι που δουλεύουν με τους σκηνοθέτες που ενδιαφέρομαι να δουλέψω κι εγώ βρίσκονται λίγο πολύ στο ίδιο μήκος κύματος.

Κοιτάζοντας πίσω τις πρώτες σου ταινίες με τον Ντέρεκ Τζάρμαν, η απόσταση ανάμεσα στο τότε και το τώρα δείχνει μάλλον μεγάλη. Πώς νιώθεις για τον δρόμο που ακολούθησε η δουλειά και η ζωή σου;

Τ.Σ.: Αυτό που βρίσκω ενδιαφέρον είναι ότι είμαι ακριβώς στην ίδια θέση που βρισκόμουν κι όταν ξεκίνησα να δουλεύω στο σινεμά. Να κάνω ταινίες με ανθρώπους σαν τον Λούκα Γκουανανίνο, με τη Λιν Ράμσεϊ με την οποία ετοιμάζουμε μια ταινία μαζί, με τον Έρικ Ζονκά, άνθρωποι που μοιράζονται το ίδιο πνεύμα, έχουν τις ίδιες ευαισθησίες, που βρίσκονται στο ίδιο milieu με τον Ντέρεκ Τζάρμαν ή με τη Σάλι Πότερ. Νιώθω ότι το πνεύμα είναι το ίδιο. Αυτό που ίσως μπερδεύει τους ανθρώπους είναι ότι ανάμεσα σε αυτά τα φιλμ έχω κάνει μερικές ταινίες στην Αμερική και πρέπει να παραδεχτώ ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη με ξέρουν γι’ αυτές. Αυτό είναι κάπως λάθος. Γιατί για μένα είναι σαν να είμαι σε διακοπές. Είναι λίγο σαν να βλέπεις κάποιον στις διακοπές του σε ένα ξενοδοχείο και να υποθέτεις ότι ζει εκεί…

Το σπίτι σου είναι πάντα πιο ζεστό από ένα ξενοδοχείο.

Τ.Σ.: Σίγουρα είναι πιο αντιπροσωπευτικό τού τι είδους άνθρωπος είσαι. Τι μπορείς να μάθεις για κάποιον από ένα δωμάτιο ξενοδοχείου; Αυτές οι ταινίες είναι τα δικά μου δωμάτια ξενοδοχείων.

Μιλώντας για το «Είμαι ο Έρωτας», η ταινία έχει μια μεγαλοπρέπεια και μια παλιομοδίτικη αίσθηση που, κατά στιγμές, δεν δείχνει ταιριαστή με τους καιρούς που διανύουμε στο σινεμά. Νιώθεις κι εσύ καμιά φορά το ίδιο;

Τ.Σ.: Ελπίζω ότι ταιριάζει, ότι το φιλμ έχει θέση στο σινεμά του σήμερα. Αλλά ξέρεις, ο στόχος δεν είναι να ταιριάξεις εσύ στην εποχή ή τη μόδα. Ο στόχος είναι να τεντώσεις τα όριά της όσο περισσότερο μπορείς, να ελέγξεις την ελαστικότητά της. Και μπορώ να σου πω με χαρά ότι το «Είμαι ο Έρωτας», παρ’ ότι ασφαλώς δεν είναι μια τυπική εμπορική ταινία, έχει μια σπουδαία πορεία σε ολόκληρο τον κόσμο αλλάζοντας, έστω και λίγο, το κινηματογραφικό τοπίο παγκοσμίως. Κάτι που άλλωστε ήταν ο στόχος μας. Το να κάνουμε, δηλαδή, μια μοντέρνα περιπέτεια για τις αισθήσεις. Όχι μια «μεταμοντέρνα» ή ένα «homage», κάτι που θα κρατούσε όλα όσα έχουμε σαν αναφορές γι’ αυτή την ταινία, στο πίσω πλάνο, αλλά να δοκιμάσουμε να δώσουμε μια καινούρια ώθηση στον τροχό του σινεμά, ώστε να φέρει αυτές τις αναφορές και τις εμπνεύσεις μας στο σήμερα, στο κινηματογραφικό παρόν. Και ασφαλώς χαίρομαι για το ότι συχνά συγκρίνουν το φιλμ με άλλα, φτιαγμένα στις λαμπρές μέρες του Ιταλικού σινεμά, αλλά ελπίζω ότι οι άνθρωποι που το βλέπουν ξέρουν ανά πάσα στιγμή ότι βλέπουν μια ταινία του σήμερα, με την Τίλντα Σουίντον που ευτυχώς, είναι ακόμη ζωντανή.

Τι έκανε για σένα την ιστορία, την ταινία, τόσο ελκυστική ώστε να την κρατήσει ζωντανή για 11 χρόνια;

Τ.Σ.: Η γυναίκα στο κέντρο της. Και η δύναμη του έρωτα. Η σκληρότητά του μερικές φορές. Όλα αυτά τα θέματα που αγγίζει. Η μοναξιά της. Η μοναξιά για μένα είναι ένα από τα μεγαλύτερα ταμπού του δυτικού πολιτισμού. Στην εποχή μας υπάρχει η ιδέα ότι μπορείς να τη νικήσεις ξοδεύοντας χρήματα, αγοράζοντας ένα ακόμη αγαθό, αλλά αυτό δεν θα σε κάνει να νιώσεις λιγότερο μόνος. Στην πραγματικότητα όλοι είμαστε μόνοι και μόνο αν το δεχτούμε θα είμαστε εντάξει με τους εαυτούς μας. Και ο έρωτας δεν είναι κάποιο είδος γιατρειάς ή θεραπείας, είναι απλά η αποδοχή ότι μπορείς να είσαι μόνος μαζί με κάποιον άλλο, ότι αναγνωρίζεις τη δική του μοναξιά και δεν φοβάσαι να παραδεχθείς τη δική σου.

Σε αυτή την ταινία ο χαρακτήρας σου παραδίνεται σε ένα μεγάλο πάθος. Για κάποιο λόγο ο χαρακτηρισμός που σε συνοδεύει σε μια μεγάλη μερίδα των κομματιών που γράφονται για σένα στον τύπο είναι «βασίλισσα των πάγων». Σε ενοχλούν αυτές οι λέξεις.

Τ.Σ.: Μιλούν για το «δωμάτιο του ξενοδοχείου» όπου με έχουν γνωρίσει. Όχι για μένα. Μιλούν για το γεγονός ότι το αμερικάνικο σινεμά με κάλεσε να υποδυθώ τρεις μάγισσες. Έπαιξα μια λευκή μάγισσα στα «Χρονικά της Νάρνια», μια σκοτεινή «μάγισσα» στο «Μάικλ Κλέιτον» και μια κόκκινη μάγισσα στο «Καυτό Απόρρητο» των αδελφών Κοέν. Αλλά δεν νομίζω ότι οποίος έχει δει το «Ορλάντο» ή το «Καραβάτζιο» ή οποιαδήποτε από τις παλιότερες ταινίες μου θα με σκεφτόταν ποτέ μ’ αυτόν τον τρόπο. Στην πραγματικότητα είναι απλώς η έλλειψη πληροφοριών ή η αδυναμία των ανθρώπων να δουν ολόκληρη την εικόνα. Το καταλαβαίνω και η αλήθεια είναι ότι δεν με ενοχλεί.

Πηγαίνοντας πίσω, στις παλιότερες ταινίες σου, στις πρώτες μέρες της καριέρας σου, όλα πάνω σου, ακόμη και η εικόνα σου, το look σου ήταν διαφορετικά. Ήταν στο πνεύμα μιας επαναστατικής διάθεσης που είχε το βρετανικό σινεμά εκείνες τις μέρες ή ήσουν απλά εσύ;

Τ.Σ.: Φοβάμαι ότι δεν υπάρχει τίποτα που να μπορώ να κάνω για την εμφάνισή μου. Απλώς γεννήθηκα έτσι. Και αυτή τη στιγμή κάθομαι στο κρεβάτι μου και δίπλα μου είναι τα δύο μου παιδιά που επίσης δείχνουν να ήρθαν από τον ίδιο πλανήτη απ’ όπου κατέβηκα κι εγώ.

Από την άλλη, ο τρόπος με τον οποίο κάποτε έμοιαζες διαφορετική, είναι τώρα στο mainstream. Ανάμεσα σε άλλα, είσαι κι ένα λαμπρό fashion icon. Θα έλεγες ότι ο δικός μας κόσμος πρόλαβε τον βηματισμό σου, την τροχιά του πλανήτη σου;

Τ.Σ.: Ξέρεις κάτι, δεν με νοιάζει καθόλου. Δεν ξέρω, ούτε με ενδιαφέρει…

Μίλησες για τα παιδιά σου. Η οικογενειακή σου ζωή μοιάζει να έχει περάσει στα όρια του μύθου. Απ’ όσο ξέρω έχεις βρει τη μαγική ισορροπία ανάμεσα στην οικογένεια σου, τον σύζυγο και πατέρα των παιδιών σου και τον άντρα με τον οποίο μοιράζεσαι τη ζωή σου. Ή τουλάχιστον έτσι διαβάζουμε συχνά.

Τ.Σ.: Ίσως μερικά απ’ όσα διαβάζει κανείς για μένα να είναι όντως στη σφαίρα του μύθου, αλλά δεν έχει στ’ αλήθεια σημασία.

Ούτε είναι η ουσία του πράγματος. Η ουσία βρίσκεται στο πώς κατορθώνεις να βρεις την ισορροπία ανάμεσα σε πράγματα που δεν πάνε απαραίτητα μαζί, όπως βλέπουμε και στο «Είμαι ο Έρωτας». Πράγματα όπως η οικογένεια και το πάθος, ο έρωτας και το «καθήκον», η ζωή και η καριέρα, η ιδιωτική ζωή και η φήμη.

Τ.Σ.: Ξέρεις, στη δική μου ευλογημένη ζωή, γιατί είναι ευλογημένη -αν κι όχι περισσότερο από οποιουδήποτε άλλου, μια που κάθε ζωή είναι ευλογία αν επιλέξεις να τη δεις έτσι- μια από τις αιτίες της αρμονίας μου είναι ότι όλα είναι βασισμένα στο ίδιο σημείο. Όλα είναι βασισμένα σε μια διάθεση συνεργασίας, σε μια αίσθηση σεβασμού, σε μια ματιά που ψάχνει τα κοινά κι όχι τις διαφορές. Κι αυτό είναι κάτι που ισχύει στη δουλειά μου, που χαρακτηρίζει τη σχέση μου με την οικογένειά μου. Ζούμε σε έναν πλανήτη που χαρακτηρίζεται από καλοσύνη. Θέλουμε να είμαστε συγχρονισμένοι ο ένας με τον άλλο, τις ανάγκες του, τα συναισθήματά του. Μίλησες για την καριέρα μου αλλά, ξέρεις, δεν έχω ποτέ τη συναίσθηση μιας καριέρας. Έχω μια ζωή. Τα παιδιά μου και οι άνθρωποι που συνεργαζόμαστε γνωρίζονται πολύ καλά μεταξύ τους, δουλεύουμε όλοι μαζί σε αυτό το σπίτι, ο πατέρας των παιδιών μου είναι πολύ κοντά μας, ακόμη κι αν δεν ζει μαζί μας πια, είμαστε πολύ καλοί φίλοι. Στην πραγματικότητα μένουμε πάρα πολύ κοντά και αγαπιόμαστε ακόμη αν κι εγώ έχω προχωρήσει σε μια καινούρια σταθερή σχέση, που κρατά εδώ και πέντε χρόνια. Δεν νομίζω ότι ο τρόπος που ζω είναι τόσο εξωτικός ή παράξενος. Ξέρω ότι υπάρχουν πολλές οικογένειες που έχουν βρει τις δικές τους ισορροπίες. Η βασική αρχή στη δική μου ζωή είναι ότι όλοι ακούμε ο ένας τον άλλο και προσπαθούμε να είμαστε χαλαροί και ήρεμοι. Όπως σου είπα είναι ένας πλανήτης ευγενικός και γαλήνιος.