Η συμφιλίωση / Νηπενθές / Κουφός είσαι ρε; Δεν ακούς; / Οι μη κανονικοί /  Αμερικανικός Φονταμενταλισμός

Λάμπρος Πολύζος

Η συμφιλίωση

Εκδόσεις: Σοκόλη – Κουλεδάκη

Σελ.: 204

Φέρνοντας στο φως τον αθέατο κόσμο ενός ανισόρροπου ψυχισμού, ο συγγραφέας σε αυτή του την πρώτη πεζογραφική εμφάνιση (έχει εκδώσει και μια ποιητική συλλογή το 2008), πρέπει να ξάφνιασε και τον… εαυτό του! Μέσα σ’ ένα άριστα δομημένο λογοτεχνικά εσωτερικό περιβάλλον, ένας άντρας με διαταραγμένη προσωπικότητα για τον οποίο δεν μαθαίνουμε ποτέ κάτι συγκεκριμένο –σαν να πρόκειται για μια σκιά που κινείται μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας– αποδομείται στην αντιπαράθεσή του με ένα μάλλον φανταστικό έντομο που τον πολιορκεί εν πρώτοις μέσα στο ίδιο του το σπίτι και στη συνέχεια καταφέρνει να κυριαρχήσει ολοκληρωτικά στην ίδια του την ύπαρξη. Με ξεχωριστή γλαφυρότητα και άνεση στην εξέλιξη μιας ιδιαίτερα δύσκολης πλοκής, ο συγγραφέας διαχειρίζεται έναν απίθανο χαρακτήρα ο οποίος κινείται στα όρια της ύπαρξης. Έναν ανθρώπινο χαρακτήρα που μάλλον συμβολίζει έναν καθημερινό άνθρωπο, της διπλανής πόρτας του οποίου, ωστόσο, η πορεία έχει ανακρούσει πρύμναν: με δυο λόγια έχει «ξεφύγει» ολοκληρωτικά. Έτσι, οι χώροι τού μυθιστορήματος μάς φαίνονται οικείοι και αλλοιώνονται εφιαλτικά – όπως κι ο χρόνος: μια κυλά σαν ένα κανονικό εικοσιτετράωρο, στερεότυπα δομημένο, και μια αποκτά μιαν αβάσταχτη διάρκεια. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό-υπαρξιακό μυθιστόρημα όπου όλα κινούνται προς μια αναπόφευκτη και ζοφερή συμφιλίωση: την αποδοχή της συντριβής του (σύγχρονου;) ανθρώπου. Παρά το γεγονός ότι ο συγγραφέας επιχειρεί ένα εγχείρημα δύσκολο, κυρίως γιατί δεν επιλέγει τον εύκολο δρόμο του φανταστικού όπου όλα γίνονται δίχως εξηγήσεις, οι ρεαλιστικές απεικονίσεις της εσωτερικότητας δίνουν μια έντονη δραματικότητα απ’ όπου καταυγάζει η αυθεντικότητα. Εκείνο πάντως που είναι περισσότερο κι από φανερό, είναι η λογοτεχνική άνεση του Πολύζου που, παρά το γεγονός ότι παρουσιάζεται για πρώτη φορά, διαθέτει όλες εκείνες τις ευτυχείς αρετές του έμπειρου και εμπνευσμένου συγγραφέα.

Σοφία Κολοτούρου

Κουφός είσαι ρε; Δεν ακούς;

Κουφές ιστορίες καθημερινής τρέλας

Εκδόσεις: ΚΨΜ

Σελ.: 136

Πίσω από έναν επιθετικό τίτλο τον οποίον, αμέσως μετά, ισορροπεί ο αυτοσαρκασμός του υπότιτλου, κρύβεται το μυστικό αυτού του βιβλίου που κατά κάποιο τρόπο αντιμάχεται τις προκαταλήψεις, όπως αυτές διαμορφώνονται μέσα σε μια κοινωνία που φτάνει να φέρεται εχθρικά ή ακόμα χειρότερα… αδιάφορα απέναντι στη διαφορετικότητα, όπως κι αν αυτή εκδηλώνεται. Η συγγραφέας από την αρχή φαίνεται αποφασισμένη να κερδίσει ένα στοίχημα με τον εαυτό της – κι αυτό δεν είναι λίγο. Αντίθετα, είναι το παν, όταν πρόκειται να αγωνιστεί για το δικαίωμα του διαλόγου της με την κοινωνία, τους συνάνθρωπους της, τους φίλους και συγγενείς, την ίδια της την ύπαρξη. Και επειδή η κοινωνία είναι η πιο… κουφή περίπτωση που υπάρχει, η Κολοτούρου σαν έξυπνος άνθρωπος, δεν χάνει την ψυχραιμία της• αντίθετα αντεπιτίθεται ευθαρσώς, θέτοντας με ακρίβεια και χωρίς καμιά προκατάληψη το πρόβλημά της ξεκάθαρα διανύοντας έτσι τη μισή απόσταση. Η άλλη μισή είναι οι λύσεις, όπως αυτές περιέχονται μέσα στις ιστορίες καθημερινής τρέλας που επιστρατεύοντας το χιούμορ της, προσπαθεί να μας κάνει να τις καταλάβουμε.. Η γενναία απόφαση της συγγραφέως να φτιάξει το δικό της blog στο internet και από ’κει να επικοινωνήσει με τους συνανθρώπους της, τους καθιστά κοινωνούς του δικού της σιωπηλού αλλά τόσο εκκωφαντικά παρόντος κόσμου. Το πρώτο πράγμα που κάνει εντύπωση στον αναγνώστη αυτών των ιστοριών είναι η συνεχής και ανατρεπτική χρήση του χιούμορ που η συγγραφέας χρησιμοποιεί όχι ως εφέ αλλά ως διαδικασία λύτρωσης. Το αποτέλεσμα είναι να διαβάζουμε για τα προβλήματα μιας πολυπληθούς ομάδας ανθρώπων, δίχως να υποβαλλόμαστε σε ψυχαναγκασμό! Σ’ ευχαριστούμε Μαρία για τη μεγάλη σου ευγένεια!

Μαίρη Γεωργίου

Νηπενθές

Εκδόσεις: Tετράγωνο

Σελ.: 116

Δεν είμαι από αυτούς που θεωρούν τη νεότητα πηγή σοφίας ή πρωτοπορία. Το ότι όλοι θα εκχωρούσαμε τα πάντα για να ξαναγίνουμε ή να μείνουμε νέοι, είναι άλλη ιστορία και δεν έχει να κάνει με τις δημαγωγικές διακηρύξεις υπέρ της ανατρεπτικής νεότητας. Αυτό φυσικά δεν αφορά τη νεαρή μας συγγραφέα, αποτελεί όμως μια διαπίστωση που δεν την εξαιρεί από τον κανόνα. Η αντιπαλότητα της νεολαίας απέναντι στο κατεστημένο μπορεί να είναι μια υγιής αντίδραση και επιβεβλημένη –θα πρόσθετα–, ωστόσο δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση χρυσό κανόνα ή ενός άλλου τύπου οδηγό προς ναυτιλλομένους. Οι νέοι δεν διακρίνονται για τις σοφίες τους λοιπόν, αλλά για τις υπέροχες, τις μοναδικές, τις αξιοζήλευτες κουταμάρες τους, για τα λάθη τους… Οπότε, η διάθεση των νέων να αντιπαρατεθούν… πνευματικά με το κατεστημένο, αποτελεί μάλλον στη μεγάλη της πλειοψηφία, μια γραφική ιστορία. Εξ ου και το μπέρδεμα μέχρι βλασφημίας στο κείμενο που υποτίθεται ότι «πουσάρει» τη συγγραφέα μέσω των επιρροών της: Βολταίρος, Κατερίνα Γώγου ή Παύλος Σιδηρόπουλος και Νίτσε, μεταξύ άλλων! Στα νηπενθή τώρα, η συγγραφέας ιστορεί τον κόσμο και την καθημερινότητα των νέων ανθρώπων. Ξέρει να διηγείται ή να μεταφέρει διαλόγους. Εκεί που υστερεί για την ώρα είναι στο… διδακτικό κομμάτι• σε αυτό έρχεται σαν το αποτέλεσμα μιας εύκολης και επιφανειακής κριτικής της βιοτής. Μελαγχολία, αναζήτηση, αδιέξοδα θα μπορούσαν να αποδοθούν μέσα στην ίδια τους την ένταση δίχως εκείνο τον επικριτικό σχολιασμό που υποκρύπτει μια νιχιλιστική διάθεση για τον κόσμο.

Μισέλ Φουκώ

Οι μη κανονικοί

Μετάφραση: Σωτήρης Σιαμανδούρας

Εκδόσεις: Εστία

Σελ.: 666

Και ποιος δεν θα ήθελε να είχε παρακολουθήσει τα μαθήματα του Φουκώ, όπως αυτός τα παρέδιδε το ακαδημαϊκό έτος 1974-1975 στο College de France; Ιδού λοιπόν μια έκδοση που περιέχει έντεκα παραδόσεις του ονομαστού Γάλλου διανοητή στο περιώνυμο Κολέγιο της Γαλλίας. Στο Κολέγιο, οι διδάσκοντες καθηγητές υποχρεούνται μεταξύ άλλων να ανανεώνουν σε κάθε νέο διδακτικό έτος το περιεχόμενο της διδασκαλίας τους. Τη χρονιά εκείνη, ο Φουκώ ασχολήθηκε στα μαθήματά του με το πρόβλημα των επίφοβων εκείνων ατόμων τα οποία στο 19ο αιώνα χαρακτήριζαν ως «ανώμαλους», δηλαδή μη κανονικούς. Στην προσπάθειά του να ορίσει τους μη κανονικούς, ο Φουκώ, τους χωρίζει σε τρεις κατηγορίες-τύπους. Στον τύπο του Τέρατος, του Αδιόρθωτου και του Αυνανιζόμενου. Ερευνώντας μια σειρά πηγών, κυρίως εκκλησιαστικών, νομικών και ιατρικών, ο Φουκώ εντάσσει το υπό εξέταση ζήτημα μέσα στα πλαίσια της ευρύτερης προβληματικής του που σχετίζεται με τη γνώση και την εξουσία. Βασικό του μέλημα είναι η βαθύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώθηκε στη νεότερη Δύση η έννοια της μη κανονικότητας. Το έργο, όπως παρουσιάζεται στην παρούσα έκδοση, αποτελεί προϊόν απομαγνητοφώνησης εκείνων των παραδόσεων, που είχαν την αναγκαία επιμέλεια, όπου και όταν αυτή επιβαλλόταν, από τη μεταφορά του προφορικού στον γραπτό λόγο. Έτσι, για να είμαστε ακριβείς, δεν πρόκειται για ανέκδοτα κείμενα με την αυστηρή έννοια του όρου, αφού η έκδοση αναπαράγει τον προφορικό λόγο του Φουκώ, έστω και ελαφρώς επεξεργασμένο.

Μανούσος Μαραγκουδάκης

Αμερικανικός Φονταμενταλισμός

Εκδόσεις: Παπαζήση

Σελ.: 696

Ως τελευταίο δείγμα της αμερικανικής εκδοχής φονταμενταλισμού θα μπορούσαμε να σημειώσουμε την απειλή του ανεκδιήγητου πάστορα να κάψει μπροστά στην εκκλησία του, διακόσια Κοράνια, προκειμένου να μην προχωρήσουν οι έννομες διαδικασίες για το κτίσιμο ενός τζαμιού κοντά στο Ground Zero. Όπως πολύ σωστά σημειώνει ο συγγραφέας, ο προτεσταντικός φονταμενταλισμός προηγείται κατά πολύ του αντίστοιχου ισλαμικού, μιας κι έχει τις ρίζες του στον 19ο αιώνα. Τότε, οι απίθανοι φανατικοί προτεστάντες υπερασπίζονταν τη βιβλική κοσμολογία απέναντι στις επιθέσεις του «εκκοσμικευμένου» φιλελευθερισμού. Παρά την υποχώρηση του φαινομένου, κυρίως την τριακονταετία 1930–1960, ο αμερικανικός φονταμενταλισμός εκπροσωπούσε ένα δυναμικό ρεύμα της αμερικανικής κοινωνίας , όπως αυτό εκφραζόταν μέσα από την υπερσυντηρητική πλευρά της ρεπουμπλικανικής παρατάξεως. Με δυο λόγια, ο προτεσταντικός φονταμενταλισμός είναι λίγο ή περισσότερο, ανάλογα με την περίοδο, παρών στην αμερικανική πολιτική σκηνή και αποτελεί έναν ιδεολογικό μοχλό πίεσης και επηρεασμού της αμερικανικής πολιτικής. Κυρίως στέκεται απέναντι στον «αριστερό» ουμανισμό του Δημοκρατικού Κόμματος, στον δαρβινισμό, στην πολυπολιτισμικότητα και στον πλουραλισμό. Παράλληλα, στηρίζει απεριόριστα την επεκτατική πολιτική του Ισραήλ σε βάρος των Παλαιστινίων. Στον τόμο εξετάζονται όλες οι εκδοχές που ανέπτυξε ο αμερικανικός φονταμενταλισμός, τα εσχατολογικά, προχιλιαστικά και κοινωνικά οράματά του, καθώς και η ισχυρή πολεμική του κατά των επιστημών της άθεης δαρβινικής φύσης. Γίνεται φανερή η σχέση του με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και η χρυσή, όσο και επικίνδυνη για την ανθρωπότητα, εποχή της συμμαχίας τους επί προεδρίας Ρέιγκαν και του αλήστου μνήμης Τζωρτζ Μπους. Ενδιαφέροντα είναι και τα κεφάλαια όπου ο συγγραφέας αναλύει το απίστευτο ψυχολογικό προφίλ του κινήματος των αμερικανών φονταμενταλιστών, διερευνώντας ταυτόχρονα τη δυναμική και λειτουργικότητα του κινήματος στην ανοικτή αμερικανική κοινωνία.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]