Γουλφ Χολ / Toxique / Οι Αρχαίοι Έλληνες Ιστορικοί / Ο μαθηματικός και ο παραχαράκτης / Οδύσσεια προς την Ελευθερία 1928 – 1964

Hilary Mantel

Γουλφ Χολ

Μετάφραση: Αθανάσιος Ζάβαλος

Εκδόσεις: Πάπυρος Τόμος Α & Β

Σελ.: 894

Ένα ιστορικό μυθιστόρημα που ζωντανεύει ίσως τη σημαντικότερη περίοδο της αγγλικής Ιστορίας, εκεί που η μετέπειτα αυτοκρατορία βρίσκεται στο μεταίχμιο μιας εκ θεμελίων μετάβασης από τον σκοτεινό κόσμο του Μεσαίωνα και της παπικής επικυριαρχίας στη νεωτερικότητα. Η Αγγλία της εποχής των Τιδόρ βιώνει μια μεταβατική περίοδο, με όλα εκείνα τα συντριπτικά επακόλουθα για την κοινωνία, που φέρνει το τέλος της φεουδαρχίας και την αυγή μιας νέας εποχής, αυτής του πρώιμου καπιταλισμού. Η Αγγλία στην εποχή των Τιδόρ έρχεται επίσης σε σύγκρουση με την τυπική και ουσιαστική εξουσία της Καθολικής Εκκλησίας. Η σύγκρουση του θρόνου με τον Πάπα θα παίξει καθοριστικό ρόλο για τις εξελίξεις στη χώρα, η οποία θα δεχτεί τις πρώτες επαναστατικές ιδέες της ηπειρωτικής Ευρώπης. Το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα – ποταμός της Hilary Mantel αναπλάθει την εποχή της δεκαετίας του 1520, τότε που ο Ερρίκος αγωνιζόταν να αποκτήσει γιο και η υπόθεση της διαδοχής λίγο έλειψε να βυθίσει την Αγγλία στο χάος του εμφυλίου πολέμου. Η σύζυγός του, Αικατερίνη της Αραγωνίας, δεν λέει εδώ και δυο δεκαετίες να χαρίσει στον θρόνο της Αγγλίας τον νόμιμο διάδοχό της, με συνέπεια ο Ερρίκος να ακυρώσει τον γάμο του και να παντρευτεί την πρόθυμη (και υπομονετική) ερωμένη του, Άννα Μπόλεϊν. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αρχίζει μια σφοδρή σύγκρουση του αγγλικού θρόνου με την παπική εξουσία. Πρώτο θύμα αυτής της σύγκρουσης είναι ο Αρχιεπίσκοπος Γουίλσι, του οποίου μέγας προστατευόμενος υπήρξε ο Κρόμγουελ. Το «Γουλφ Χολ» εξιστορεί κυρίως την απίθανη περίπτωση ενός ανθρώπου που βρέθηκε στη δίνη μιας σύγκρουσης και παρά την ταπεινή του καταγωγή και τη δυσμενή θέση του, κατάφερε να συνδέσει το όνομά του με τη Μεταρρύθμιση στην Αγγλία, να γίνει ο άνθρωπος που θα οδηγούσε τη χώρα του στον σύγχρονο κόσμο.

Φρανσουάζ Σαγκάν

Toxique

Πρόλογος: Θανάσης Τζαβάρας

Εικονογράφηση: Μπερνάρ Μπυφφέ

Μετάφραση: Άννυ Σπυράκου

Εκδόσεις: Συνάψεις

Σελ.: 96

Στα δεκαεννέα της, η Φρανσουάζ Σαγκάν κυκλοφόρησε το «Καλημέρα Θλίψη», βιβλίο που την καθιέρωσε με το… καλημέρα και την έκανε ευρύτερα γνωστή. Η Φρανσουάζ Κουαρέζ, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, ήταν παιδί εύπορης οικογένειας βιομηχάνων που μεγάλωσε στο Παρίσι και σπούδασε στη Σορβόννη, όπως ακριβώς και… στα νυχτερινά κέντρα του Παρισιού, πίνοντας, καπνίζοντας και κάνοντας χρήση ναρκωτικών. Έπειτα από ένα αυτοκινητικό ατύχημα – οδηγούσε μια Aston Martin το καλοκαίρι του 1957 – η Φρανσουάζ νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο. Οι πόνοι της ήταν διαρκείς και έντονοι, κι αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να της χορηγηθεί σε καθημερινή βάση μια αγωγή, ένα υποκατάστατο της μορφίνης, το οποίο ονομαζόταν «857» ή αλλιώς Πάλφιουμ. Η χορήγηση του παυσίπονου είχε σαν συνέπεια τον εθισμό της νεαρής συγγραφέως και την εισαγωγή της σε κλινική αποτοξίνωσης. Εκεί, η Σαγκάν, προκειμένου να αντεπεξέλθει στον εγκλεισμό της, σκέφτηκε να κρατήσει ένα ημερολόγιο. Σε αυτές τις σημειώσεις της περιγράφει την αποτοξίνωσή της, εξ ου και ο τίτλος του βιβλίου που κυκλοφόρησε. Στο ημερολόγιο, η Σαγκάν μοιάζει σα να αφηγείται την περιπέτειά της στον αναγνώστη. Πρόκειται για σημειώσεις γεμάτες αγωνία για τη ζωή. Κι αυτό γίνεται με αφορμή τον θάνατο, τον πόνο, την απώλεια της υγείας. Στο ημερολόγιο αυτό παρατηρεί τον εαυτό της, τον ξεπεσμό και την αγωνία της να περισώσει την αξιοπρέπειά της και περιγράφει το κενό της μοναξιάς και τον ασύλληπτο φόβο που γεννά η πραγματικότητα του θανάτου. Πρόκειται για ένα σπαρακτικό και ιδιαίτερα ενδιαφέρον ανάγνωσμα που είναι εικονογραφημένο με έμπνευση από τον Μπερνάρ Μπυφφέ.

John B. Bury

Οι Αρχαίοι Έλληνες Ιστορικοί

Μετάφραση: Φ.Κ. Βώρος

Εκδόσεις: Παπαδήμα

Σελ.: 190

Καθηγητής της Ιστορίας και της Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου και στο Βασιλικό Κολέγιο του Κέμπριτζ, ο John B. Bury (1861-1927) στο βιβλίο του αυτό αναζητά τις ρίζες της αρχαίας ελληνικής ιστοριογραφίας. Παρακολουθώντας την ανάπτυξη της Ιστορίας ως επιστήμης δεν παραλείπει να εξετάσει τις αρχές και τις κατευθυντήριες ιδέες όπως και τη μεθοδολογία των Ελλήνων ιστορικών, τις οποίες συσχετίζει με τα γενικότερα ρεύματα της ελληνικής διανόησης και ιστορίας. Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, όπως είναι φυσικό, αφιερώνεται στους δυο μεγάλους Έλληνες ιστορικούς, τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη. Η συμβολή τους στην ανάπτυξη της ιστορικής επιστήμης είναι τεράστια, κυρίως γιατί αυτοί πρώτοι έθεσαν τα γεγονότα κάτω από το πρίσμα της κριτικής, πράγμα που τους καθιστά θεμελιωτές της ιστοριογραφίας. Πριν από την καθιέρωση της ιστοριογραφίας, οι Έλληνες είχαν αναπτύξει μια λογοτεχνική παραγωγή, την οποία εμπιστεύονταν: την επική τους ποίηση. Τα επικά ποιήματα όχι μόνο κέντριζαν τη φαντασία των ακροατών, αλλά ικανοποιούσαν και την ιστορική περιέργειά τους, καθώς παρακολουθούσαν την απαγγελία. Η θεώρηση της ελληνικής ιστοριογραφίας ξεκινά από τις αρχές της και φτάνει ως τον έσχατο προχριστιανικό αιώνα. Αρχίζει από τους προδρόμους της ιστοριογραφίας, τους Ίωνες λογογράφους, αναλύει το έργο του Πατέρα της Ιστορίας Ηρόδοτου και όλων όσοι ακολουθούν: των Θουκυδίδη, Ξενοφώντα, Πολύβιου, Κράτιππου, Φίλιστου, Ισοκράτη, Έφορου, Θεόπομπου, Τίμαιου, Ηγησία, Δουρή, Ιερώνυμου, Αριστοτέλη, Πλάτωνα. Το βιβλίο ωστόσο εξετάζει και την επίδραση όλων των ανωτέρω στους μεταγενέστερους Ρωμαίους ιστορικούς: τους Τάκιτο, Σαλλούστιο, Λίβιο και Καίσαρα.

Τhomas Levenson

Ο μαθηματικός και ο παραχαράκτης

Μετάφραση: Νικόλαος Αποστολόπουλος

Εκδόσεις: Τραυλός

Σελ.: 462

Όταν μιλάμε για τον Ισαάκ Νεύτωνα (4 Ιανουαρίου 1643 – 31 Μαρτίου 1727, σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο), αναφερόμαστε σε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής του και γενικότερα της ιστορίας των επιστημών. Φυσικός, Μαθηματικός, Αστρονόμος, Φιλόσοφος, Αλχημιστής και Θεολόγος, ο Νεύτων θεωρείται πατέρας της Κλασικής Φυσικής, καθώς ξεκινώντας από τις παρατηρήσεις του Γαλιλαίου αλλά και τους νόμους του Κέπλερ για την κίνηση των πλανητών, διατύπωσε τους τρεις μνημειώδεις νόμους της κίνησης και τον περισπούδαστο «νόμο της βαρύτητας», και υπήρξε θεμελιωτής των σύγχρονων μαθηματικών. Στην ιστορία αυτή, ωστόσο, που υπογράφει ο Τhomas Levenson, ο Νεύτων μάς παρουσιάζεται στον ρόλο ενός ντετέκτιβ, ο οποίος, ύστερα από παρέμβαση του Στέμματος, καλείται να λύσει μια μεγάλης έκτασης υπόθεση που σχετίζεται με παραχαράκτες. Περί το 1700 που αρχίζει η ιστορία, το Λονδίνο ήταν – και τότε – το οικονομικό κέντρο του κόσμου, ωστόσο κανένας τραπεζίτης δεν εμπιστευόταν το νόμισμα της Αγγλίας και η χώρα, υπό την πίεση του υπέρογκου κόστους του πολέμου, κινδύνευε με χρεοκοπία. Μια συμμορία παραχαρακτών υπό την καθοδήγηση ενός τρομερού και ευφυούς εγκληματία, εκμεταλλευόμενη τη διαφορά στην ισοτιμία της εποχής ανάμεσα στον χρυσό και τον άργυρο, λιώνει τα εναπομείναντα νόμιμα κέρματα και πουλά το ασήμι στην τιμή του χρυσού. Κατόπιν ρίχνει στην αγορά πλαστά νομίσματα. Ο διαβολικός εγκέφαλος των παραχαρακτών Ουίλιαμ Τσάλονερ θα βρεθεί αντιμέτωπος με τον πιο έξυπνο άνθρωπο του κόσμου, τον Ισαάκ Νεύτωνα, που από τη θέση του αξιωματούχου του Βασιλικού Νομισματοκοπείου θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τους παραχαράκτες.

Γιώργος Μπίζος

Οδύσσεια προς την Ελευθερία 1928 – 1964

Εκδόσεις Καστανιώτης

Σελ.: 350

Η Οδύσσεια μιας ζωής που ξεκίνησε από την κατεχόμενη Ελλάδα το 1941 για να καταλήξει στο λιμάνι του Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής μοιάζει περισσότερο με μυθιστόρημα παρά με την πραγματική ιστορία ενός ανθρώπου. Ο Γιώργος Μπίζος βρέθηκε στα δεκατέσσερά του χρόνια στη δίνη μιας εποχής που η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής – πέρα από μεγάλη τύχη – ήθελε επιμονή, υπομονή και κυρίως κότσια. Με δυο λόγια, πράγματα δύσκολα. Πρόκειται για την απίθανη ιστορία ενός νεαρού αγοριού που άφησε πίσω την κατεχόμενη πατρίδα του, ενώ στην Ευρώπη μαινόταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, για να βρεθεί στην άλλη άκρη του κόσμου, στη Νότια Αφρική, αντιμέτωπος με μια κοινωνία άγνωστη που έκρυβε τα δικά της μυστικά και είχε τις δικές της αντιξοότητες. Ο αυτοβιογραφούμενος Γιώργος Μπίζος μάς μιλά σε πρώτο πρόσωπο για τη ζωή του, την οικογένειά του, την πατρίδα που εγκατέλειψε και τους δεσμούς του με αυτή τη νέα χώρα στην οποία εγκαταστάθηκε. Εκεί άρχισε μια νέα ζωή σε μια νέα πραγματικότητα στην οποία κατόρθωσε να πρωταγωνιστήσει στην κορυφαία στιγμή της ιστορίας της, ως προοδευτικός δικηγόρος που υπερασπιζόταν τους μαύρους πολίτες ενάντια στο απάνθρωπο καθεστώς του απαρτχάιντ και ως προσωπικός δικηγόρος του Νέλσον Μαντέλα – για του οποίου την απελευθέρωση πάλεψε σαράντα ολόκληρα χρόνια! Ξεπερνώντας τρομερά προβλήματα, ο νεαρός μετανάστης μαζί με τον πατέρα του κατάφερε να κερδίσει αυτό το πολυέξοδο ταξίδι προς την ελευθερία. Σήμερα το όνομά του έχει ταυτιστεί με την ιστορία της χώρας, κι αυτό είναι αποτέλεσμα επίμονης προσήλωσης στα ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας που υπερασπίστηκε με συνέπεια στις δικαστικές αίθουσες ενός άδικου καθεστώτος που δεν σεβόταν τον νόμο και τη δικαιοσύνη. Ο Γιώργος Μπίζος μας εκμυστηρεύεται μια ζωή πολύτιμη για να την απολαύσουμε σαν μια ιστορία απ’ την οποία προβάλλει ο Άνθρωπος σ’ όλο το μεγαλείο του.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]