H Χαραυγή ένα χωριό του Ν. Κοζάνης και έκειτο στις παρυφές του Βερμίου όρους και τώρα μπαίνει στο επίκεντρο, των ορυχείων του Λιγνιτικού Κέντρου Πτολεμαΐδος – Αμυνταίου.

H Χαραυγή (Τζιουμάς στην παλαιότερη ονομασία, ήγουν παζάρι), είναι, ήταν δηλαδή, ένα χωριό του Ν. Κοζάνης και έκειτο στις παρυφές του Βερμίου όρους και τώρα μπαίνει στο επίκεντρο, των ορυχείων του Λιγνιτικού Κέντρου Πτολεμαΐδος – Αμυνταίου. Οι πρώτοι ορθόδοξοι κάτοικοί του εγκαταστάθηκαν στο εκεί πρώην τουρκοχώρι μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών 1922-23 και την απομάκρυνση των γηγενών οθωμανών. Με τη σειρά τους έφυγαν κι αυτοί ήδη από κει απαλλοτριωθέντες πολλαπλώς και με το αζημίωτο βέβαια, κι εγκαταστάθηκαν στη Νέα Χαραυγή, κολλητά της πόλεως Κοζάνης. Η επικυρίαρχος του καρβουνοφόρου λεκανοπεδίου ΔΕΗ, τους σήκωσε από τα χώματά τους για να τους φάει τα μαύρα σωθικά, από τα οποία πήραν μαζί τους μόνο τη χωμάτινη μνήμη επί γης θαμμένης μαζί με τα προγονικά λευκανθέντα κόκαλα.

Ο,τι έμεινε ακόμα από το χωριό, μια νησίδα είναι, η οποία επιπλέει στη μαύρη της ψυχής βυθοφάνεια και της έρημης γης την επιφάνεια. Την περιτριγυρίζει πολιορκητικά ο θόρυβος της ανάπτυξης κι ο κονιορτός της βιαστικής αποκατάστασης του άλλοτε είναι των κατοίκων του στο νυν και γιατί όχι στο αεί.

Σπίτια με χαίνοντα παράθυρα, ανοιχτές πληγές, στις οποίες αντί αντισηπτικής ουσίας, στερεή αιθαλομίχλη φθοράς νυχθημερόν επικάθεται πάνω τους. Περιμένουν τους μηχανόσαυρους της επιχείρησης εξηλεκτρισμού της χώρας και της αλλαγής των φώτων μας, να αποφανθεί οριστικά περί του πότε του χαμού τους.

«Γυρεύω το παλιό μου σπίτι» που έφαγε ο εργοδηγός, αναρωτιέται ο φωτοσυλλέκτης με τους πολυεστιακούς κι ευρυγώνιους καθώς γυρίζει για να περισώσει ό,τι δύναται, λίγο πριν την τελική απώλεια κι επιχωμάτωση του υλικού χρόνου.

Δρόμοι παλιοί που αγάπησαν στην καθημερινότητα, δρόμοι άδειοι, τεφροί που νοστάλγησαν στην ερημιά τους.

Τα σπίτια είναι σώματα που έφαγε το παγωμένο ρεύμα από το Μέλανα Δρυμό, τα σώματα γυμνά τοπία ανάμνησης.

Άδεια τα παράθυρα απ’ όπου έμπαινε ο ήλιος με δυσκολία αφού οι κουρτίνες δεν άφηναν τα αδιάκριτα δάχτυλά του να ψάχνουν τα ζωντανά σώματα. Τώρα ακώλυτες οι ακτίνες του ερευνούν τις μνήμες των σωμάτων που πέρασαν από κει. Λησμονημένες στάσεις ζωής σαν ήρωες κι ηρωίδες της αρχαίας θρηνωδίας αφήνονται σε φωτοκραυγές απελπισμένης αναζήτησης.

Το χωριό ναυαγισμένο πλοίο φεύγει, οδηγείται στον πάτο της ιστορίας του, στη θάλασσα των ορυχείων που το καταπίνουν.

Η Χαραυγή δύει…

Βασίλης Καραγιάννης