Λύσεις έκτακτου χαρακτήρα ψάχνει η κυβέρνηση για να γεμίσει τα άδεια ταμεία

Νυν υπέρ πάντων τα… έσοδα. Η υστέρηση που παρουσιάστηκε κατά το πρώτο δίμηνο του έτους, ύψους περίπου 1,1 δισεκατομμυρίου ευρώ, αλλά και το γεγονός ότι όλο το διάστημα μέχρι και το τέλος Ιουνίου δεν εμπεριέχει σοβαρές «πηγές» οι οποίες μπορούν να αποδώσουν «ζεστό χρήμα», υποχρεώνουν το οικονομικό επιτελείο να στραφεί σε λύσεις έκτακτου χαρακτήρα προκειμένου να γεμίσει τα άδεια ταμεία.

Οι δυσκολίες; Πολλές. Διότι μπορεί οι προθέσεις να είναι δεδομένες και οι εξαγγελίες – ειδικά όσον αφορά την προσέλκυση εσόδων από τη φοροδιαφυγή – συνεχείς, όμως οι δυνατότητες δεν φαίνεται να ακολουθούν τις κυβερνητικές… επιθυμίες.

Το γεγονός ότι η διαπραγμάτευση με τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών αρχίζει τη δεδομένη χρονική συγκυρία δεν ευνοεί την ελληνική πλευρά. Τέλος Μαρτίου αναμένεται ότι θα έχει εμφανιστεί δημοσιονομικό έλλειμμα 3 δισ. ευρώ, ενώ κάθε σημαντική πηγή εσόδων δεν θα μπορεί να αποδώσει πριν από τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο: ΕΝΦΙΑ (ή όποιος φόρος ακινήτων υπάρξει), φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων και φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων θα αρχίσουν να εισπράττονται από… Ιούλιο και βλέπουμε.

Ακόμη και το μέτρο που ακούστηκε κάποια στιγμή – να δοθεί κίνητρο στους φορολογουμένους να πληρώσουν όσο το δυνατόν νωρίτερα τον φόρο εισοδήματος με αντάλλαγμα μια έκπτωση φόρου – πρακτικά δεν θα μπορέσει να υλοποιηθεί πριν από τον Μάιο, διότι η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων έχει καθυστερήσει απίστευτα τη διαδικασία προετοιμασίας των φορολογικών δηλώσεων, με αποτέλεσμα το σύστημα να μην αναμένεται να είναι έτοιμο πριν από το τέλος Απριλίου στην καλύτερη περίπτωση.

Διαφθορά και πρόστιμα

Τα βλέμματα όλων πέφτουν στον νέο υπουργό Επικρατείας αρμόδιο για τα θέμα διαφθοράς Παναγιώτη Νικολούδη. Η διαβεβαίωσή του ότι μπορεί, μέσα από την επεξεργασία διάφορων καταλόγων με ονόματα υπόπτων για φοροδιαφυγή, να φέρει έσοδα περίπου 2,5 δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία έχει ανεβάσει πολύ ψηλά τον πήχη. Το ζητούμενο είναι πόσα χρήματα θα μπουν στα ταμεία και όχι πόσα χρήματα θα βεβαιωθούν ως πιθανά φορολογικά έσοδα.

Ανέκαθεν οι φορολογικές αρχές καταλόγιζαν τεράστια πρόστιμα. Ωστόσο, πάντοτε οι ελεγχόμενοι κατάφερναν, κυρίως μέσα από τις προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια, να αναβάλλουν τις πληρωμές των προστίμων.

Έχουμε φτάσει στο σημείο ο δείκτης εισπραξιμότητας των προστίμων που επιβάλλονται και των φόρων που καταλογίζονται να κυμαίνεται σε ποσοστά της τάξεως του 2% – 3%.

Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και η εξαγγελία για αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας του ΣΔΟΕ ώστε ο ισχυρότερος ελεγκτικός μηχανισμός της χώρας να μπορεί να βεβαιώνει φόρους εκτός από το να καταλογίζει πρόστιμα. Κάπως έτσι θα κλείσει ένα από τα μεγαλύτερα «παράθυρα» καθυστερήσεων, το οποίο υπάρχει σήμερα και παραμένει ορθάνοιχτο.

Με το ισχύον καθεστώς το ΣΔΟΕ συντάσσει την έκθεση ελέγχου, υπολογίζει πρόσθετους φόρους και πρόστιμα, αλλά δεν μπορεί να βεβαιώσει. Οφείλει να στείλει τα στοιχεία στην εφορία προκειμένου η όλη διαδικασία να γίνει από εκεί. Αυτό σημαίνει ότι απασχολείται ένας ακόμη ελεγκτής για να κάνει (πάνω – κάτω) την ίδια δουλειά καθυστερώντας την υπόθεση για μήνες.

Ακόμη και όταν η διαδικασία ολοκληρωθεί, έρχονται οι προσφυγές, με αποτέλεσμα, ακόμη και σήμερα, να εξετάζονται στα δικαστήρια υποθέσεις φοροδιαφυγής του 2003 ή και του 2004. Δεν είναι τυχαίο ότι, ακόμη και στην πρόσφατη λίστα με τις επιτυχίες του ΣΔΟΕ, απουσίαζε παντελώς το στοιχείο της είσπραξης προστίμων. Μόνο στοιχεία για έκταση φοροδιαφυγής υπήρχαν και κανένας αριθμός για εισπράξεις.

Λαθρεμπόριο

Έχει ανοίξει και άλλα μέτωπα η κυβέρνηση. Έχει εξαγγείλει πόλεμο κατά του λαθρεμπορίου στα καύσιμα και ανένδοτο κατά του λαθρεμπορίου στα τσιγάρα. Έχει μιλήσει για πάταξη της φοροδιαφυγής μέσω του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου και εσχάτως για καταπολέμηση των τριγωνικών συναλλαγών και των carousel. Σε όλα αυτά τα μέτωπα, όμως, θα χρειαστούν μήνες για να αποδώσουν οι πρώτοι καρποί.

Ο υπουργός αναπληρωτής Οικονομικών Δημήτρης Μάρδας – ο καθηγητής που έχει συντάξει από το 2012 μελέτες για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου – δήλωσε προχθές ότι έχει έτοιμες τις περισσότερες νομοθετικές παρεμβάσεις αλλά και τις Υπουργικές Αποφάσεις που θα χρειαστούν για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου.

Ακόμη όμως κι αν σε νομοθετικό διοικητικό επίπεδο προχωρήσουν ταχύτατα οι διαδικασίες, οι υπόλοιπες προετοιμασίες που πρέπει να γίνουν δεν έχουν ολοκληρωθεί. Το ίδιο το επιχειρησιακό σχέδιο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων αποκαλύπτει ότι το σύστημα εισροών – εκροών για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου με το ναυτιλιακό πετρέλαιο δεν πρόκειται να λειτουργήσει πριν από το τέλος του 2016.

Με αυτά τα δεδομένα, βγαίνουν από το συρτάρι οι λύσεις άμεσης απόδοσης. Ας τις δούμε αναλυτικά…

Εκπρόθεσμες δηλώσεις

Ανά τακτά χρονικά διαστήματα το υπουργείο Οικονομικών δίνει τη δυνατότητα στους φορολογουμένους να υποβάλουν ξεχασμένες φορολογικές δηλώσεις χωρίς πρόστιμο. Τα πρόστιμα έχουν γίνει πλέον τόσο τσουχτερά, ώστε οι φορολογούμενοι αποφεύγουν να μπουν στη διαδικασία να εμφανίσουν τα εισοδήματά τους από τη στιγμή που θα χάσουν τις ημερομηνίες.

Αυτό, όμως, έχει αποτέλεσμα το υπουργείο Οικονομικών να… αγνοεί ακόμη και την ύπαρξη φορολογητέας ύλης. Ο μηδενισμός των προστίμων εκπρόθεσμης υποβολής – πόσω μάλλον αν συνδυαστεί με τη δυνατότητα ένταξης του οφειλόμενου ποσού στη ρύθμιση των 100 δόσεων – αποτελεί ένα πρώτης τάξεως κίνητρο για τους φορολογουμένους προκειμένου να μπουν στη διαδικασία και να δηλώσουν είτε τον ΦΠΑ που ουδέποτε γνωστοποιήθηκε στο υπουργείο Οικονομικών είτε τον φόρο εισοδήματος.

«Λοταρίες αποδείξεων»

Το μέτρο είναι δοκιμασμένο σε πολλές χώρες του εξωτερικού, ενώ το πιο πρόσφατο και επιτυχημένο παράδειγμα είναι αυτό της Πορτογαλίας, η οποία τους πρώτους μήνες εφαρμογής κατόρθωσε να συγκεντρώσει έσοδα της τάξεως των 800 εκατ. ευρώ. Στην Ελλάδα το μέτρο πηγαίνει από γραφείο σε γραφείο και από υπηρεσία σε υπηρεσία ήδη από το 2010.

Ερευνητής από τον Δημόκριτο, ο κ. Γεωργίου, έχει ετοιμάσει εδώ και τουλάχιστον έξι χρόνια την πρόταση, η οποία υποβλήθηκε πρώτη φορά στον τότε υπουργό Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου. Η υπόθεση ανασύρθηκε από τα συρτάρια το 2013 – εν τω μεταξύ είχε αλλάξει η κυβέρνηση – κατόπιν ισχυρών πιέσεων της Task Force και του Γερμανού επικεφαλής της Χορστ Ράιχενμπαχ προσωπικά.

Παρά το γεγονός ότι αποφασίστηκε το σύστημα – το οποίο έφερε την ονομασία @podeixi – να δοκιμαστεί έστω πιλοτικά, τίποτα δεν προχώρησε. Κι έγινε το απίστευτο: Τον Δεκέμβριο το μέτρο εμφανίστηκε ξαφνικά ως πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης προς την τρόικα μέσω του e-mail Χαρδούβερλη. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι ο εμπνευστής του προγράμματος δεν γνώριζε τίποτε, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε κάνει και εκτιμήσεις ότι το μέτρο μπορεί να αποδώσει έσοδα 500 εκατ. ευρώ σε έναν χρόνο.

Το @podeixi υιοθετεί, όπως τουλάχιστον προκύπτει από την ενημέρωση του πρωθυπουργικού γραφείου στις αρχές της εβδομάδας, και η νέα κυβέρνηση. Προετοιμασίες για την εφαρμογή δεν έχουν αρχίσει ακόμη και το οικονομικό επιτελείο θα πρέπει να ανοίξει βήμα αν θέλει να προλάβει να ενεργοποιηθεί το μέτρο πριν από το τέλος του χρόνου. Έτσι, στην καλύτερη περίπτωση, η όποια εισροή εσόδων θα αποδώσει καρπούς το 2016.

Πάντως, όπως ξεκαθαρίζουν οι εμπνευστές του μέτρου, το @podeixi δεν θα βοηθήσει μόνο στο να αυξηθεί η ζήτηση για έκδοση αποδείξεων με «δέλεαρ» το δώρο της κλήρωσης. Με δεδομένο ότι το υπουργείο Οικονομικών θα συλλέγει στοιχεία για εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια συναλλαγές επί καθημερινής βάσεως, θα μπορεί να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα για το αν οι επιχειρήσεις υποβάλλουν σωστές δηλώσεις ΦΠΑ ή όχι. Όλο το σύστημα θα είναι μηχανογραφημένο και οι ελεγκτικές υπηρεσίες θα μπορούν ανά πάσα στιγμή να γνωρίζουν πόσες αποδείξεις αντιστοιχούν σε κάθε επιχείρηση.

Έκτακτη ρύθμιση

Μέσα στον Μάρτιο υποτίθεται ότι θα έτρεχε μια έκτακτη ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών, η οποία θα αφορούσε αυτούς που θα είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν όσο το δυνατόν περισσότερες από τις οφειλές τους εφάπαξ. Το αντάλλαγμα θα ήταν ότι οι φορολογούμενοι θα εξασφάλιζαν διαγραφή του συνόλου των προσαυξήσεων που θα αντιστοιχούσαν στο κομμάτι του φόρου που θα πληρωνόταν εφάπαξ.

Μάλιστα, θα ήταν τόσο ευνοϊκή η ρύθμιση ώστε ο φορολογούμενος θα μπορούσε να διαλέξει ακόμη και το ποσό του φόρου που θα αποπλήρωνε κατά προτεραιότητα, προφανώς με κριτήριο το ύψος των προσαυξήσεων με το οποίο έχει επιβαρυνθεί.

Θα έρθει η ρύθμιση στη Βουλή; Από το υπουργείο Οικονομικών επιμένουν ότι η συμφωνία του Eurogroup για αποφυγή των μονομερών κινήσεων από την ελληνική πλευρά δεν αλλάζει τίποτα και ότι η έκτακτη ρύθμιση θα προχωρήσει κανονικά. Άλλωστε η συγκεκριμένη πρόταση είναι από τις ελάχιστες που μπορούν να αποδώσουν ζεστό χρήμα «εδώ και τώρα».

Το πότε θα «τρέξει» η διαδικασία είναι ένα ερώτημα. Η τροπολογία, εφόσον κατατεθεί στη Βουλή, θα έχει εξουσιοδοτική διάταξη, η οποία θα επιτρέπει στο υπουργείο Οικονομικών να παρατείνει τη διαδικασία για λίγες ημέρες ώστε αυτοί που βαρύνονται με πολλές προσαυξήσεις να έχουν όλο τον χρόνο να μπουν στη διαδικασία. Το αν θα διατυπωθούν αντιρρήσεις από τους δανειστές παραμένει ως ερώτημα.

Ωστόσο, στο υπουργείο Οικονομικών υπάρχει αισιοδοξία, καθώς εκτιμάται ότι το συγκεκριμένο μέτρο μπορεί να αποφέρει έσοδα χωρίς στην πραγματικότητα το υπουργείο Οικονομικών να θυσιάζει κάτι. Ο λόγος; Στο τέλος Φεβρουαρίου τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο έφταναν τα 77 δισ. ευρώ. Σε αυτό το ούτως ή άλλως ιλιγγιώδες ποσό δεν περιλαμβάνονται οι προσαυξήσεις. Που σημαίνει ότι στους ΑΦΜ τουλάχιστον 4.000.000 Ελλήνων, που έχουν χρέη προς το Δημόσιο, εμφανίζονται συνολικές οφειλές ύψους άνω των 110-120 δισ. ευρώ.

Μαύρο χρήμα

Η πρόταση για νομιμοποίηση του μαύρου χρήματος έχει πέσει στο τραπέζι για όλες τις λίστες που παραμένουν ανοικτές. Προβλέπει, για παράδειγμα, ότι θα δοθεί η δυνατότητα σε όσους έχουν βγάλει εισοδήματα στο εξωτερικό να υποβάλουν φορολογικές δηλώσεις και να καλύψουν το όποιο μαύρο χρήμα πληρώνοντας φυσικά τους φόρους που αναλογούν.

Όπως γίνεται αντιληπτό, η δυνατότητα άμεσων εισπράξεων από το δημόσιο ταμείο παραμένει ένα σταυρόλεξο για πολύ δυνατούς λύτες…