search
ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 15:06
MENU CLOSE

Από τον ΕΝΦΙΑ σε μια δίκαιη φορολόγηση του πλούτου: Πόσο επίκαιρη είναι η κληρονομιά των πράσινων προτάσεων;

16.03.2015 11:23

Είναι σαφές ότι ο ΕΝΦΙΑ δύσκολα μπορεί να αντέξει σε σοβαρή κριτική:

Είναι σαφές ότι ο ΕΝΦΙΑ δύσκολα μπορεί να αντέξει σε σοβαρή κριτική:

  • Με μηδενικό αφορολόγητο και ενιαίο φορολογικό συντελεστή για φτωχούς και πλούσιους, βρίσκεται στον αντίποδα κάθε έννοιας φορολογικής δικαιοσύνης.
  • Φορολογεί επιλεκτικά τα ακίνητα, όχι τον αθροιστικό ατομικό πλούτο.
  • Βασισμένος στις (εξωπραγματικές, σήμερα) αντικειμενικές αξίες του 2009, υπολογίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση με βάση το «πόσα τους λείπουν».
  • Προστατεύει και επιβραβεύει τους μεγάλους ιδιοκτήτες και αγοραστές, με τη μείωση του προγενέστερου ΦΑΠ και τις εκπτώσεις για τις εταιρείες ακινήτων.
  • Αντίθετα, οι ασθενέστεροι κινδυνεύουν ακόμη και να χάσουν τελείως το σπίτι τους: σε μια συγκυρία τόσο εκτεταμένης ανεργίας, μεγάλο μέρος των μέχρι τώρα ιδιοκτητών θα μετατρεπόταν αυτόματα σε υποψήφιους αστέγους.

Κρυφή φιλοσοφία του ήταν να συμπιεστούν πρώτα οι τιμές, ώστε να υπάρξουν ευκαιρίες και συγκέντρωση ιδιοκτησιών, και μετά να ανέβουν πάλι, ώστε να υπάρξουν κερδισμένοι. Παράλληλα, προσπαθούσε να ενθαρρύνει την περαιτέρω οικοδόμηση μεγάλης κλίμακας.

 

Νοσταλγώντας τα προηγούμενα αδιέξοδα;

Μια «εύκολη» απάντηση θα ήταν η πλήρης κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, με επαναφορά μόνο του Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας. Το «Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» του ΣΥΡΙΖΑ κινείται σαφώς στην κατεύθυνση να εξαιρεθεί από τη φορολόγηση η μεσαία ιδιοκτησία ακινήτων και να επανέλθουμε στα πριν από το 2010. Όμως και πριν από την κρίση:

  • Το φορολογικό σύστημα ήταν εξοργιστικά άδικο, με τα 2/3 των φόρων να προέρχονται από έμμεση φορολογία και με μόλις 5% των δημόσιων εσόδων να αντλείται από φορολόγηση περιουσιών και πλούτου.
  • Συσσωρεύαμε πολύ περισσότερα κτήρια από ό,τι χρειαζόταν η κοινωνία και η οικονομία: στην απογραφή του 2011 καταγράφηκαν 6.384.353 κατοικίες για 10.940.777 κατοίκους.
  • Η ανεξέλεγκτη διάχυση της οικοδομής, μέσα από την εκτός σχεδίου δόμηση και τα αυθαίρετα, υποβάθμιζε πολύτιμους φυσικούς πόρους και συλλογικά αγαθά.
  • Υψηλές και διαρκώς ανοδικές αξίες ακινήτων σήμαιναν και υψηλό κόστος ζωής για τους ενοικιαστές, υψηλό κόστος στέγασης και λειτουργίας των επιχειρήσεων.
  • Χιλιάδες κτήρια έμεναν κλειστά ή υποχρησιμοποιούνταν, την ώρα που μεγάλο μέρος του 20%-30% των μη ιδιοκτητών ασφυκτιούσε. Η Ελλάδα του 2009 είχε ήδη τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας σε όλη την Ε.Ε. των 15.
  • Η οικοδομή δέσμευε πολύτιμη ρευστότητα, στερώντας την από άλλους τομείς. Η εμπλοκή των τραπεζών, με τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια, οδήγησε σε ανακεφαλαιοποιήσεις που πληρώσαμε όλοι, με επιπλέον χρέος και μέτρα.
  • Οι διακυμάνσεις στις αξίες των ακινήτων έφθασαν το +140%, την περίοδο 2002-2009, και το -55% τα χρόνια της κρίσης.
  • Ειδικά για την αγροτική γη, το φορολογικό καθεστώς βοηθούσε στη διατήρηση σημαντικού μέρους της σε χέρια μη αγροτών, επιβαρύνοντας έτσι την αγροτική παραγωγή με επιπλέον έξοδα για ενοικίαση της απαραίτητης παραγωγικής γης.

Χειρότερο ίσως από όλα ήταν το ότι, στη συνείδηση των περισσότερων, θεμέλιο και πρότυπο κάθε ατομικής ή οικογενειακής περιουσίας καταγράφηκε η κατοχή ακινήτων ως δραστηριότητα με μηδενικό ρίσκο, αξιώσεις για υψηλή και σταθερά αυξανόμενη πρόσοδο, και με μεγάλα περιθώρια κοινωνικής αναλγησίας.

 

Σκιαγραφώντας μια εναλλακτική πρόταση

Αν λοιπόν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛΛ χρειαστεί να επανεξετάσει το «Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης», είναι αναγκαία μια βιώσιμη εναλλακτική λύση ως φόρος – εργαλείο, στο πλαίσιο μιας συνολικότερης φορολογίας του πλούτου.

Στο πλαίσιο αυτό ξαναγίνονται επίκαιρες τόσο η παλιότερη πρόταση των Οικολόγων Πράσινων για πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση όσο και η κοινή διακήρυξη των Πράσινων ευρωβουλευτών Sven Giegold και Μιχ. Τρεμόπουλου για φορολόγηση του πλούτου που προσυπέγραφε μάλιστα και ο σημερινός υπουργός Οικονομικών.

Καταθέτω εδώ κάποιες προσωπικές σκέψεις για ένα σχέδιο σε μια τέτοια κατεύθυνση:

  • Ενιαία φορολόγηση συνολικής περιουσίας και πλούτου, όχι μόνο των ακινήτων: εύκολα μπορούν να αθροιστούν μέσω του ΑΦΜ ακίνητα, μετοχές και ομόλογα, σκάφη και πολυτελή αυτοκίνητα, αμοιβαία κεφάλαια και μεταφορές κεφαλαίων στο εξωτερικό. Αυτοτελής φορολόγηση μόνο για τις καταθέσεις εσωτερικού έχει νόημα να διατηρηθεί.
  • Φορολόγηση και των περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στο εξωτερικό (τουλάχιστον όσων αποκτήθηκαν με μεταφορά κεφαλαίων από την Ελλάδα), εκπίπτοντας τυχόν φόρους περιουσίας που πληρώνονται εκεί.
  • Για τα ακίνητα υπολογίζεται ως βάση η τρέχουσα πραγματική αξία, όχι οι αντικειμενικές του 2008. Από την αξία των ακινήτων και της περιουσίας, αφαιρείται το εκκρεμές υπόλοιπο τυχόν στεγαστικών ή επισκευαστικών δανείων.
  • Αρχικό αφορολόγητο περιουσίας αναγνωρίζεται το 50% της αξίας της μέσης κατοικίας 100 τ.μ. της αντίστοιχης πόλης ή οικισμού.
  • Πρόσθετο αφορολόγητο αναγνωρίζονται τα συνολικά δηλωμένα εισοδήματα της τελευταίας 10ετίας. Αν δεν αποκτήθηκαν περιουσιακά στοιχεία μετά το 2009, μπορεί να λαμβάνονται ως βάση και τα δηλωμένα εισοδήματα της 10ετίας 2000-9.
  • Ειδική μεταχείριση, με αφορολόγητα και/ή μειωμένο φορολογικό συντελεστή, και για τα επαγγελματικά ακίνητα που ανήκουν στην επιχείρηση που τα χρησιμοποιεί.
  • Μηδενική φορολόγηση για ακίνητα των οποίων η χρήση παραχωρείται δωρεάν, για τουλάχιστον 5 χρόνια, σε κοινωνικά προγράμματα στέγασης ή και παραθερισμού. Κάτι τέτοιο θα εξασφάλιζε πόρους και για απαντήσεις στην ανθρωπιστική κρίση.
  • Για την αγροτική γη, αφορολόγητο για τους κατ’ επάγγελμα αγρότες μέχρι την έκταση της μέσης οικογενειακής εκμετάλλευσης του αντίστοιχου δήμου. Για τους υπόλοιπους, αφορολόγητο μόνο για τα 5-15 πρώτα στρέμματα.
  • Προοδευτικός φορολογικός συντελεστής αντί για τον ενιαίο του ΕΝΦΙΑ.
  • Για τα κλειστά ακίνητα, απλή έκπτωση στον συντελεστή, ώστε να υπάρχει κίνητρο για άνοιγμά τους έστω και με χαμηλό ενοίκιο.
  • Ακίνητα που αναβαθμίζονται ενεργειακά, να έχουν μειωμένο συντελεστή για τα πρώτα χρόνια μετά την πιστοποίηση της αναβάθμισής τους.
  • Προσαύξηση φορολογικού συντελεστή για κτήρια που τακτοποιήθηκαν προσωρινά ως αυθαίρετα, ώστε να υπάρχει μικρό έστω κίνητρο για την κατεδάφισή τους.
  • Καθαρές χρήσεις γης παντού, με κατάργηση της δόμησης εκτός σχεδίου: όχι το ίδιο ακίνητο να θεωρείται εν μέρει χωράφι και εν μέρει οικόπεδο.

 

Για επίλογο

Οι απαιτήσεις για ταυτόχρονη διέξοδο από την οικονομική, ανθρωπιστική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση επιβάλλουν τον σχεδιασμό μιας φορολογικής πολιτικής που:

  • Να είναι κοινωνικά δίκαιη, επιβαρύνοντας πρώτα από όλα τους πραγματικά πλούσιους αλλά και τους μέχρι τώρα φοροφυγάδες.
  • Να ενθαρρύνει την ιδιοκατοίκηση (και την ιδιόχρηση των επαγγελματικών ακινήτων), αλλά όχι τη «λογική του εισοδηματία» ούτε τη συγκέντρωση των ακινήτων σε λίγα χέρια.
  • Να διατηρεί ΚΑΙ σε βάθος χρόνου χαμηλές τις τιμές των ακινήτων, ώστε να είναι κατά το δυνατόν προσιτά σε όσους τα χρειάζονται και τα χρησιμοποιούν.
  • Να ανταμείβει πρακτικές κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά και να προσφέρει στοιχειώδεις διεξόδους σε όσους δεν έχουν να πληρώσουν.
  • Να προωθεί την αναβάθμιση των υπαρχόντων κτηρίων, ως διέξοδο για τον τομέα της οικοδομής.

Για μια σύγχρονη και βιώσιμη αντίληψη, η φορολογία δεν αποτελεί μόνο εισπρακτικό μηχανισμό, αλλά και κρίσιμο εργαλείο για κατεύθυνση της πραγματικής οικονομίας, με ενθάρρυνση ή αποθάρρυνση δραστηριοτήτων ανάλογα με τον κοινωνικό και περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο. Το ερώτημα είναι κατά πόσο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛΛ είναι ανοικτή σε κάτι τέτοιο.

 

* Ο Γ. Παρασκευόπουλος είναι μέλος των Οικολόγων Πράσινων

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 15:06