Ανεξάρτητα εάν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με την κατάργηση των παρελάσεων, το μήνυμα που στέλνει η κυβέρνηση είναι σαφές. Με διάφορες αληθοφανείς δικαιολογίες, πραγματικές ή πλαστές κοινωνικές και πολιτικές πιέσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ αρνείται ή αδυνατεί να εκπληρώσει την προεκλογική του δέσμευση και συνεχίζει να λειτουργεί εντός του προκαθορισμένου πλαισίου.

Στο δημόσιο διάλογο η ιστορία εμφανίζεται συνήθως με στερεοτυπικά σχήματα, συμβολισμούς και με ανόητες (χωρίς νόημα) εκδηλώσεις. Είναι εξαιρετικά σπάνιο η ιστορία να αποτελέσει τμήμα της ατζέντας των ΜΜΕ, τα οποία περιορίζονται στο να αναπαράγουν τις υπεραπλουστευτικές εκφράσεις της. Είναι εξαιρετικά σπάνιο, φορείς και κόμματα να μιλήσουν για την ιστορία και αυτός ο λόγος να διαδοθεί σε μεγάλο ακροατήριο.

Έτσι ο δημόσιος διάλογος που σχετίζεται με ιστορικά θέματα διαστρεβλώνει, παραμορφώνει και τοποθετεί και την ιστορία σε στενά επικοινωνιακά πλαίσια. Η αποτύπωσή της μετατρέπεται σε διαχειρίσιμο υλικό, το οποίο χρησιμοποιείται για να αποστέλλονται πολιτικά και ιδεολογικά μηνύματα και, η αποκωδικοποίησή τους πολλές φορές είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.

Οι παρελάσεις, εντάσσονται και αποτελούν το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτής της παραμόρφωσης και της πολιτικής εκμετάλλευσης της ιστορίας. Από την θεσμοθέτηση των παρελάσεων από το καθεστώς του Μεταξά το 1936, χρησιμοποιούνται για να αναπαράξουν, διασπείρουν και να συντηρήσουν συμβολισμούς, ο οποίοι δεν έχουν καμία απολύτως σχέση ούτε με την ιστορία και πολύ περισσότερο με τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.

Δεν έχει νόημα να επιχειρηματολογήσουμε ενάντια στις μαθητικές παρελάσεις και επαναλάβουμε τους λόγους για τους οποίους αποτελούν αναχρονιστικό θεσμό με ξεκάθαρα μιλιταριστικό χαρακτήρα. Είναι παρωχημένο να μιλήσουμε για το πόσο οι παρελάσεις ανάγουν την ομοιομορφία σε αρετή και επιβραβεύουν τα φυσικά χαρακτηριστικά, θεωρώντας ως δεδομένο για παράδειγμα, ότι τα ψηλά παιδιά οφείλουν να ακολουθούνται από όλα τα υπόλοιπα.

Αν και τελευταία χρόνια, οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι η συμβολή των παρελάσεων στην διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας και των αποδεκτών πολιτικών χαρακτηριστικών που οφείλει να διαθέτει ο «Έλληνας» έχει εξασθενίσει, συνεχίζουν να επιτελούν το ρόλο τους στη διατήρηση των εθνικών μας μύθων αλλά κυρίως χρησιμοποιούνται ως νομιμοποιημένα πεδία άσκησης πολιτικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Ως τέτοια αποτελούν πρώτη ύλη για την κατανόηση των πολιτικών συμβολισμών και τη διεξαγωγή συμπερασμάτων.

Τέσσερις χαρακτηριστικές περιπτώσεις πολιτικής εκμετάλλευσης των παρελάσεων

Η περίπτωση του Οδυσσέα Τσενάι του νεαρού αριστούχου από τη Νέα Μηχανιώνα, αποτέλεσε ένα χαρακτηριστικό δείγμα των διαθέσεων και των απόψεων ενός σημαντικού τμήματος της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες. Ελάχιστοι έως κανείς, ακόμη και τότε, δεν αμφισβήτησε το πλαίσιο μέσα στο οποίο δόθηκε η «ιδεολογική μάχη» (υπέρ ή κατά του σημαιοφόρου Οδυσσέα) και δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι το ακραία συντηρητικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας που βροντοφώναζε «δεν θα γίνεις έλληνας ποτέ…», μέσα στη διάρκεια της κρίσης ενισχύθηκε και απέκτησε και πολιτική εκπροσώπηση.

Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι από τα πρώτα χρόνια του μνημονίου οι παρελάσεις έγιναν θέρετρο έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων και αντιμετωπίστηκαν ως μία αφορμή για να εκφραστεί η διαμαρτυρία ενάντια σε πρόσωπα της εξουσίας, τα οποία λειτούργησαν ως εύκολοι και ευκαιριακοί στόχοι για την έκφραση της οργής ενάντια στα μνημόνια και τη λιτότητα.

Αναμενόμενη ήταν και η αντίδραση της εξουσίας σε αυτές τις ακίνδυνες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, με τα κάγκελα, τις αστυνομικές δυνάμεις και τη μετατροπή της παρέλασης σε αμιγώς τηλεοπτικό γεγονός, χωρίς πραγματικούς θεατές. Από τις παρελάσεις αποκλείστηκαν ακόμη και οι γονείς των παιδιών που ειλικρινά θεωρούν ότι παρελαύνοντας τα παιδιά τους εκπληρώνουν κάποιο χρέος απέναντι στην ιστορία.

Ακόμη πιο έντονα σημειολογικός πολιτικός και ιδεολογικός χαρακτήρας δόθηκε στις παρελάσεις από την κυβέρνηση της ΝΔ η οποία δεν περιορίστηκε στα κάγκελα και την παρακολούθηση των παρελάσεων με… προσκλήσεις. Αλλά με μία παροιμιώδη σύμπτυξη ακραία νεοφιλελεύθερων και λαϊκιστικών απόψεων, έχρισε τον ιδιωτικό τομέα και την «ελεύθερη οικονομία» (εκτός από ρυθμιστές της κοινωνικής και ενδεχομένως της πολιτικής ζωής) ως τους προασπιστές του «εθνικού φρονήματος», εκχωρώντας τους το προνόμιο να γίνουν οι χορηγοί των παρελάσεων.

Σε μία παρόμοια λογική κινείται και η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Μόλις πριν από σχεδόν ενάμιση χρόνο, ο τότε τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ, Τάσος Κουράκης, δήλωνε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα καταργήσει τις παρελάσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ από την αντιπολίτευση, αν και χρησιμοποίησε τις παρελάσεις για να στείλει το μήνυμά του, δεσμεύθηκε και καλλιέργησε ελπίδες ότι θα αμφισβητήσει το πλαίσιο και θα θέσει τέλος στον αναχρονισμό.

Αντίθετα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί να έριξε τα κάγκελα, να χαμήλωσε τις εξέδρες, να δέχθηκε ειρωνικά σχόλια επειδή επιχειρεί να δώσει μία νέα διάσταση στις παρελάσεις με… δημοτικό γλέντι, ωστόσο διατηρεί αναλλοίωτο το θεσμό.

Ανεξάρτητα εάν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με την κατάργηση των παρελάσεων, το μήνυμα που στέλνει η κυβέρνηση είναι σαφές. Με διάφορες αληθοφανείς δικαιολογίες, πραγματικές ή πλαστές κοινωνικές και πολιτικές πιέσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ αρνείται ή αδυνατεί να εκπληρώσει την προεκλογική του δέσμευση και συνεχίζει να λειτουργεί εντός του προκαθορισμένου πλαισίου.

Αν η αναλογία έχει βάση, τότε οι ισορροπίες που καλείται να διατηρήσει ο ΣΥΡΙΖΑ και το συμπέρασμα που προκύπτει από την σημερινή παρέλαση, δεν περιορίζεται στην παρέλαση αλλά αναδεικνύεται ως ο αναμενόμενος τρόπος πολιτικής συμπεριφοράς που καλούμαστε να προσδοκούμε από τη νέα κυβέρνηση.

Η ιστορία θα κρίνει εάν αυτός ο τρόπος δράσης θα είναι αποτελεσματικός, αλλά δυστυχώς ή ευτυχώς ποτέ δεν θα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι θα συνέβαινε εάν πραγματικά ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεγε να κινηθεί εκτός πλαισίου.

ΥΓ. Ανεξάρτητα από τις προσωπικές μας απόψεις, ανεξάρτητα από τα κάγκελα, τις εξέδρες και τους παραδοσιακούς χορούς, οφείλουμε επίσης να ομολογήσουμε ότι «αριστερές» παρελάσεις δεν υπάρχουν ακόμη κι αν η μπάντα παιανίζει τον… ύμνο του ΕΛΑΣ ή το «πότε θα κάνει ξαστεριά»!