Την πολιτική του συμπάθεια, μια ενδιάμεση λύση για το θέμα των μπλοκαρισμένων εξαγωγών των ελληνικών προϊόντων στη ρωσική αγορά και την προοπτική της ενεργειακής συνεργασίας  και των επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας προσέφερε σε γενικές γραμμές ο ρώσος πρόεδρος στον Έλληνα πρωθυπουργό στο πλαίσιο της διήμερης επίσημης επίσκεψης του δεύτερου στη Μόσχα.

 

Την πολιτική του συμπάθεια, μια ενδιάμεση λύση για το θέμα των μπλοκαρισμένων εξαγωγών των ελληνικών προϊόντων στη ρωσική αγορά και την προοπτική της ενεργειακής συνεργασίας  και των επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας προσέφερε σε γενικές γραμμές ο ρώσος πρόεδρος στον Έλληνα πρωθυπουργό στο πλαίσιο της διήμερης επίσημης επίσκεψης του δεύτερου στη Μόσχα.

Κοινώς, τα οικονομικά οφέλη που μπορούν να προκύψουν για την ελληνική οικονομία από τα ανοίγματα σε διμερές επίπεδο είναι μάλλον μεσομακροπρόθεσμα,  αν η ελληνική πλευρά αποδειχτεί ότι είναι σε θέση να αξιοποιήσει προς όφελος της χώρας τις όποιες προοπτικές διανοίγονται.

Άμεσο χρηματοδοτικό όφελος του ελληνικού κράτους, που θα μπορούσε να συμβάλει στην κάλυψη των χρηματοδοτικών της χώρας, δεν υπάρχει γιατί δεν αναζητήθηκε, δεν ήταν σκοπός του ταξιδιού αυτού.

«Ρωσική πατέντα» για τα αγροτικά προϊόντα

Ως πιο απτό «κέρδος» από τη συνάντηση μπορεί να αποτιμηθεί η ενδιάμεση λύση που προσφέρει ο Πούτιν για τα αγροτικά προϊόντα, δηλαδή τη διάθεσή τους στη ρωσική αγορά μέσω ελληνορωσικών κοινοπραξιών – ρωσικών εταιρειών στις οποίες θα μετέχουν και Έλληνες παραγωγοί, οι οποίες θα μεταφέρουν τα ελληνικά προϊόντα στη ρωσική αγορά προς επεξεργασία. Όπως εξηγούν κυβερνητικές πηγές  η διαδικασία αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ελληνική εξαγωγή δεδομένου ότι η διακίνηση θα γίνεται από τις ρωσικές εταιρείες και επομένως τα προϊόντα αυτά δεν θα προσκρούουν στα «αντίμετρα» της Ρωσίας προς τις χώρες της ΕΕ από τις οποίες δεν μπορεί να εξαιρεθεί μία χώρα – κράτος μέλος – κάτι το οποίο τόνισε ο Πούτιν χθες.

Κυβερνητικοί παράγοντες υποστηρίζουν ότι η  εκκίνηση αυτής της διαδικασίας θα είναι άμεση καθώς έχει προηγηθεί προεργασία, επομένως  στο αμέσως επόμενο διάστημα μπορούν να αντιμετωπιστούν εν μέρει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες παραγωγοί που πλήττονται από το ρωσικό εμπάργκο συνεπεία των κυρώσεων της ΕΕ.

Το ερώτημα είναι αν οι τιμές διάθεσης των προϊόντων θα είναι προς το συμφέρον των Ελλήνων παραγωγών ωστόσο, πιθανότατα η διάθεση των μέχρι πρότινος αδιάθετων προϊόντων θα προσφέρει μια σημαντική ανάσα.

Σε κάθε περίπτωση αυτό που τονίζουν αμφότερες η ρωσική και η ελληνική πλευρά είναι ότι πρόκειται για μια προσωρινή λύση που δεν αντιμετωπίζει πλήρως το πρόβλημα και πως η οριστική λύση  θα έλθει μέσα από τον τερματισμό του «οικονομικού πολέμου» της ΕΕ κατά της Ρωσίας.

«Τυράκι» από Πούτιν: Μας φτιάχνει τον αγωγό, τον αποπληρώνουμε μετά

Σε ό,τι αφορά το θέμα της ενεργειακής συνεργασίας ο Ρώσος Πρόεδρος έδειξε τη βούληση να προχωρήσει άμεσα το θέμα του αγωγού – ο Αλέξης Τσίπρας μάλιστα έσπευσε να διευκρινίσει ότι θα πρόκειται για ελληνικό αγωγό που θα μεταφέρει το αέριο από τα ελληνοτουρκικά σύνορα και όχι για τουρκικό αγωγό.

Όπως προκύπτει από τις δηλώσεις του αλλά και με βάση τα όσα μεταφέρει η ελληνική πλευρά από το περιεχόμενο των κατ’ ιδίαν συζητήσεων μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού και του Ρώσου προέδρου, ο Πούτιν προτείνει τη χρηματοδότηση της κατασκευής του αγωγού (με στόχο η λειτουργία του να ξεκινήσει το 2019) με την ελληνική πλευρά να καλείται να αποπληρώσει την κατασκευή στη συνέχεια από τα κέρδη της λειτουργίας του αγωγού.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην δημόσια τοποθέτησή του έδωσε έμφαση στην στρατηγική σημασία που θα έχει για την Ελλάδα ο αγωγός λέγοντας ότι «θα αναβαθμίσει τον γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας», η οποία «θα γίνει μια μεγάλη χώρα-διαμετακομιστής του Φυσικού Αερίου για την Ευρώπη» με «μεγάλα κέρδη χιλιάδων εκατομμυρίων ευρώ ετησίως, από τη διαμετακόμιση του αερίου και από φορολογικά έσοδα σε όλα τα επίπεδα της εθνικής οικονομίας».

Πάντως δεν υπήρξε κάποια επίσημη αναφορά στο θέμα της μείωσης της τιμής του φυσικού αερίου και του κουρέματος των προστίμων που επιβάλλει η Gazprom για την μείωση κατανάλωσης του αερίου την προηγούμενη χρονιά στο πλαίσιο της ρήτρας «take or pay». Παρά τις σχετικές προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί τις προηγούμενες μέρες, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια άμεση εξέλιξη σε αυτό το ζήτημα, με κυβερνητικές πηγές να επισημαίνουν ότι θα συζητηθεί το επόμενο διάστημα σε τεχνικό επίπεδο μεταξύ Ρώσων και Ελλήνων αρμοδίων.

Ρωσική «όρεξη» για επενδύσεις

Μεγάλο φάνηκε να είναι το ενδιαφέρον για ρωσικές επενδύσεις στον τομέα των μεταφορών, των υποδομών και του τουρισμού, με τον Ρώσο πρόεδρο να μην κρύβει τα λόγια του όσον αφορά τη μεγάλη επιθυμία για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και κομμάτι του σιδηροδρομικού δικτύου, στρατηγικής σημασίας για τη μεταφορά ρωσικών προϊόντων προς την Ευρώπη. Αποκαλυπτική του ενδιαφέροντος αυτού ήταν η εξής αναφορά  του:

«αν η ελληνική πλευρά, η ελληνική κυβέρνηση θέλει να προωθήσει τις ιδιωτικοποιήσεις των κρατικών εταιρειών, είμαστε έτοιμοι να συμμετάσχουμε σε αυτούς τους διαγωνισμούς και ελπίζουμε ότι αν υλοποιηθούν, οι ρωσικές εταιρείες δεν θα είναι σε χειρότερη θέση από άλλους συμμετέχοντες σε αυτή τη διαδικασία. Τίποτε άλλο δεν χρειαζόμαστε».

Πάντως, κυβερνητικοί παράγοντες τονίζουν πως η ελληνική αντιπροσωπεία κατέστησε σαφές ότι δε μιλά για ιδιωτικοποιήσεις αλλά για αξιοποίηση κρατικών υποδομών , με συμμετοχή του ελληνικού δημοσίου κάτι που, όπως μεταφέρουν,  έδειξε να αποδέχεται η άλλη πλευρά.

Από τα παραπάνω είναι σαφές ότι μπορούν να προκύψουν οικονομικά και αναπτυξιακά οφέλη, αν και εφόσον δοθεί συνέχεια στις συζητήσεις ενώ μένει να φανεί πόσο άμεσα θα δρομολογηθεί το ζήτημα της διάθεσης των αγροτικών προϊόντων και ποιες είναι οι πραγματικές διαστάσεις της λύσης αυτής.

Η πολιτική σημασία

Ωστόσο, η συνάντηση των δύο ηγετών σηματοδοτεί κυρίως την «επανεκκίνηση» – όπως ειπώθηκε – των διπλωματικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών κάτι το οποίο εκ των πραγμάτων δίνει διερευνητικό χαρακτήρα στις επαφές με στόχο την οικονομική συνεργασία σε στρατηγικούς τομείς όπως η ενέργεια, οι υποδομές και ο τουρισμός.

Το αν θα κριθεί πετυχημένη αυτή η επανεκκίνηση θα εξαρτηθεί από τη συνέχεια και την εξέλιξη των επαφών και την αποφασιστικότητα και τις αντοχές της ελληνικής πλευράς, καθώς οι Ρώσοι σύμφωνα με εκτιμήσεις κυβερνητικών πηγών δείχνουν να κρατούν «μικρό καλάθι» ύστερα από το «ναυάγιο» του αγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη και τα συνεχή εμπόδια που συναντούν στην προσπάθειά τους να διεισδύσουν οικονομικά στη χώρα μας. 

Αυτός φαίνεται να είναι και ο λόγος για τον οποίο ο Αλέξης Τσίπρας τόνισε, κλείνοντας την εισηγητική του τοποθέτηση, πως εύχεται «αυτή η αρχή μιας ουσιαστικής άνοιξης στις σχέσεις των δυο χωρών μας να έχει και μια αντίστοιχη υλοποίηση, διότι στις σχέσεις των χωρών, σημασία δεν έχουν μόνο οι εξαγγελίες, αλλά και η υλοποίησή τους. Πιστεύω ότι έχουμε τη βούληση να κάνουμε πράξη όσα εξαγγέλλουμε, σε αντίθεση με ότι είχε γίνει πολλές φορές στο παρελθόν, με ευθύνες που δεν είναι η ώρα να τις επισημάνουμε.».

Πιο συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός θέλησε να διερευνήσει τις δυνατότητες έμμεσης ενίσχυσης της ελληνικής οικονομίας και δρομολόγησης της αναπτυξιακής προοπτικής και όχι την επίλυση του χρηματοδοτικού προβλήματος της χώρας μέσα από ένα ρωσικό δάνειο το οποίο ούτε επιδίωξε και ούτε η Ρωσία θα ήταν σε θέση να χορηγήσει όχι μόνο λόγω της οικονομικής στενότητας που αντιμετωπίζει λόγω των κυρώσεων της ΕΕ. Όπως έδειξε και η ιστορία της Κύπρου, ο Πούτιν δεν επιθυμεί να εξοργίσει περαιτέρω τους Ευρωπαίους με κινήσεις που μπορούν να θεωρηθούν ανάμιξη στις σχέσεις μεταξύ των κρατών – μελών της ΕΕ.

Ο Αλέξης Τσίπρας θέλησε να υπογραμμίσει κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου ότι δεν ταξίδεψε στη Ρωσία ως «επαίτης», καθώς επιδιώκει την επίλυση του χρηματοδοτικού προβλήματος της Ελλάδας (απόρροια της ευρωπαϊκής και όχι απλώς ελληνικής κρίσης όπως επανέλαβε και από ρωσικό έδαφος) στο πλαίσιο της ΕΕ και της ευρωζώνης.

Πολυδιάστατη αναπτυξιακή στρατηγική ή «ασκήσεις θάρρους»;

Αντιθέτως, στις προθέσεις του πρωθυπουργού ήταν, πέρα από τους συμβολισμούς της εθνικής κυριαρχίας που αναδεικνύονται για εσωτερικούς κυρίως λόγους, να επισημάνει ότι η Ελλάδα ασκεί και δεν παραχωρεί το δικαίωμά της να επιλέγει τους συνομιλητές της ή μάλλον να έχει  συνομιλητές και εκτός ΕΕ ανεξαρτήτως αν αυτό είναι αρεστό ή όχι σε στρατηγικούς παίκτες όπως το Βερολίνο, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον και να συνάπτει συνεργασίες με οικονομικό και αναπτυξιακό περιεχόμενο στο βαθμό που δεν αντίκεινται στους ευρωπαϊκούς κανόνες.

Μάλιστα, κυβερνητικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι το ταξίδι του Αλέξη Τσίπρα στη Μόσχα «σπάει» το πολιτικό εμπάργκο στη Ρωσία που ατύπως καλούνται να εφαρμόζουν οι μικρές χώρες της ευρωζώνης, κατά συνέπεια ανοίγει ένα δρόμο για τις τελευταίες. Με άλλα λόγια στο κυβερνητικό επιτελείο θεωρούν ότι η πρωτοβουλία του ταξιδιού ανατρέπει το καθεστώς σύμφωνα με το οποίο οι μεγάλες δυνάμεις της ευρωζώνης ρυθμίζουν τις πολιτικές και οικονομικές σχέσεις τους με τη Ρωσία ανάλογα με τα συμφέροντά τους αλλά οι μικρές δε μπορούν.

Αυτό είναι κάτι στο οποίο αναφέρθηκε ο Έλληνας πρωθυπουργός στη συνέντευξη Τύπου χθες στο Κρεμλίνο λέγοντας η Ελλάδα είναι μια χώρα κυρίαρχη « που έχει κάθε δικαίωμα να αξιοποιεί αυτή τη δυναμική της και να προχωρά σε συμφωνίες αναπτυξιακού προσανατολισμού, που θα ωφελήσουν αμοιβαία όσους συμπράττουν σ’ αυτές. Και κυρίως θα βοηθήσουν τον ελληνικό λαό και τη χώρα να ξεπεράσει την κρίση». Και συνέχισε με νόημα:

« Μπορούμε να πούμε ότι πάνω σε αυτές τις συμφωνίες θα οικοδομήσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης με τη Ρωσική Ομοσπονδία, ως κυρίαρχη χώρα και βεβαίως, ως χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σεβόμενη τη νομοθεσία και τις Συνθήκες που έχουμε υπογράψει. Αυτές οι Συνθήκες, όμως, δεν μπορεί να επιτρέπουν σε κάποιες χώρες να έχουν συμφωνίες ενεργειακού προσανατολισμού και σε κάποιες άλλες χώρες να μην έχουν συμφωνίες. Θέλω να το ξεκαθαρίσω αυτό».

Η συνέχεια θα κρίνει το κατά πόσο η Αθήνα εννοεί τις προθέσεις της να ασκήσει τα δικαιώματά της στα περιθώρια ανεξαρτησίας που μπορεί να έχει ένα κράτος μέλος της ευρωζώνης υπό οικονομική ασφυξία κι εξάρτηση από την Ευρώπη ή αν πρόκειται για «ασκήσεις θάρρους» που θα υποχωρήσουν σταδιακά υπό το βάρος των ασφυκτικών πιέσεων της Ευρώπης και των ΗΠΑ.