Ένα βιβλίο στο οποίο εξετάζει την οικονομική, εισοδηματική και κοινωνική πολιτική της χούντας από την «επίπλαστη ευημερία» του 1967 έως την πλήρη απομυθοποίηση του 1973-1974.

 

Πρόκειται για μια έρευνα με έντονο άρωμα εποχής και συγκρίσεις των «αμέσως πριν» και των «αμέσως μετά», με διεισδυτική ματιά στα οικονομικά της δικτατορίας και τρόπο που λαμβάνει υπόψη τις «συντεταγμένες» της σύγχρονης εποχής, ο οποίος καταρρίπτει με στοιχεία πολλούς ακροδεξιούς μύθους περί «οικονομικού θαύματος» ή περί «μηδενικού δημόσιου χρέους» που τελευταία ακούγονται όλο και περισσότερο από τους χρυσαυγίτες και ορισμένους δήθεν «προοδευτικούς», οι οποίοι σκοπίμως για τη σημερινή κατάσταση της χώρας ενοχοποιούν τη μεταπολιτευτική περίοδο. 

 

Στο βιβλίο επίσης «παρελαύνουν» αδιάσειστα στατιστικά στοιχεία αλλά και σκάνδαλα όλων των ειδών, ιλιγγιώδη «θαλασσοδάνεια», συμβάσεις σκανδαλώδεις καθώς και νομοθετήματα και εξαγγελίες που δείχνουν να αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης της εργασιακής «τάξης πραγμάτων», την οποία γνωρίζει δεκαετίες αργότερα η Ελλάδα των μνημονίων. 

 

«Μόνη εναντίον όλων» η χούντα λένε οι θιασώτες της… Διαχρονικός εχθρός ενός αιώνιου «συστήµατος», το οποίο κάθε φορά προσδιορίζεται κατά το δοκούν και σχεδόν πάντα ταυτίζεται µε τον κοινοβουλευτισµό. Χάρη σε αυτήν την ταύτιση, σήµερα υφίσταται το σύστηµα των «300 αληταράδων της Βουλής», της κοµµατοκρατίας, των µιζαδόρων, άντε και µερικών τραπεζιτών, αλλά από το 1967 έως το 1974 µάλλον δεν… υπήρχε σύστηµα. Διότι αν υπήρχε, τότε θα έπρεπε να δουν άπαντες εάν και κατά πόσο το εξυπηρέτησε η «εθνοσωτήριος». Τι υπήρχε αντ’ αυτού; Ε, κάποιοι µεµονωµένοι καλοί φίλοι της «επαναστάσεως», από τον Ωνάση και τον Ανδρεάδη και τον Σκαλιστήρη έως τους συγγενείς υπουργών της δικτατορίας, που εν µια νυκτί γίνονταν… εφοπλιστές. (…)

 

Όσοι αποσπούν τη χούντα από τα «πριν» και τα «µετά» για τις ανάγκες µιας σικέ αξιολόγησης που θα καθαγιάσει τους «εθνοσωτήρες», καλά θα κάνουν να προσέξουν καλύτερα τα παιχνίδια του ίδιου του ιστορικού χρόνου. Τα déjà vu είναι χαρακτηριστικά και εύγλωττα. Είναι χαρακτηριστικά ορισμένα από τα παραδείγματα που θα διαβάσετε: 

 

«Αυτό δεν έχει ξαναγίνει», είπαν πολλοί το 2013, όταν ο «µνηµονιακός» νόµος 4172 εκχώρησε ρητά στην κυβέρνηση τη δικαιοδοσία καθορισµού του κατώτατου µισθού, αφαιρώντας την από τους κοινωνικούς εταίρους. Κι όµως, είχε ξαναγίνει το 1969, µε το Νοµοθετικό Διάταγµα 186, που διήρκεσε έως το 1975. Η διευκόλυνση των απολύσεων και η µείωση των αποζηµιώσεων στους απολυµένους δεν ήταν µόνο θεµελιώδες στοιχείο των Μνηµονίων. Υπήρξε και «οραµατική» δέσµευση του χουντικού καθεστώτος προς τους εργοδότες, όπως είχε διατυπωθεί στο οικονοµικό Πενταετές Σχέδιο 1968-1972. (…) 

Εάν σας έχουν διαλύσει οι διαδοχικές κυνικές φορολογικές επιδροµές εναντίον µη εχόντων και αναπολείτε γι’ αυτό τον Παπαδόπουλο, µάλλον δεν θυµάστε ή δεν μάθατε ποτέ τα ακριβή χαρακτηριστικά της χουντικής φορολογικής πολιτικής. Πιθανότατα, µάλιστα, δεν πληροφορηθήκατε την εγκύκλιο που είχε αποστείλει τον Ιανουάριο του 1968 προς τους εφόρους και τους ταµίες του κράτους ο Αδαµάντιος (όνοµα και πράγµα) Ανδρουτσόπουλος, τότε υπουργός Οικονοµικών και µετέπειτα εικονικός «πρωθυπουργός» του «αόρατου δικτάτορα» Δηµήτρη Ιωαννίδη. Η εντολή ήταν να µην εισακούεται η ένσταση κανενός φορολογούµενου, ούτε και όσων είχαν καταφανώς δίκιο!

 

Ίσως νιώσατε το αίµα να ανεβαίνει θυµωµένο στο κεφάλι τον Μάρτιο του 2014, όταν πληροφορηθήκατε ότι η κυβέρνηση διόρισε πρόεδρο στον Οργανισµό Περίθαλψης Ασφαλισµένων Δηµοσίου έναν πρώην βουλευτή ηλικίας 78 ετών… Τον διόρισε στον απόηχο κάµποσων δικών της φθηνών λογυδρίων, σύµφωνα µε τα οποία οι απολύσεις στο δηµόσιο (που γίνονταν µε την ασφαλέστατη «αξιολογική» µέθοδο του «µετράω κεφάλια και κόβω») θα διευκόλυναν τη µελλοντική αξιοποίηση «νέων ανθρώπων, µε όρεξη για δουλειά». Εδώ κι αν αντενδείκνυται κάποιο «πού ’σαι, ρε Παπαδόπουλε, ν’ αρχίσεις να βαράς», διότι ένα από τα πλέον… αφοπλιστικά ρουσφέτια του δικτάτορα ήταν η επιλογή του, το 1969, να κάνει διοικητή της Αγροτικής Τράπεζας (ΑΤΕ) τον ηλικίας 76 ετών Νίκο Κουρκουλάκο. Από χρηµατοπιστωτικά δεν γνώριζε πολλά ο Κουρκουλάκος, ο παλιός αιµοσταγής διοικητής των Ταγµάτων Ασφαλείας και ανεκτίµητος σύµµαχος των ναζιστικών στρατευµάτων, στην Πελοπόννησο. Ήξερε όµως αρκετά για τις δραστηριότητες του Παπαδόπουλου επί Κατοχής, άρα «έπρεπε» να νιώσει ευχαριστηµένος… (…)

 

«Τιµώµενο πρόσωπο» – κατά κάποιον τρόπο – στο βιβλίο του Διονύση Ελευθεράτου είναι ο Ν. Μακαρέζος, ο ιθύνων νους της οικονοµικής «γραµµής» της δικτατορίας. Το βιβλίο που έγραψε στη φυλακή και το οποίο εκδόθηκε το 2006 είναι η µοναδική συγκροτηµένη, συνολική υπερασπιστική γραµµή της χουντικής οικονοµικής γραµµής. Άλλος «τιµώµενος» είναι ο Σπύρος Μαρκεζίνης, ο πολιτικός που ανέλαβε τη «φιλελευθεροποίηση» του καθεστώτος σχηµατίζοντας τον Οκτώβριο του 1973 κυβέρνηση, την οποία ανέτρεψε ο Ιωαννίδης στις 25 Νοεµβρίου του ίδιου έτους. Ο καβγάς του Μακαρέζου µε τον Μαρκεζίνη, τότε «ζεστός», πολιτικός και κατόπιν συγγραφικός, προσφέρει άκρως ενδιαφέρον υλικό σε οποιονδήποτε φιλοδοξεί να διερευνήσει τα αίτια της οικονοµικής κατάρρευσης του 1973-1974.

 

Όπως θα αντιληφθεί και ο αναγνώστης, από το καλοκαίρι του 1973 – οπότε δροµολογήθηκε η «λύση Μαρκεζίνη» – έπαψαν να σπανίζουν στον ελληνικό Τύπο τα άρθρα που επέκριναν ανοικτά την οικονοµική και κοινωνική πολιτική των τελευταίων εξήµισι ετών. Αυτό ήταν επόµενο, για τρεις αλληλένδετους λόγους. Πρώτος: Το «πείραµα» της «φιλελευθεροποίησης» χρειαζόταν προσχήµατα και επιφάσεις, άρα στοιχειώδη ανοχή σε κάποιου είδους «ελευθεροστοµία». Δεύτερος: Στη συνείδηση του κόσµου είχε καταρρακωθεί κάθε έννοια περί θαυµατουργής οικονοµικής πολιτικής του καθεστώτος. Τρίτος: Και µόνο το γεγονός ότι η χούντα είχε αναθέσει «τα περαιτέρω» στον Μαρκεζίνη, δηλαδή έναν πολιτικό µε µηδαµινή δηµοτικότητα, αλλά φηµισµένο για την εµπειρία του στα οικονοµικά, συνιστούσε έµµεση οµολογία αποτυχίας σε αυτόν τον τοµέα. Αστοί πολιτικοί, οικονοµολόγοι και διανοούµενοι µπορούσαν πλέον να κριτικάρουν την οικονοµική πολιτική, που ακόµη δεν έχει τιναχτεί στον αέρα.