Η απόφαση υπογράφεται από την Δανή Επίτροπο Ανταγωνισμού Margrethe Vestager και αποτελεί το επιστέγασμα μιας μακράς διαμάχης μεταξύ της ΔΕΗ και της Αλουμίνιον της Ελλάδος για το θέμα του τιμολογίου του ρεύματος για τη βιομηχανία.

Αναδημοσίευση από το capital.gr

Η απόφαση υπογράφεται από την Δανή Επίτροπο Ανταγωνισμού Margrethe Vestager και αποτελεί το επιστέγασμα μιας μακράς διαμάχης μεταξύ της ΔΕΗ και της Αλουμίνιον της Ελλάδος για το θέμα του τιμολογίου του ρεύματος για τη βιομηχανία.

Η Επιτροπή κλήθηκε μετά από καταγγελία της ΔΕΗ να εξετάσει την υπόθεση που βρίσκεται στο επίκεντρο της ενεργειακής επικαιρότητας την τελευταία δεκαετία. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού κλήθηκε να εξετάσει κατά πόσο η απόφαση του διαιτητικού δικαστηρίου υπό την αιγίδα της ΡΑΕ,  που όρισε ως εύλογη τιμή του ρεύματος για τη βιομηχανία τα 44 ευρώ η μεγαβατώρα, συνιστά παράνομη κρατική ενίσχυση. Αυτό υποστήριζε η ΔΕΗ, ότι δηλαδή εξαναγκάζεται να πουλά κάτω του κόστους της. 

Η 16σέλιδη απόφαση ωστόσο που βάζει τη σφραγίδα της DGComp στην πολύκροτη υπόθεση, ορίζει ότι δεν υπάρχει καμία κρατική ενίσχυση και στην εκτενή επιχειρηματολογία και ανάλυση που παραθέτει δίνει μια σειρά από απαντήσεις σε ερωτήματα που κατά καιρούς έχουν εγερθεί για το ζήτημα.

Τι λέει η απόφαση;

Ποια είναι τα πέντε βασικά σημεία της απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υπόθεση που αντικειμενικά έχει βαρύνουσα σημασία όχι μόνο για το Αλουμίνιο αλλά συνολικά για το θέμα του ενεργειακού κόστους και ειδικότερα του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας για την ελληνική βιομηχανία;

Πρώτον ότι δεν υπάρχει κρατική ενίσχυση ή αθέμιτό πλεονέκτημα για την Αλουμίνιον με την τιμή των 44 ευρώ η μεγαβατώρα όταν η μέση τιμή στην Ευρώπη για παρόμοιες μεταλλουργικές επιχειρήσεις είναι στα 30,87 ευρώ η μεγαβατώρα.

Δεύτερον ότι η ΔΕΗ είναι μονοπώλιο στην αγορά προμήθειας και μονοψώνιο στην αγορά παραγωγής ηλεκτρισμού και άρα δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική για έναν πελάτη με τα χαρακτηριστικά της Αλουμίνιον, δηλαδή έναν πελάτη που είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής με ενέργεια που ισοδυναμεί με το 5% της συνολικής κατανάλωσης της χώρας και το 40% της κατανάλωσης της Υψηλής Τάσης. Όπως επισημαίνει η απόφαση, η Αλουμίνιον δεν μπορεί να στραφεί ούτε σε ιδιώτη προμηθευτή ούτε σε εισαγωγές λόγω του ιδιαίτερου προφίλ της αλλά και του γεγονότος ότι μόνο η ΔΕΗ διαθέτει πρόσβαση σε φθηνού κόστους ηλεκτροπαραγωγή (υδροηλεκτρικά και λιγνίτες), και για αυτό χαρακτηρίζεται ως «μονοψώνιο».

Τρίτον για την απόφαση της διαιτησίας ότι αποτέλεσε μια ελεύθερη επιλογή της ΔΕΗ, η οποία μάλιστα ήταν και μία απόφαση που ελήφθη με όρους αγοράς. Τόσο η επιλογή της διαιτησίας, όσο και οι όροι και το συνυποσχετικό αποτέλεσαν αποφάσεις που θα ελάμβανε ένας συνετός ιδιώτης επενδυτής της αγοράς

Τέταρτον ότι το τελικό τιμολόγιο που καθορίστηκε είναι σύμφωνο με τους όρους της αγοράς και ότι δε χορηγήθηκε στην Αλουμίνιον κρατική ενίσχυση και ότι αυτό αποτελεί την οριστική άποψη της Επιτροπής στην παρούσα υπόθεση.

Πέμπτον με βάση το ιστορικό που αναλύεται στο σκεπτικό, πρόκειται για την τέταρτη κατά σειρά απόφαση της ΕΕ που δικαιώνει την Αλουμίνιον και απορρίπτει προσφυγές ή ενστάσεις της ΔΕΗ. Είχαν προηγηθεί προσφυγές της ΔΕΗ που απορρίφθηκαν από τα ευρωπαϊκά όργανα το Νοέμβριο του 2013, κατά της προσωρινής τιμής της ΡΑΕ των 42 ευρώ/μεγαβατώρα, τον Ιούνιο του 2014 (προσφυγή περί εικαζόμενης κρατικής ενίσχυσης στο Αλουμίνιο), τον Οκτώβριο του 2014 (ακύρωση απόφασης της ΕΕ του 2011 σχετικά με τη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης μετά από καταγγελία της ΓΕΝΟΠ, του ΙΝΚΑ και της ΕΚΠΟΙΖΩ) και τέλος η οριστική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αποκαλύπτει σήμερα το Capital.gr και η οποία έχει ημερομηνία 25 Μαρτίου 2015.

Η καταγγελία

Η απόφαση λαμβάνεται στο ανώτατο δυνατό επίπεδο και υπογράφεται εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από την Δανή Επίτροπο Ανταγωνισμού Margrethe Vestager

Ποια είναι όμως τα βασικά σημεία της υπόθεσης, όπως αποκαλύπτονται στο σκεπτικό της  DGComp; 

Καταρχάς ως προς την καταγγελία, η οποία αρχικά έγινε ανώνυμα. Στην προσφυγή υπογραμμίζεται ότι η διαιτητική απόφαση, υποχρεώνει τη ΔΕΗ να παρέχει την ηλεκτρική ενέργεια σε τιμές χαμηλότερες από αυτές της αγοράς (ακόμη και κάτω του κόστους της) παρέχοντας ως εκ τούτου πλεονέκτημα. Σύμφωνα με την καταγγέλλουσα το τιμολόγιο που ορίζεται από την διαιτησία ισχύει μόνο για την Αλουμίνιον και ως εκ τούτου παρέχει επιλεκτικό πλεονέκτημα. 

Και η καταγγελία προχωρούσε ακόμη περισσότερο υποστηρίζοντας ότι «επειδή δε η Αλουμίνιον βρίσκεται σε ανταγωνισμό με άλλες εταιρείες στην Ένωση το τιμολόγιο απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό και επηρεάζει τις μεταξύ των κρατών μελών συναλλαγές. Κατά αυτόν τον τρόπο η καταγγέλλουσα ισχυρίζεται ότι εξαναγκάζεται βάσει της διαιτητικής απόφασης να χορηγήσει παράνομη κρατική ενίσχυση στην Αλουμίνιον». 

Ιστορικό

Υπενθυμίζεται ως προς το ιστορικό της υπόθεσης ότι το τιμολόγιο με το οποίο προμηθευόταν ρεύμα η Αλουμίνιον από το 1960 έληξε το 2006 και έκτοτε δεν έχει υπάρξει συμφωνία για ένα νέο τιμολόγιο προμήθειας. Στις συζητήσεις που έγιναν μεταξύ των δύο πλευρών, το 2010 έφτασαν  πολύ κοντά σε συμφωνία ωστόσο το σχέδιο σύμβασης προμήθειας  δεν υπεγράφη ποτέ. Έτσι το 2011 αποφασίστηκε η παραπομπή της αντιδικίας στη μόνιμη διαιτησία της ΡΑΕ. 

Μονοπώλιο – Μονοψώνιο versus Μεγαλύτερου Καταναλωτή

Η Επιτροπή στην απόφασή της,  επισημαίνει το ιδιαίτερο προφίλ τόσο της Αλουμίνιον όσο και της ΔΕΗ. Αφενός αναφέρεται χαρακτηριστικά η Αλουμίνιον αποτελεί μακράν το μεγαλύτερο καταναλωτή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα με κατανάλωση που υπερβαίνει το 5% της συνολικής κατανάλωσης στη χώρα.  Την ίδια στιγμή επισημαίνεται ότι η καταγγέλλουσα (ΔΕΗ) διαθέτει μερίδιο αγοράς της τάξης του 98 – 99% ως προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας και κατέχει περίπου το 70% των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού κάνει 6 επισημάνσεις για το χαρακτήρα της σχέσης πελάτη προμηθευτή αλλά και τις συνθήκες στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού. Ειδικότερα η DGComp υπογραμμίζει ότι: 

1) Η ΔΕΗ αποτελεί το μοναδικό δυνατό προμηθευτή στην Ελλάδα για πελάτες υψηλής τάσης όπως η Αλουμίνιον. Στο επίπεδο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας η ΔΕΗ κατέχει όλους τους λιγνιτικούς και υδροηλεκτρικούς σταθμούς στην Ελλάδα που αποτελούν και τη φθηνότερη μέθοδο ηλεκτροπαραγωγής. Η ΔΕΗ έχει στην ιδιοκτησία της το 70% του συνόλου των σταθμών παραγωγής στην Ελλάδα ενώ οι ανταγωνιστές της λειτουργούν μόνο ακριβούς και σχετικά νέους σταθμούς φυσικού αερίου, των οποίων το επενδυτικό κόστος δεν έχει ακόμη αποσβεστεί ενώ το επενδυτικό κόστος των παλαιότερων λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών και φυσικού αερίου είχε αποσβεστεί σε γενικές γραμμές. Δηλαδή στο επίπεδο προμήθειας ηλεκτρικής ενέργεια η καταγγέλλουσα διέθετε ουσιαστικά μονοψώνιο έναντι των άλλων παραγωγών) και μονοπώλιο (έναντι των πελατών ) 

2) Παράλληλα οι εισαγωγές δεν αποτελούν αξιόπιστη εναλλακτική επιλογή για πελάτες όπως η Αλουμίνιον διότι η Αλουμίνιον χρειάζεται σταθερή προμήθεια ηλεκτρικής ενέργεια σε μακροπρόθεσμη βάση, η οποία δε θα μπορούσε να παρασχεθεί μέσω των περιορισμένων εισαγωγών και διασυνδέσεων που είναι διαθέσιμες στην Ελλάδα. 

3) Επομένως πελάτες ΥΤ όπως η Αλουμίνιον φαίνεται ότι ήταν εντελώς εξαρτημένοι από την καταγγέλλουσα για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας γεγονός το οποίο δυσχέραινε τη διεξαγωγή αληθινά ουσιαστικών διαπραγματεύσεων σχετικά με τους εφαρμοστέους όρους τιμολόγησης.

4) Η επίλυση της αντιδικίας κατέστη ακόμη δυσχερέστερη εξαιτίας του γεγονότος ότι η Αλουμίνιον αποτελεί μοναδικό πελάτη στην ελληνική αγορά υπό την έννοια ότι αποτελεί μακράν το μεγαλύτερο καταναλωτή στην Ελλάδα. Η κατανάλωσή της υπερβαίνει το 5% της συνολικής κατανάλωσης και αντιστοιχεί στο 40% της κατανάλωσης πελατών ΥΤ.

5) Η δεσπόζουσα θέση της καταγγέλλουσας στην παραγωγή και προμήθεια σε συνδυασμό με τα μοναδικά χαρακτηριστικά της Αλουμίνιον ως πελάτη δυσχέραινε ιδιαίτερα τη συγκριτική αξιολόγηση για την εξεύρεση κατάλληλης αγοραίας τιμής.

6) Η ΔΕΗ υιοθέτησε ενεργό ρόλο στην αντιδικία της με την Αλουμίνιον επιδιώκοντας να καθορίσει το τιμολόγιο ηλεκτρισμού στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο και να διεκδικήσει τυχόν πληρωμές από την Αλουμίνιον.

Απόφαση για διαιτησία

Η Επιτροπή αξιολόγησε στην απόφασή της και κατά πόσο ένας ιδιώτης επενδυτής της αγοράς ευρισκόμενος σε παρόμοια κατάσταση με τη ΔΕΗ θα ενεργούσε κατά τον ίδιο τρόπο όπως η ΔΕΗ στην υπόθεση της διαιτησίας.

Και η Επιτροπή απεφάνθη ότι:

1) Ορθά έπραξε η ΔΕΗ και αποδέχθηκε να προσφύγει στη διαιτησία, κάτι που θα συμφωνούσε να πράξει ένας συνετός ιδιώτης επενδυτής της αγοράς στη θέση της ΔΕΗ προκειμένου να επιτύχει την έγκαιρη διευθέτηση της μακροχρόνιας αντιδικίας και την ανάκτηση μέρους των εκκρεμών οφειλών.

2) Το ίδιο ισχύει και για τη διαδικασία που συμφωνήθηκε αλλά και για το συνυποσχετικό που υπεγράφη. Η ΕΕ επισημαίνει ότι ένας συνετός ιδιώτης επενδυτής της αγοράς θα προχωρούσε σε συνυποσχετικό διαιτησίας παρόμοιο με αυτό που υπεγράφει το οποίο διατύπωνε σαφείς και αντικειμενικές παραμέτρους που έπρεπε να ακολουθηθούν από τους ειδικούς στον τομέα διαιτητές.

Τιμολόγιο

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η απόφαση ως προς το τελικό τιμολόγιο που καθορίστηκε από τη διαιτησία και το οποίο χαρακτηρίζεται ως σύμφωνο με τους όρους της αγοράς. «Το καθαρό τιμολόγιο των 36,6 ευρώ το οποίο καταλήγει να φτάνει στα 44 ευρώ περιλαμβανομένων των υποχρεωτικών χρεώσεων είναι υψηλότερο από το  μέσο όρο των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας για μεταλλουργικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη το οποίο το 2013 ανερχόταν σε 41 δολάρια ΗΠΑ ήτοι 30,87 ευρώ ανά μεγαβατώρα σύμφωνα με τις τότε συναλλαγματικές ισοτιμίες, σημειώνει η απόφαση, με την Επιτροπή να καταλήγει ότι «το μέτρο δε συνιστά κρατική ενίσχυση».  Πρόκειται για την οριστική άποψη της Επιτροπής για το θέμα, όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά, γεγονός που εκλαμβάνεται και ως έμμεση παρότρυνση να μπει ένα τέλος στη χρόνια αυτή διελκυστίνδα η οποία έχει προσλάβει για ορισμένες πλευρές διαστάσεις προσωπικής βεντέτας…