Όσο και αν στις αρχές της εβδομάδας υπήρχαν ενδείξεις περί «προόδου» στις διαπραγματεύσεις, όλα δείχνουν ότι η συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών στη Ρίγα της Λετονίας δεν θα φέρει συμφωνία.

«Έχουν γίνει θετικά βήματα, απέχουμε όμως ακόμη από τον τελικό στόχο» ήταν η συνισταμένη των μηνυμάτων που εξέπεμπαν τις τελευταίες ημέρες οι δανειστές. 

 

Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι αναγνωρίζουν ως καταληκτική ημερομηνία για την επίτευξη συμφωνίας όχι την 24η Απριλίου ή την 30ή Απριλίου, αλλά την 30ή Ιουνίου, ημερομηνία λήξης της τέταρτης περιόδου παράτασης της δανειακής σύμβασης. Καλώς ή κακώς, αυτό φαίνεται να είναι το τέλος της διαδρομής των διαπραγματεύσεων και για την ελληνική πλευρά.

 

Οι δανειακές υποχρεώσεις του Ιουλίου δεν μπορούν να αποπληρωθούν, αν δεν εξευρεθούν πρόσθετα κεφάλαια

 

◆ όσο καλά και αν πάει η ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, 

◆ όσα χρήματα και αν αντλήσει το Δημόσιο από τους «κουμπαράδες» των 1.500 φορέων της γενικής κυβέρνησης, 

◆ όσο «ψαλίδι» και αν πέσει στις καταναλωτικές δαπάνες του Δημοσίου.

 

Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι η τελική απόφαση προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση απέχει το πολύ 68 ημέρες. 

 

 

Το βλέμμα στον Ιούνιο φαίνεται να έχουν καρφωμένο και οι ξένοι οίκοι: 

 

◆ Η Citi μόλις προχθές χαρακτήριζε περιορισμένες τις πιθανότητες να υπάρξει λύση εδώ και τώρα και παρέπεμπε για τη συμφωνία στο τέλος Ιουνίου. Μάλιστα έκανε ένα βήμα παρακάτω προβλέποντας ότι η όποια συμφωνία είναι πολύ πιθανό να συνοδευτεί και από ένα τρίτο πακέτο δανειοδότησης. 

◆ Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνταν τόσο η Goldman Sachs όσο και η Deutsche Bank.

 

Ξέρουν κάτι περισσότερο οι ξένοι οίκοι; Το πιο πιθανό είναι ότι ξέρουν να «διαβάζουν» καλά τα μηνύματα, τα «ψιλά γράμματα» πίσω από τις επίσημες δηλώσεις, αλλά και τις κινήσεις που γίνονται στο ελληνικό «στρατόπεδο». Αν μη τι άλλο, η κυβέρνηση δεν μοιάζει να πιέζεται να καταλήξει σε συμφωνία με τους «θεσμούς» μέχρι το τέλος του μήνα. 

 

Δεν είναι λίγες οι κινήσεις που δείχνουν ότι το οικονομικό επιτελείο αγοράζει χρόνο, πληρώνοντας βέβαια σε αρκετές περιπτώσεις ακριβό τίμημα. Τέτοιες κινήσεις είναι:

 

◆ Η υποχρεωτική μεταφορά των διαθεσίμων που κατέχουν 1.500 φορείς του Δημοσίου στην Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου να γίνουν repos.

◆ Η τροπολογία που επιτρέπει την παράταση της ρύθμισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την εφορία ακόμη και μέχρι το τέλος Ιουνίου.

◆ Τα σχέδια για «τακτοποίηση» των χρημάτων που μεταφέρθηκαν σε λογαριασμούς στο εξωτερικό έναντι «τιμήματος».

◆ Το πάγωμα των υποχρεώσεων προς τρίτους.

 

Το τίμημα είναι βαρύ όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο – η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου δημιούργησε μέσα σε μια ημέρα τριβές με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την πανεπιστημιακή κοινότητα – αλλά και σε οικονομικό.

 

Το «σφίξιμο» του ζωναριού σε επίπεδο δαπανών έχει φέρει χιλιάδες επαγγελματίες και επιχειρήσεις σε πολύ δύσκολη θέση. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ΕΟΠΥΥ έχει να συγκεντρώσει ληξιπρόθεσμες οφειλές άνω των 700 εκατ. ευρώ από τα ασφαλιστικά ταμεία μέσα στους τελευταίους μήνες, με αποτέλεσμα και ο ίδιος ο οργανισμός να μεταφέρει το πρόβλημα στους προμηθευτές του. 

 

Στις αλλεπάλληλες ερωτήσεις επί του θέματος, οι απαντήσεις του οικονομικού επιτελείου και ειδικά του αρμόδιου για το «ταμείο» του κράτους Δημήτρη Μάρδα περισσότερη σύγχυση προκαλούν παρά διευκρινίζουν τα πράγματα. Αρχικά χθες το πρωί ο υπουργός αναπληρωτής δήλωσε ότι λείπουν 400 εκατομμύρια από το κονδύλι για την πληρωμή μισθών και συντάξεων του Απριλίου και ύστερα από λίγες ώρες ανακοίνωσε ότι τα ασφαλιστικά ταμεία θα καταθέσουν τα χρήματα που λείπουν. 

 

Η μόνιμη επωδός του οικονομικού επιτελείου πάντως είναι: «Όπως τα καταφέραμε από τον Φεβρουάριο μέχρι σήμερα, έτσι θα τα καταφέρουμε και το επόμενο διάστημα». Ποιες είναι όμως οι πραγματικές ανάγκες του Δημοσίου σε αυτές τις 68 ημέρες που μας χωρίζουν από το τέλος Ιουνίου; 

 

 

Το Γενικό Λογιστήριο χωρίζει τις υποχρεώσεις σε δύο «ομάδες»: τις υποχρεώσεις στο εσωτερικό και τις δανειακές υποχρεώσεις. 

 

1. Ο κατάλογος των δανειακών υποχρεώσεων περιλαμβάνει οκτώ ημερομηνίες – σταθμούς μέχρι το τέλος Ιουνίου. Οι τρεις αφορούν εκδόσεις εντόκων γραμματίων που πρέπει να υπερκαλυφθούν και οι πέντε αφορούν δόσεις προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, των οποίων η καταβολή κρίνεται ως ανελαστική. 

 

Τα έντοκα γραμμάτια δεν φοβίζουν πλέον τόσο πολύ την ελληνική πλευρά, υπό την έννοια ότι οι εκδόσεις που λήγουν – εξάμηνα και τρίμηνα έντοκα – σε μεγάλο βαθμό βρίσκονται σε «ελληνικά χέρια». 

 

Οι ξένοι επενδυτές άρχισαν να εμφανίζονται διστακτικοί στο να αγοράσουν ελληνικά έντοκα ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο, οπότε προέκυψαν ως βεβαιότητες στο πολιτικό παιχνίδι η αδυναμία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας και η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. 

 

Αυτό όμως σημαίνει ότι τα ομόλογα που αγοράστηκαν τον Νοέμβριο, τον Δεκέμβριο και μέσα στο 2015 – τα οποία λήγουν μέσα στον Μάιο ή τον Ιούνιο – βρίσκονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στα χέρια των ελληνικών τραπεζών. Έτσι αυτό που αναμένεται είναι ότι θα υπάρξει αντικατάσταση των εντόκων. Οι εκδόσεις που πρέπει να καλυφθούν είναι: 

 

◆ 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ στις 8 Μαΐου. 

◆ 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ στις 15 Μαΐου.

◆ 2 δισεκατομμύρια ευρώ στις 12 Ιουνίου. 

 

Μεγαλύτερη αγωνία υπάρχει για τις δόσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, των οποίων η αποπληρωμή απαιτεί «ζεστό χρήμα». Στις 12 Μαΐου εκπνέει η προθεσμία για την καταβολή 746,6 εκατ. ευρώ, στις 5 Ιουνίου πρέπει να δοθούν 298 εκατ. ευρώ και στις 12 Ιουνίου επιπλέον 336 εκατ. ευρώ. Ακολουθούν δύο ακόμη δόσεις μέσα στον Ιούνιο, η πρώτη στις 16 Ιουνίου ύψους 560 εκατ. ευρώ και η δεύτερη στις 19 Ιουνίου ύψους 336 εκατ. ευρώ. 

 

Αν προστεθούν οι πέντε δόσεις, προκύπτει ποσό άνω των 2,2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτή είναι η απάντηση στο ερώτημα γιατί η κυβέρνηση ανέλαβε το πολιτικό κόστος να προχωρήσει στην υπογραφή της δεύτερης Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου. 

 

Προφανώς, αυτά τα 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ δεν μπορούν να καλυφθούν από τα τρέχοντα έσοδα του κράτους. Έτσι το οικονομικό επιτελείο ευελπιστεί ότι θα μπορέσει να αντλήσει τα απαιτούμενα ποσά από τους 1.500 φορείς της Γενικής Κυβέρνησης και στη συνέχεια, εφόσον κλείσει η συμφωνία στο τέλος Ιουνίου, να επιστρέψει τα χρήματα μέσα από τα δάνεια που θα εκταμιεύσει από τους θεσμούς. 

 

 

Στο εσωτερικό μέτωπο η κυβέρνηση είχε την… ατυχία οι διαπραγματεύσεις να διεξάγονται σε μια περίοδο γεμάτη από ταμιακά ελλείμματα. Μπορεί, προς το παρόν, ο προϋπολογισμός να εκτελείται με βάση τους στόχους που είχαν καθοριστεί από πέρυσι (μάλιστα καταγράφεται υπέρβαση στόχων), ωστόσο το πρώτο εξάμηνο ήταν ούτως ή άλλως προγραμματισμένο από πέρυσι να υπάρξει ταμιακό έλλειμμα. 

 

Αυτό το ταμιακό έλλειμμα καλούνται να κλείσουν το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και το οικονομικό επιτελείο. 

 

◆ Τον Μάρτιο το ισοζύγιο ήταν προγραμματισμένο να είναι αρνητικό κατά 2,111 δισ. ευρώ, αλλά, με τη δραματική περικοπή των δαπανών, το υπουργείο Οικονομικών κατάφερε να το περιορίσει στα 500 εκατ. ευρώ.

◆ Στο τρίμηνο Απριλίου – Ιουνίου είναι προγραμματισμένο να υπάρξει πρόσθετο άνοιγμα στο ισοζύγιο της τάξεως των 2,5 δισ. ευρώ. 

 

Πώς μπορεί να καλυφθεί μια ταμιακή «τρύπα» 2,5 δισ. ευρώ μέσα σε τρεις μήνες; Είναι βέβαιο ότι η πολιτική που ακολουθείται από τον Φεβρουάριο θα συνεχιστεί. Οι πληρωμές θα παγώσουν ακόμη περισσότερο. Στο πρώτο τρίμηνο οι δαπάνες περιορίστηκαν κατά 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε σχέση με αυτό που είχε προγραμματιστεί. 

 

Τη… νύφη θα πληρώσουν όσοι συναλλάσσονται με το Δημόσιο (π.χ. προμηθευτές), αλλά και οι δικαιούχοι επιδομάτων (όπως για παράδειγμα οι δικαιούχοι του επιδόματος θέρμανσης ή ακόμη και επιστροφών φόρου). 

 

Από το σύνολο των δαπανών του κράτους, το κονδύλι για τους μισθούς και τις συντάξεις αντιμετωπίζεται ως «ανελαστικό» από το υπουργείο Οικονομικών. Σε αυτόν τον λογαριασμό υπάρχει η πρόβλεψη για καταβολή 4,68 δισ. ευρώ στο τρίμηνο Απριλίου – Ιουνίου. 

 

Περίπου ανελαστικά είναι και τα κονδύλια της ασφάλισης, της περίθαλψης και της κοινωνικής προστασίας, καθώς τα περίπου 3,5 δισ. ευρώ που έχουν εγγραφεί στο συγκεκριμένο κονδύλι προορίζονται κατά κύριο λόγο για να καλυφθεί η καταβολή των συντάξεων από τα ασφαλιστικά ταμεία (σ.σ.: ο λογαριασμός περιλαμβάνει δηλαδή την κρατική συμμετοχή στον προϋπολογισμό των ασφαλιστικών ταμείων λόγω τριμερούς χρηματοδότησης). 

 

Αν μείνουν εκτός λογαριασμών και οι τόκοι (περίπου 1,2 δισ. ευρώ στο τρίμηνο Απριλίου – Ιουνίου), τι μένει για να περικοπεί; Οι καταναλωτικές δαπάνες, οι οποίες πρέπει να περικοπούν δραματικά για να περιοριστεί το ταμιακό έλλειμμα. Όλες κι όλες οι ταμιακές δαπάνες του δεύτερου τριμήνου είναι περίπου 2 δισ. ευρώ και για να κλείσει το «κενό» πρακτικά πρέπει να μηδενιστούν. 

 

 

Υπάρχει βέβαια και το σκέλος των εσόδων. Τι μπορεί να περιμένει το υπουργείο Οικονομικών από τα φορολογικά έσοδα; Καταρχάς να εκτελούνται οι προβλέψεις, κάτι που από μόνο του είναι δύσκολο, δεδομένου ότι μέσα σε ένα τρίμηνο μεγάλης αβεβαιότητας θα πρέπει να εισπραχθούν περίπου 11 δισεκατομμύρια ευρώ. Μεγάλοι φόροι στο δεύτερο τρίμηνο δεν υπάρχουν. Φόρος εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων θα ξεκινήσουν να εισπράττονται από το τέλος Ιουλίου στην καλύτερη περίπτωση και με τον ΕΝΦΙΑ είναι άγνωστο το τι θα γίνει. 

 

Έτσι οι ελπίδες εστιάζονται στη ρύθμιση των 100 δόσεων. Πρακτικά ο νόμος αφήνει περιθώριο για μετάθεση της προθεσμίας έως και το τέλος Ιουνίου. Δηλαδή η ρύθμιση μπορεί να διαρκέσει καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσιμης περιόδου. 

 

Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις ότι η ρύθμιση θα φέρει άμεσα στο ταμείο έσοδα άνω των 300-400 εκατ. ευρώ, τότε το υπουργείο Οικονομικών μπορεί να αισιοδοξεί ότι θα επιτύχει και τον στόχο των εσόδων. 

 

Είναι πολύ πιθανό όμως η κυβέρνηση να αναζητήσει και άλλες πηγές άμεσης απόδοσης, όπως για παράδειγμα η «τακτοποίηση» των εμβασμάτων εξωτερικού, έναντι φόρου που θα φτάσει στο 15% – 20%. 

 

Υπό τις παρούσες και τις διαφαινόμενες συνθήκες, συνεπώς, το τέλος του Ιουνίου είναι ο χρόνος για το game over της διαπραγμάτευσης. Ό,τι μπορεί ή δεν μπορεί να κερδίσει η κυβέρνηση θα έχει φανεί πάντως κάμποσο καιρό νωρίτερα…