Οι φετινές πανελλαδικές εξετάσεις ξεκινούν τη μεθεπόμενη Δευτέρα 18 Μαΐου, και σήμερα, όπως κάνω εδώ και τριάντα χρόνια από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, επανέρχομαι στην ελληνική «μπλογκόσφαιρα» με ένα σύντομο κείμενο – βοήθημα για παιδιά και γονείς που θα «ψηθούν», όπως συμβαίνει κάθε χρόνο, στον αγώνα να πετύχουν μια θέση σε κάποιο ΑΕΙ ή και ΑΤΕΙ.

 

Οι φετινές πανελλαδικές εξετάσεις ξεκινούν τη μεθεπόμενη Δευτέρα 18 Μαΐου, και σήμερα, όπως κάνω εδώ και τριάντα χρόνια από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, επανέρχομαι στην ελληνική «μπλογκόσφαιρα» με ένα σύντομο κείμενο – βοήθημα για παιδιά και γονείς που θα «ψηθούν», όπως συμβαίνει κάθε χρόνο, στον αγώνα να πετύχουν μια θέση σε κάποιο ΑΕΙ ή και ΑΤΕΙ.

Πιστεύω ότι, εάν υπήρχε τρόπος να επανεξετάσουμε τις στάσεις μας απέναντι στην τριτοβάθμια Παιδεία, σίγουρα θα αλλάζαμε τους δικούς μας στόχους και, μαζί, τους στόχους των παιδιών μας. Με αλλά λόγια, δεν θα κατευθύναμε τα παιδιά μας τόσο καταναγκαστικά και δραματικά, όπως κάνουμε, στο πτυχίο ΑΕΙ ή ΤΕΙ, υποβαλλόμενοι σε οικονομικά έξοδα και ψυχοσυναισθηματικούς κόπους που δεν αντισταθμίζονται από τη στυγνή πραγματικότητα…

Η αλήθεια είναι ότι οι πεποιθήσεις γονιών, συγγενών και παιδιών δεν μπορεί να αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη, και έτσι μια θέση σε ΑΕΙ ή ΤΕΙ εξακολουθεί να θεωρείται ως απαραίτητο εφόδιο για μια αυριανή επιτυχημένη καριέρα στην κοινωνία. Για τον λόγο αυτόν, κάθε χρόνο, αυτή η περίοδος των εξετάσεων για εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ στιγματίζει με ψυχοκοινωνικό τραύμα χιλιάδες αγόρια και κορίτσια και, μαζί, μυριάδες μαμάδων, μπαμπάδων και συγγενών που «ψήνονται» κυριολεκτικά στην προσπάθεια να βρουν το κλειδί που θα ανοίξει τη «μαγική πόρτα» των ΑΕΙ και των ΤΕΙ…

Πολλές φόρες βλέπουμε να εισάγονται σε ΑΕΙ και ΤΕΙ άτομα που ήταν καλοί, αλλά όχι εξαιρετικοί μαθητές στο λύκειό τους, μέτρια προετοιμασμένα, αλλά που διέθεταν αρκετή αίσθηση χιούμορ και είχαν μια ψυχική και σωματική χαλάρωση, τη στιγμή που αποτυγχάνουν παιδιά, τα οποία ήταν πολύ καλά προετοιμασμένα, αλλά την τελευταία στιγμή έχασαν τον ψυχικό έλεγχο και υπέστησαν τις καταλυτικές συνέπειες του άγχους… Γιατί, αναμφισβήτητα, όταν μας τυλίξει το άγχος, η απόδοσή μας θα πέσει κατακόρυφα, και μέσα στην απόγνωση του συναισθήματος του πανικού η μνήμη και η κριτική μας ικανότητα θα εκμηδενισθούν.

Συνταγή επιτυχίας;

Υπάρχει μια συνταγή επιτυχίας, ένας συνδυασμός ψυχολογικής στρατηγικής και τεχνικών, που θα μπορούσαμε να δώσουμε στα παιδιά μας, ώστε να τα βοηθήσουμε να επιτύχουν; Έπειτα από τρεις δεκαετίες ενασχόλησης με τις εξετάσεις έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μία «ΜΑΓΙΚΗ» συνταγή επιτυχίας ΔΕΝ… υπάρχει, αλλά μπορώ να προτείνω ανεπιφύλακτα ότι η προσοχή των παιδιών και των οικογενειών τους χρειάζεται να εστιάσει σε τρία συγκεκριμένα σημεία:

*** Στο σπίτι, όπου συνιστώ συναισθηματική ανακωχή ανάμεσα σε γονείς, αδέλφια, θείους και θείες, γιαγιάδες και παππούδες.

*** Στον εξεταστικό χώρο.

*** Στην ψυχική κατάσταση των παιδιών έπειτα από κάθε μέρα εξετάσεων, με άλλα λόγια στην προετοιμασία των παιδιών μας να συνεχίσουν στα επόμενα μαθήματα με αισιοδοξία, οποιαδήποτε και αν ήταν η επίδοσή τους στο μάθημα στο οποίο εξετάσθηκαν μέχρι στιγμής.

Ας δούμε πιο αναλυτικά μια «πιθανή συνταγή επιτυχίας».

ΠΑΙΔΙΑ:

α) Εντρυφήστε στη μελέτη κάνοντας έναν συνδυασμό εντατικής σπουδής αλλά και ψυχαγωγίας. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει τεράστιες δυνατότητες, ωστόσο οι ψυχοσυναισθηματικές και ψυχοκοινωνικές μας ανάγκες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της επιτυχίας. Ακόμη και το καλύτερο μυαλό, ο πιο δυνατός μαθητής ή μαθήτρια, ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα θα κουραστεί και τότε είναι απαραίτητο να σταματήσει και να επιδιώξει ένα ευχάριστο διάλειμμα.

β) Συχνά, πιο συχνά απ’ ό,τι πολλοί νομίζουν, υπερβολική μελέτη και επανάληψη… δεν βοηθάει! Αφού έχετε διαβάσει όλο τον χρόνο, λίγο πριν από τις εξετάσεις, αν μου επιτρέπεται η έκφραση που πολλοί φοιτητές και φοιτήτριές μου χρησιμοποιούν, «ρίξτε το λίγο έξω…».

γ) Μην προσπαθήσετε να «ελέγξετε» τις γνώσεις σας λίγα λεπτά της ώρας πριν από την είσοδό σας στον εξεταστικό χώρο. Μέσα στην ένταση της ψυχοσυναισθηματικής σας διέγερσης είναι πολύ πιθανό να σας φανούν όλα άγνωστα, με αποτέλεσμα να αγχωθείτε και να πανικοβληθείτε. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε… ξεχάστε τις φωτεινές εξετάσεις.

δ) Μέσα στον εξεταστικό χώρο φροντίστε να εξοικειωθείτε με πρόσωπα και πράγματα και πάρτε μαζί σας ένα μπουκάλι νερό για δροσιά αλλά και για παρηγοριά. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να παλινδρομούμε σε παιδικές ηλικίες μπροστά σε καταστάσεις στρες και άγχους. Διώξτε το άγχος και την ξηροστομία πίνοντας μια γουλιά νερό.

ε) Όταν σας δοθούν τα θέματα, ξεκινήστε με αυτό που ξέρετε καλύτερα. Μην κολλήσετε στο άγνωστο ή δύσκολο για εσάς θέμα. Απαντώντας το εύκολο που κατέχετε καλά, δημιουργείτε στον εαυτό σας τη θετική ψυχολογικά αίσθηση ότι κάνετε κάτι δημιουργικό, και στη συνέχεια, με ανεβασμένο το ηθικό σας, καταπιαστείτε με το ή τα δύσκολα θέματα, πηγαίνοντας και πάλι προοδευτικά από τα γνωστά στα λιγότερο γνωστά.

ζ) Είναι πιθανό, για μερικά δευτερόλεπτα, να σας φανούν όλα τα θέματα άγνωστα, με αποτέλεσμα να αγχωθείτε και να πανικοβληθείτε. Εάν σας συμβεί αυτό, τότε… χαλαρώστε για μερικά λεπτά, διαβάστε ξανά τα θέματα και ίσως ξαφνιαστείτε με τη συνειδητοποίηση ότι τελικά δεν σας είναι και τόσο άγνωστα…

η) Άσχετα με το πώς γράψατε σε ένα συγκεκριμένο μάθημα, συνεχίστε τις προσπάθειές σας χωρίς ηττοπάθεια στα υπόλοιπα μαθήματα. Σίγουρα, κάθε μάθημα μετρά, αλλά εκείνο που τελικά μετράει περισσότερο είναι η δυνατότητα να χειρισθείτε κάθε μάθημα σαν ξεχωριστή οντότητα. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που έγραψαν χαμηλά στο πρώτο μάθημα και στη συνέχεια πήγαν πολύ καλά στα υπόλοιπα, χωρίς άγχος και ηττοπάθεια, με αποτέλεσμα να περάσουν σε κάποια από τις αρχικές τους επιλογές.

ΓΟΝΕΙΣ και ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ:

Ας σκύψουμε όλοι μαζί πάνω από τα παιδιά μας με φροντίδα και τρυφερότητα και ας τους δώσουμε να καταλάβουν ότι όχι μόνο δεν πολεμούν μόνα τους, αλλά και ότι η δικιά σας αγάπη δεν εξαρτάται ούτε και κινδυνεύει από μια πιθανή αποτυχία του. Και κάντε το αυτό με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη φανεί ως επιπόλαια και επιφανειακή κάλυψη μιας πραγματικότητας που δεν υπάρχει – ότι δηλαδή είναι ψέμα.

Μην αφήσετε το παιδί σας να πιστέψει ότι… άλλα λένε τα χείλη σας και αλλά η καρδιά σας, αλλά ότι πραγματικά εννοείτε ό,τι του λέτε.

Τις τραγικές συνέπειες αυτής της λαθεμένης, κατά την προσωπική μου γνώμη, τοποθέτησης, που είναι τεράστιας αξίας για την εισαγωγή σε ένα ΑΕΙ ή ΤΕΙ, μας την επιβεβαιώνουν με τον πιο δραματικό τρόπο τα ΜΜΕ, όταν μας ανακοινώνουν πόσα παιδιά κάνουν απόπειρες «αυτοκτονίας» μαθαίνοντας ότι απέτυχαν στις εισαγωγικές εξετάσεις (πολλά, μάλιστα, περιστατικά δεν φτάνουν ποτέ για ευνόητους λόγους στα ΜΜΕ…).

Δυστυχώς, η οικονομία των αριθμών είναι τέτοια, που ήδη γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι μερικές χιλιάδες παιδιών ΔΕΝ θα επιτύχουν μια θέση σε ΑΕΙ ή ΑΤΕΙ, και κάποια δεν θα επιτύχουν την επιθυμητή σχολή.

Απαιτείται, όμως, ιδιαίτερη προσοχή γιατί, όταν ένα παιδί αποτυγχάνει, έχει διπλή την αίσθηση της ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ:

Πρώτα γιατί απέτυχε και μειώνεται το ΕΓΩ του απέναντι σε συμμαθητές και συμμαθήτριες και μετά γιατί έχει την υποκειμενική αίσθηση ότι ΠΡΟΔΩΣΕ τους γονείς του, ότι δεν στάθηκε άξιο για τους κόπους και τους μόχθους, για τα έξοδα και την αγωνία τους!

Κουράγιο σε γονείς και συγγενείς…

Και σε σας, παιδιά, «καλή επιτυχία»: με ψυχραιμία και χιούμορ!…

 

* O Γιώργος Πιπερόπουλος είναι συνταξιούχος καθηγητής του Παν.Μακεδονίας, Επισκέπτης καθηγητής στο  City College, Dept ofBusiness and Economics, Sheffield University International Faculty και Επισκέπτης καθηγητής στο Business School, Newcastle University.