Η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα από τη μία πλευρά και οι εκπρόσωποι των δανειστών από την άλλη φαίνεται να συγκλίνουν στο ότι ο φετινός προϋπολογισμός, έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, δεν μπορεί να εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα. Μπορεί τα νούμερα για την εκτέλεση του προϋπολογισμού το πρώτο τετράμηνο να δείχνουν ότι όλα βαίνουν βάσει προγράμματος, ωστόσο τα φαινόμενα στην προκειμένη περίπτωση απατούν.

 

Το πρωτογενές πλεόνασμα εμφανίζεται να έχει ξεπεράσει στο τετράμηνο τα 2 δισ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, η συγκεκριμένη επίδοση έχει επιτευχθεί εξαιτίας έκτακτων οικονομικών γεγονότων, τα οποία δεν είναι δυνατόν να έχουν συνέχεια και τους επόμενους μήνες. 

 

Τα φορολογικά έσοδα παρουσιάζουν σοβαρότατη υστέρηση άνω των 700 εκατ. ευρώ, η οποία αναμένεται να μεγαλώσει τους επόμενους μήνες δεδομένου ότι θα αρχίσουν να φορτώνονται στους φορολογουμένους τα μεγάλα βάρη της φετινής χρονιάς (ΕΝΦΙΑ, φόρος εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων). Θα ανταποκριθούν όλοι οι φορολογούμενοι στους φόρους, που θα πέφτουν κατά ριπάς; Το πιθανότερο είναι ότι τα ληξιπρόθεσμα προς την εφορία θα αρχίσουν πάλι να αυξάνονται με ρυθμό 1 δισ. ευρώ ανά μήνα.

 

Προς το παρόν αυτή η υστέρηση καλύπτεται χάρη στα έκτακτα έσοδα από τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, την υπεραπόδοση των εσόδων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων αλλά και τα έκτακτα φορολογικά έσοδα που βεβαιώθηκαν ή βεβαιώνονται αυτές τις ημέρες (χαράτσι της ΔΕΗ για το 2013, τέλη κυκλοφορίας της προηγούμενης χρονιάς και τέλος επιτηδεύματος των νομικών προσώπων για το 2013 που πρόκειται να βεβαιωθεί εντός των επόμενων ημερών).

 

Από την άλλη, η μέχρι τώρα «παραγωγή» του πρωτογενούς πλεονάσματος οφείλεται σε έναν και μόνο λόγο: στο πρωτοφανές πάγωμα των δημοσίων δαπανών, κάτι που έχει ήδη αρχίσει να φαίνεται και στη στατιστική με τα ληξιπρόθεσμα χρέη του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα. 

 

Μέσα σε έναν μήνα τα «φέσια» του Δημοσίου αυξήθηκαν περίπου κατά 400 εκατ. ευρώ, ενώ, όσο θα περνούν οι ημέρες, τα νούμερα θα επιδεινώνονται καθώς τα αποτελέσματα της πολιτικής «δεν πληρώνω», που ακολουθεί από τον Φεβρουάριο το Δημόσιο, αποτυπώνονται στα επίσημα δελτία με τρίμηνη καθυστέρηση. Συνολικά από την περικοπή των δαπανών οι πρόσθετες οφειλές του Δημοσίου αναμένεται να ξεπεράσουν τα 3 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος Μαΐου.

 

 

Η ελληνική πλευρά φαίνεται να αποδέχεται τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που προβλέπει ισχνή ανάπτυξη της Ελλάδας για το 2015, η οποία δεν αναμένεται να ξεπεράσει το 0,5%. Ήδη τα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ χθες μιλούν για ύφεση το πρώτο τρίμηνο του 2015. Και αυτό έχει την επίπτωσή του στα δημόσια έσοδα και ειδικά στους έμμεσους φόρους, οι οποίοι είναι άμεσα συνδεδεμένοι με την πορεία του ΑΕΠ, η οποία με τη σειρά της εξακολουθεί να στηρίζεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό στην κατανάλωση.

 

Με αυτό το δεδομένο το λεγόμενο «βασικό σενάριο» που επεξεργάζονται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (σ.σ.: βασικό σενάριο είναι αυτό που αποτυπώνει την πρόβλεψη που θα μπορούσαν να έχουν οι βασικοί οικονομικοί δείκτες χωρίς τη λήψη οποιουδήποτε μέτρου) δείχνει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα μέχρι το τέλος του έτους θα είναι σχεδόν μηδενικό. Αν λοιπόν υποτεθεί ότι η συμφωνία με τους δανειστές θα αναφέρεται σε πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 1,2-1,5% του ΑΕΠ, τότε το δημοσιονομικό κενό που θα πρέπει να καλυφθεί θα είναι κάτι περισσότερο από δύο δισεκατομμύρια ευρώ.

 

 

Το… δυστύχημα για την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και για τους πολίτες, είναι ότι για την κάλυψη αυτού του δημοσιονομικού κενού δεν αναμένεται να γίνουν δεκτά – τουλάχιστον όχι στο μέτρο που είχαν ποσοτικοποιηθεί εδώ και εβδομάδες – τα μέτρα του e-mail Βαρουφάκη που έχουν διαρρεύσει εδώ και εβδομάδες. 

 

Πιστοί στη στάση που τηρούν εδώ και χρόνια, οι δανειστές δεν θέλουν

 

◆ Ούτε τα μέτρα προσωρινού χαρακτήρα (π.χ. ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών σε 100 δόσεις, κίνητρα για τον επαναπατρισμό κεφαλαίων σε όσους έβγαλαν τα χρήματά τους στο εξωτερικό, έκτακτη ρύθμιση για την υποβολή φορολογικών δηλώσεων προηγούμενων ετών χωρίς πρόστιμα και προσαυξήσεις κ.λπ.) 

◆ Ούτε τα μέτρα που «υπόσχονται» έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής (σ.σ.: το προσχέδιο νόμου που ετοιμάζει η κυβέρνηση είναι γεμάτο από τέτοιες διατάξεις, όπως για παράδειγμα τα μέτρα για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου στα καύσιμα, τα ποτά και τα τσιγάρα, αλλά και τα μέτρα για την αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ ή οι διατάξεις για τον έλεγχο στις λίστες με τα τραπεζικά εμβάσματα).

 

Έχει καταστεί σαφές στην ελληνική πλευρά ότι, για να υπάρξει συμφωνία, το πρωτογενές πλεόνασμα και του 2015 και του 2016 θα πρέπει να στηριχτεί σε ρεαλιστικά μέτρα, ποσοτικοποιημένα και άμεσης απόδοσης. Έτσι, σε αυτό το πλαίσιο, ετοιμάζεται ο κατάλογος με την επιβολή νέων μέτρων ή την επανάληψη παλαιών που θα μπορέσουν να αφήσουν θετικό πρόσημο άνω των 2 δισ. ευρώ στο τέλος της χρονιάς. 

 

 

Το πιο «καυτό» μέτωπο για την κυβέρνηση αυτήν τη στιγμή όσον αφορά τα δημοσιονομικά μέτρα, δεν είναι άλλο από τον νέο ΦΠΑ. Από τη στιγμή που ελήφθη η απόφαση να γίνει η συγκεκριμένη «μεταρρύθμιση», αυτομάτως άνοιξε και η συζήτηση για τους νέους συντελεστές. 

 

Μπροστά στο ενδεχόμενο να υποχρεωθεί να καταργήσει την έκπτωση του 30% για όλες τις νησιωτικές περιοχές, αλλά και να προχωρήσει στην εξάλειψη του υπερχαμηλού συντελεστή (δηλαδή του 6,5% στον οποίο κατατάσσονται φάρμακα, ξενοδοχειακές υπηρεσίες και βιβλία), η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα μπήκε τελικώς στη συζήτηση για τον «ενιαίο συντελεστή». Μια συζήτηση όμως η οποία έχει πολλές παγίδες τόσο οικονομικές όσο και… πολιτικές.

 

Τα σενάρια περί δήθεν εφαρμογής ενιαίου συντελεστή της τάξεως του 15% γρήγορα αποδείχθηκαν ευσεβείς πόθοι. Ένα τέτοιο σενάριο όχι μόνο δεν θα συνέβαλλε στην κάλυψη του δημοσιονομικού κενού, αλλά αντιθέτως θα οδηγούσε και στη διεύρυνσή του. Οι δανειστές κατέστησαν σαφές ότι το σενάριο που θα μπορούσε να συζητηθεί είναι ενιαίος συντελεστής 18% ή 19% με ελάχιστες εξαιρέσεις. Και στο σημείο αυτό άρχισε η μάχη για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες άμεσης ανάγκης.

 

Με βάση το ισχύον καθεστώς, ρεύμα, τρόφιμα, νερό, εισιτήρια, εστίαση – δηλαδή προϊόντα και υπηρεσίες με τζίρους δισεκατομμυρίων – κατατάσσονται στο 13% και τα φάρμακα στο 6,5%. Επιθυμία της κυβέρνησης θα ήταν όλα αυτά τα προϊόντα να παραμείνουν στους χαμηλούς συντελεστές. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε η ελληνική πλευρά θέλει να υπάρχουν τρεις συντελεστές: ένας υπερχαμηλός για να σωθούν τα φάρμακα, ένας ενδιάμεσος τουλάχιστον για τρόφιμα και ρεύμα και ένας ενιαίος για όλα τα υπόλοιπα. 

 

Από την άλλη, οι δανειστές πιέζουν για δύο συντελεστές, σπρώχνοντας ουσιαστικά το σενάριο που είχε καταστρώσει το ΔΝΤ από το 2011 και το οποίο προβλέπει έναν συντελεστή για όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες και έναν χαμηλό μόνο για το «πακέτο» του τουρισμού. Οι δύο συντελεστές δεν αφήνουν πολλά περιθώρια. Κάποια ευπαθή προϊόντα και υπηρεσίες (με πρώτο και σοβαρότερο το ρεύμα) θα μετακομίσουν στον κανονικό ενιαίο συντελεστή οδηγώντας σε ανατιμήσεις άνω του 5%.

 

Τι θα περιλαμβάνει το πολυνομοσχέδιο

Μέχρι να κλείσει το θέμα του ΦΠΑ, η κυβέρνηση αναμένεται να οριστικοποιήσει τις διατάξεις για τα υπόλοιπα, πιο «εύπεπτα» μέτρα, που μπορούν να συμβάλουν στην κάλυψη του δημοσιονομικού κενού των τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ. Ο κατάλογος με τα μέτρα που σκοπεύει να ενσωματώσει η κυβέρνηση στο πολυνομοσχέδιο περιλαμβάνει:

1 Την επιβολή του φόρου πολυτελούς διαβίωσης στα σκάφη αναψυχής. Θα υπολογίζεται επί του τεκμηρίου με συντελεστές από 5% έως 13%.

2 Την αύξηση του φόρου πολυτελούς διαβίωσης στα αυτοκίνητα άνω των 1.929 ή 2.500 κυβικών αλλά και στις πισίνες. Η αύξηση των συντελεστών θα φέρει πρόσθετη επιβάρυνση από 200 έως και πάνω από 1.000 ευρώ στα αυτοκίνητα της συγκεκριμένης κατηγορίας. Αντίστοιχα, υψηλότερος κατά τουλάχιστον 30% θα είναι και ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης στις πισίνες.

3 Τον φόρο διαμονής, ο οποίος θα επεκταθεί όχι μόνο στα ξενοδοχεία δύο αστέρων και πάνω, αλλά ακόμη και στα εστιατόρια και τα καταστήματα. Ο συγκεκριμένος φόρος έχει πάρει μεν τη μορφή διάταξης, αλλά δεν είναι σίγουρο αν θα προχωρήσει, καθώς η εφαρμογή του μέτρου συνδέεται με το τι θα γίνει με τον ΦΠΑ, ειδικά των ξενοδοχείων και της εστίασης.

4 Την κατάργηση της έκπτωσης στην εισφορά αλληλεγγύης, ειδικά για τους έχοντες ετήσιο ατομικό εισόδημα άνω των 30.000 ευρώ (ή των 50.000 ευρώ σε μια ευνοϊκότερη έκδοση της διάταξης, κάτι το οποίο επίσης εξαρτάται από το τελικό δημοσιονομικό σενάριο).

5 Την επιβολή εισφοράς επί των τραπεζικών αναλήψεων, αν και το θέμα κρίνεται ως εξαιρετικά «ευαίσθητο» λόγω του ότι σχετίζεται με τις καταθέσεις.

6 Την παροχή της δυνατότητας να υποβληθούν ξεχασμένες φορολογικές δηλώσεις όλων των προηγούμενων ετών (ακόμη και τροποποιητικές δηλώσεις), υπό την προϋπόθεση ότι ο φόρος που θα προκύψει από την εκκαθάριση θα καταβληθεί μέσα σε πέντε εργάσιμες ημέρες, χωρίς να μπορεί να ενταχθεί το ποσό στη ρύθμιση των 100 δόσεων. Αυτές οι δηλώσεις θα μπορούν να υποβληθούν χωρίς πρόστιμα και προσαυξήσεις.

7 Την παροχή κινήτρων για τον επαναπατρισμό κεφαλαίων που κατατέθηκαν σε τράπεζες του εξωτερικού. Στους φορολογουμένους αναμένεται να δοθούν δύο δυνατότητες: ή να πληρώσουν πολλά και να κρατήσουν έξω τα χρήματά τους ή να πληρώσουν λιγότερα αλλά να τα φέρουν υποχρεωτικά στις ελληνικές τράπεζες, όπου θα τα κρατήσουν σε προθεσμιακό λογαριασμό για τουλάχιστον 12 μήνες. 

Εκτός από τα κίνητρα «ξεπλύματος» των καταθέσεων στο εξωτερικό (σ.σ.: όποιος μπει στη ρύθμιση θα θεωρείται ότι έχει εκπληρώσει τη φορολογική του υποχρέωση για το συγκεκριμένο ποσό, ενώ δεν θα μπορεί να αναζητηθεί η προέλευση των χρημάτων) αναμένεται να υπάρξουν και διατάξεις για ελέγχους – εξπρές στις λίστες με τα εμβάσματα. 

8 Την ενεργοποίηση του μέτρου με τις «λοταρίες» αποδείξεων.

9 Τη λήψη επιπλέον μέτρων για τις τριγωνικές συναλλαγές.

10 Τη μετατροπή σε ποινικό αδίκημα της φοροαποφυγής από τον ΦΠΑ όχι μόνο για τον ίδιο τον φοροφυγά, αλλά και για όποιον «προχωράει σε πράξεις παραπλάνησης των οργάνων της φορολογικής διοίκησης (βλέπε λογιστές, δικηγόρους που ενδεχομένως συνεργάζονται με τους φοροφυγάδες κ.λπ.).

11 Το πακέτο μέτρων για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου σε καύσιμα, ποτά και τσιγάρα. Ενδεικτικά, θα είναι υποχρεωτική η δήλωση κάθε χώρου αποθήκευσης πετρελαίου θέρμανσης, ακόμη και οικιακές δεξαμενές με χωρητικότητα άνω των δύο τόνων.

12 Την επαναφορά της δυνατότητας φορολογικού συμβιβασμού με τον έφορο, μέτρο που είχε καταργηθεί προ τριετίας. Δυνατότητα συμβιβασμού με άμεσες διαδικασίες θα δίδεται και σε όσους έχουν καταφύγει στα διοικητικά δικαστήρια.