Eκατοντάδες πολίτες πουλάνε ό,τι πολύτιμο έχουν για να μπορέσουν να τα βγάλουν πέρα

 

«Η σύζυγός μου αντιμετώπισε πριν από περίπου έναν χρόνο κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας και έπρεπε εσπευσμένα να μπει στο χειρουργείο. Συνταξιούχοι και οι δύο, με μηδενικές αποταμιεύσεις, αναγκάστηκα να δώσω κάποια κοσμήματα, οικογενειακά κειμήλια από τον παππού και τη γιαγιά. Δύο χρυσά δαχτυλίδια και ένα χρυσό ρολόι. Πιο παλιά είχα ρωτήσει για την αξία τους σ’ ένα τυχαίο κοσμηματοπωλείο και τα τρία μαζί τα είχαν εκτιμήσει μεταξύ 2.500 με 3.000 ευρώ.

 

Είχα ακούσει από γνωστούς και φίλους για τα ενεχυροδανειστήρια που αγοράζουν χρυσό και σου δίνουν αμέσως μετρητά. Έπειτα λοιπόν από μια σύντομη έρευνα αγοράς σε διάφορα καταστήματα του είδους στον Πειραιά, κατέληξα σ’ έναν ενεχυροδανειστή στη Νίκαια. Με τα πολλά, πήρε τα δαχτυλίδια και το ρολόι και μου έδωσε τρία κατοστάρικα…».

 

Ο κύριος Νίκος (σ.σ.: τα στοιχεία του είναι στη διάθεση της εφημερίδας) είναι ένα από τα αναρίθμητα θύματα των ενεχυροδανειστών. Των σύγχρονων τοκογλύφων που γέννησε η πενταετία των μνημονίων και της κρίσης, οι οποίοι, εκμεταλλευόμενοι τον ανθρώπινο πόνο και τη φτώχεια, «ρουφούν το αίμα» όσων απελπισμένων και «πνιγμένων» από τα χρέη πολιτών «πέσουν στα νύχια τους».

 

«Είναι απάνθρωποι… μαυραγορίτες και τοκογλύφοι, οι οποίοι εκμεταλλεύονται την απελπισία και την ανάγκη μας. Αν με ρωτάτε αν έχω μετανιώσει που ξεπούλησα όσο – όσο αντικείμενα με τα οποία ήμουν συναισθηματικά δεμένος, σας λέω πως “όχι”. Αυτά τα λεφτά πήγαν στον γιατρό, για να χειρουργηθεί η γυναίκα μου. Και αν έπρεπε, θα το έκανα πάλι» λέει ο κύριος Νίκος στο «Ποντίκι».

 

«Συνήθως δίνουν κοσμήματα, ασημικά, οικιακά σκεύη, μέχρι και χρυσά δόντια μας είπαν ότι έχουν πουλήσει ή αφήσει ενέχυρο για λίγα ευρώ» λέει στο «Π» ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Δανειοληπτών Βαγγέλης Κρητικός.

 

«Την τελευταία πενταετία έχουν έρθει στο γραφείο δεκάδες, για να μην πω εκατοντάδες, θύματα ενεχυροδανειστών, τα οποία αναγκάστηκαν να πουλήσουν ό,τι είχαν και δεν είχαν κυριολεκτικά για “ψίχουλα”. Και το χειρότερο, δίχως να έχουν κανένα αποδεικτικό στοιχείο στα χέρια τους. Όπως διαπιστώσαμε από μια σύντομη έρευνα, το 95% των ενεχυροδανειστών δεν εκδίδει απόδειξη αγοράς ή κάποιο άλλο παραστατικό που να αποδεικνύει τη συναλλαγή» προσθέτει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Δανειοληπτών.

 

Η οικονομική κρίση, που έπληξε ανεπανόρθωτα τις περισσότερες οικογένειες, τα ληξιπρόθεσμα και καθυστερούμενα τραπεζικά δάνεια, καθώς και τα δυσθεώρητα ποσοστά ανεργίας, αλλά και ο πολύ απλός τρόπος σύστασης ενεχυροδανειστηρίου (σ.σ.: τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την έκδοση άδειας λειτουργίας είναι φωτοτυπία αστυνομικής ταυτότητας, καθαρό ποινικό μητρώο και κάποια άλλα τυπικά παραστατικά, τα οποία καταθέτει ο ενδιαφερόμενος στη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής) είχαν συνέπεια, την τελευταία πενταετία, τα καταστήματα «αγοράς χρυσού» να αρχίσουν να «ξεφυτρώνουν» το ένα μετά το άλλο στην πρωτεύουσα.

 

Το 2010 στην Αθήνα λειτουργούσαν 81 νόμιμα ενεχυροδανειστήρια. Το 2012 ο αριθμός τους είχε ανεβεί στα 274, τον Οκτώβριο του 2013 λειτουργούσαν 939 (με 309 υποκαταστήματα) και τον Φεβρουάριο του 2014 είχαν φθάσει τα 1.136.

 

Φοροδιαφυγή και «ξέπλυμα»

 

Πριν από λίγες ημέρες η νεοσύστατη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή, ανεξάρτητη αρχή του υπουργείου Ανάπτυξης, δημοσίευσε έκθεση σχετικά με τον «σκοτεινό ρόλο» των ενεχυροδανειστηρίων.

 

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της έρευνας, τα συγκεκριμένα αποτελούν έναν από τους κρίκους μιας «αλυσίδας» όπου οργιάζει η παραβατικότητα, καθώς εκμεταλλεύονται στο έπακρο το διάτρητο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας τους.

 

Η έρευνα έδειξε πως κυρίαρχα στοιχεία της παραβατικής δράσης των ενεχυροδανειστηρίων είναι η φοροδιαφυγή, το ξέπλυμα μαύρου χρήματος, η αποδοχή και διάθεση προϊόντων εγκλήματος και το λαθρεμπόριο χρυσού και άλλων πολύτιμων λίθων.

 

Μάλιστα δεν λείπουν οι περιπτώσεις που τα θύματα των ενεχυροδανειστών κατήγγειλαν εκφοβισμό μέσω εκβιασμού ή και ξυλοδαρμού!

 

Σχεδόν ποτέ όμως δεν προχωρούσαν σε μηνύσεις, αφού δεν είχαν στα χέρια τους κανένα αποδεικτικό στοιχείο. Είτε για την ταυτότητα των δραστών είτε για τη συναλλαγή με τον ενεχυροδανειστή.

 

ΣΔΟΕ: Σωρεία παραβάσεων

 

Όσο εύκολο είναι να βρεις ένα ενεχυροδανειστήριο στην περιοχή σου, άλλο τόσο εύκολο είναι για τους «ράμπο» του ΣΔΟΕ να εντοπίσουν τις παρανομίες των ενεχυροδανειστών. «Χονδρικά έξι στους 10 ενεχυροδανειστές παρανομούν» ανέφερε στο «Π» εφοριακός που έχει ασχοληθεί εμπεριστατωμένα με την πάταξη της δράσης των σύγχρονων τοκογλύφων.

 

Σύμφωνα με στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκθεση της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή, σε 292 ελέγχους σε καταστήματα αγοράς χρυσού, οι «αδιάφθοροι» του υπουργείου Οικονομικών εντόπισαν 1.885 παραβάσεις, που αφορούσαν κυρίως:

 

– την πραγματοποίηση συναλλαγών χωρίς παραστατικά και ενημέρωση λογιστικών βιβλίων,

– φορολογικές παραβάσεις, όπως η μη έκδοση αποδείξεων, η αποδοχή και διάθεση προϊόντων εγκλήματος κ.ά.

 

Το λαθρεμπόριο χρυσού

 

Ποια είναι όμως η κατάληξη των κοσμημάτων που αφήνει κάποιος ως ενέχυρο;

«Οι περισσότεροι κάτοχοί τους δυστυχώς δεν τα ξαναβρίσκουν ποτέ. Και δεν μπορούν να αποδείξουν σε ποιον τα έδωσαν αφού δεν έχουν κανένα αποδεικτικό στοιχείο στα χέρια τους» αναφέρει ο Β. Κρητικός.

 

Το λαθρεμπόριο χρυσού και πολύτιμων λίθων αποτελεί μια από τις βασικές πηγές κέρδους των ενεχυροδανειστών.

 

Τα χρυσαφικά και τα ασημικά στέλνονται σε παράνομα ή και νόμιμα χυτήρια στο εξωτερικό, κυρίως σε Βουλγαρία και Αλβανία, όπου δεν υπάρχει κανένας έλεγχος σχετικά με την προέλευση και τον τρόπο κτήσης του «εμπορεύματος». Εκεί τα λιώνουν και διαχωρίζουν το χρυσό ή το ασήμι από τα υπόλοιπα μέταλλα.

 

Υπολογίζεται πως 100 κιλά κοσμημάτων μπορούν να δώσουν έως και 3 κιλά καθαρό χρυσό!

 

Ρεκόρ αισχροκέρδειας με τα Ι.Χ.

 

Η αδυναμία εξόφλησης ή συντήρησης των οχημάτων ή οι αυξημένες ανάγκες των νοικοκυριών, που πλέον έθεταν άλλες προτεραιότητες έναντι του αυτοκινήτου, οδήγησαν πολλούς κατόχους μικρομεσαίων και, κυρίως, ακριβότερων Ι.Χ. στα «νύχια» των ενεχυροδανειστών.

 

Το 2012 ο Συνήγορος του Καταναλωτή προχώρησε αυτεπαγγέλτως σε έρευνα στα ενεχυροδανειστήρια όπου κατέφευγαν πολλοί ιδιοκτήτες Ι.Χ.

 

Τα στοιχεία που συγκέντρωσε και διαβίβασε στην Ολομέλεια της Βουλής και στην προϊσταμένη αρχή της Εισαγγελίας Πρωτοδικών αποκάλυψαν ένα ασύλληπτο «πάρτι» τοκογλυφίας, όπου ο δανειολήπτης όχι μόνο δανειζόταν το μισό του ποσού στο οποίο είχε εκτιμηθεί το αυτοκίνητό του, αλλά, αν ήθελε κάποια στιγμή να το πάρει πίσω για να μην το χάσει, επέστρεφε το υπερδιπλάσιο της πραγματικής του αξίας, με επιτόκιο που κυμαινόταν μεταξύ 70% και 150%.

 

Πώς λειτουργούσε το «κύκλωμα»

 

Στάδιο πρώτο: Τα ενεχυροδανειστήρια διαφήμιζαν τη χορήγηση δανείων αντί μηνιαίου επιτοκίου ύψους 0,75%, με μοναδική εγγύηση το αυτοκίνητο του ενδιαφερομένου, εφόσον δεν υπήρχε παρακράτηση κυριότητας, και δίχως καμία περαιτέρω εξέταση της πιστοληπτικής του δυνατότητας.

 

Στάδιο δεύτερο: Ο ενδιαφερόμενος ερχόταν σε επαφή με τον εκπρόσωπο ή τον ιδιοκτήτη του ενεχυροδανειστηρίου προσκομίζοντας το προς ενεχυρίαση αυτοκίνητο, του οποίου ήταν κύριος κάτοχος.

 

Στάδιο τρίτο: Ο ενεχυροδανειστής προέβαινε σε εκτίμηση της τρέχουσας εμπορικής αξίας του οχήματος, προκειμένου να αποδώσει ως δάνειο στον ενεχυριαστή χρηματικό ποσόν ίσο – κατ’ ανώτατο όριο – με το 50% αυτής. Κατόπιν τούτου, το ποσόν που εκαλείτο να αποπληρώσει ο ενεχυριαστής στη λήξη του δανείου ισοδυναμούσε με το άθροισμα:

 

♦ Των χρημάτων που δόθηκαν ως δάνειο (κεφάλαιο).

♦ Του τόκου των χρημάτων.

♦ Του κόστους για την ασφάλιση, την 24ωρη στάθμευση και τη φύλαξη του οχήματος για όσο χρόνο αυτό αποτελούσε ενέχυρο. Κατά μέσον όρο, τα ασφάλιστρα και τα φύλακτρα ανέρχονταν μηνιαίως στα περίπου δεκαπέντε (15) ευρώ ανά χίλια (1.000) ευρώ δανείου, ενώ η στάθμευση κυμαινόταν από 190 έως 210 ευρώ ανά μήνα.

♦  Των αποκαλούμενων «εξόδων φακέλου» (έλεγχος κατάστασης και εκτίμηση της εμπορικής αξίας τού προς ενεχυρίαση οχήματος, σύνταξη διάφορων εγγράφων), τα οποία ανέρχονταν σε 150 ευρώ ανά σύμβαση δανείου και καταβάλλονταν εφάπαξ.

 

Στάδιο τέταρτο: Συναπτόταν η σχετική συμφωνία σύστασης ενεχύρου, με αρχική διάρκεια από έναν (1) έως τρεις (3) μήνες. Με την παρέλευση του χρόνου της αρχικής σύμβασης, ο ενεχυριαστής κατέβαλλε το ποσόν που όφειλε να αποπληρώσει, προκειμένου να του επιστραφεί το όχημά του.

 

Στάδιο πέμπτο: Σε περίπτωση προβλήματος     αποπληρωμής του δανείου (μαζί με όλες τις συνοδευτικές   επιβαρύνσεις του), παρεχόταν στον ενεχυριαστή η επιλογή της ανανέωσης της σύμβασης για μικρό ακόμα χρονικό διάστημα (συνήθως ένα ακόμα τρίμηνο).

 

Τα συμπεράσματα

 

1.  Η διαμόρφωση της συνολικής επιβάρυνσης των καταναλωτών, αναγόμενη σε επίπεδο έτους, κατέληγε να ισοδυναμεί με το 70% έως σχεδόν το 150% του κεφαλαίου του δανείου, ενώ ήταν και κατά σχεδόν τέσσερις (4) έως οκτώ (8) φορές υψηλότερη, εν συγκρίσει με τις νόμιμες επιτοκιακές επιβαρύνσεις.

2. Όσο μικρότερη ήταν η εμπορική αξία του ενεχυριαζόμενου οχήματος τόσο μεγαλύτερη κατέληγε να είναι η συνολική επιβάρυνση για τον ενεχυριαστή. Δηλαδή, από τις υπέρογκες επιβαρύνσεις που συνόδευαν τα συγκεκριμένα δάνεια επί ενεχύρω πλήττονταν κυρίως οι κάτοχοι μιας μέσης εμπορικής αξίας οχημάτων, που αποτελούν και την πολυπληθέστερη ομάδα καταναλωτών.

3. Η συνολική επιβάρυνση των καταναλωτών, όπως δημοσίως παρουσιαζόταν από τις επιχειρήσεις ενεχυροδανειστηρίων, αναφερόταν μόνο στο μηνιαίο ονομαστικό επιτόκιο (0,75%), χωρίς συνυπολογισμό των επιμέρους υψηλών χρεώσεων που συνόδευαν τα δάνεια, πρακτική που θεωρείται αθέμιτη και παραπλανητική.

4. Δεν είναι γνωστή η ακριβής προέλευση των κεφαλαίων των ενεχυροδανειστηρίων, από τα οποία δανειοδοτούνταν οι ενδιαφερόμενοι.

 

Τρία χρόνια μετά την ολοκλήρωση της έρευνας και τη διαβίβαση του πορίσματος του Συνηγόρου του Καταναλωτή στην Εισαγγελία Πρωτοδικών, ακόμα αναμένεται η δικαστική απόφαση για την απόδοση ευθυνών και την άσκηση ποινικών διώξεων στους πιθανούς εμπλεκόμενους στα κυκλώματα των τοκογλύφων.