της Ηρώς Γλαρού

Ύστερα από τέσσερα χρόνια το Πεδίον του Άρεως, το µεγαλύτερο πάρκο στην «καρδιά» της Αθήνας, άνοιξε τις πύλες του πλήρως αναπλασµένο, αποπνέοντας ευρωπαϊκό αέρα στο κακοποιηµένο κέντρο της πόλης.

της Ηρώς Γλαρού

Ύστερα από τέσσερα χρόνια το Πεδίον του Άρεως, το µεγαλύτερο πάρκο στην «καρδιά» της Αθήνας, άνοιξε τις πύλες του πλήρως αναπλασµένο, αποπνέοντας ευρωπαϊκό αέρα στο κακοποιηµένο κέντρο της πόλης.

Ο χώρος πρασίνου των περίπου 480 στρεµµάτων που είχε φτάσει στο ύστατο σηµείο εγκατάλειψης, αναπλάστηκε µε βάση τα σχέδια του διεθνούς φήµης αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τοµπάζη, µε παρεµβάσεις που φιλοδοξούν να επιτύχουν όλους τους στόχους. Τη διατήρηση της ιστορίας του πάρκου, τις νέες περιβαλλοντικές προδιαγραφές και κυρίως τη νέα κουλτούρα που πρέπει να διέπει τους χώρους πρασίνου και η οποία δεν πρέπει να περιορίζεται σε µια µπιµπελό αντιµετώπιση των χώρων µε τις αλήστου µνήµης ταµπέλες… «Μην πατάτε το πράσινο».

Το έργο παραδόθηκε από την Υπερνοµαρχία Αθηνών – Πειραιώς την ίδια στιγµή που ο θεσµός αυτός της Αυτοδιοίκησης έκλεινε τον κύκλο του και παρέδιδε σκυτάλη στον «Καλλικράτη» και συγκεκριµένα στην περιφέρεια. Από τη µέρα της τυπικής παράδοσης του Πεδίου του Άρεως άρχισε, όµως, και το µεγάλο στοίχηµα για το µέλλον του… Και το στοίχηµα είναι διπλό: ποιος φορέας θα αναλάβει τη διαχείρισή του και πώς θα συµπεριφερθούν οι ίδιοι οι πολίτες.

Για τα δυο αυτά µεγάλα προβλήµατα ζητήσαµε τη γνώµη της τέως υπερνοµάρχη Ντίνας Μπέη και ενός πολίτη που συµµετέχει εθελοντικά στη φύλαξη του Πεδίου του Άρεως, του Στέλιου Κρητικού.

Οι φύλακες του πάρκου

Συναντήσαµε τον Στέλιο Κρητικό στην εκκλησία του Αγίου Χαραλάµπους και µαζί περπατήσαµε για περισσότερο από µια ώρα συζητώντας για το τι πρέπει να γίνει από τη µεριά των πολιτών για να µην παραδοθεί και πάλι το πάρκο στη µιζέρια και την εγκατάλειψη. Ο ίδιος µαζί µε 20 ακόµα πολίτες ήταν από τους πρώτους που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση της τότε υπερνοµαρχίας να συγκροτήσουν τις πρώτες οµάδες εθελοντών παρκοφυλάκων, έναν θεσµό που για πρώτη φορά επιχειρείται να εφαρµοστεί στη χώρα µας σε χώρο πρασίνου µέσα στο κέντρο της πόλης.

Οι πολίτες παρέλαβαν τα περιβραχιόνιά τους και άρχισαν να αυτό-οργανώνονται, έβγαλαν, δηλαδή, βάρδιες για να περιπολούν αφού πλέον δεν ξέρουν σε ποιον πρέπει να απευθυνθούν.

Όπως µας είπε ο Σ. Κρητικός, το θέµα είναι η νοµιµοποίηση της δράσης των εθελοντών και ο σαφής προσδιορισµός των αρµοδιοτήτων τους, έτσι ώστε και σεβαστοί να γίνονται από τους πολίτες και να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν ακριβώς. Για παράδειγµα, όπως µας είπε, κάποιοι πολίτες αναλαµβάνουν πρωτοβουλίες για να προχωρήσουν σε φυτεύσεις, χωρίς βέβαια να γνωρίζουν εάν τα είδη που επιλέγουν είναι συµβατά µε το πάρκο και τη φυσιογνωµία του. Οι εθελοντές παρκοφύλακες επισηµαίνουν ακόµα ότι θα πρέπει να τους διατεθεί ειδικός ρουχισµός εκτός από το περιβραχιόνιο, όπως για παράδειγµα κάποιο µπουφάν ή κάποιο καπέλο µε ειδική σήµανση και ένας µικρός χώρος στον οποίο θα υπάρχει βιβλίο συμβάντων και στο οποίο θα καταγράφουν ζημιές και καταστροφές που εντοπίζουν αλλά και άλλες παρατηρήσεις πολύτιμες για την εύρυθμη λειτουργία του πάρκου.

Το πάρκο στον δήμο

Τα ζητήματα που θέτουν οι εθελοντές είναι μερικά από αυτά που θα αντιμετωπίσει το αναπλασμένο Πεδίον του Άρεως εάν δεν βρεθεί άμεσα λύση για το ποιος φορέας θα αναλάβει τη διαχείρισή του. Όπως μας επισήμανε η τέως υπερνομάρχης Ντίνα Μπέη, που συνέδεσε το όνομά της με την ανάπλαση του πάρκου, η παράδοση του Πεδίου του Άρεως στην περιφέρεια ήταν τυπική και έγινε γιατί πρόκειται απλώς για το διάδοχο σχήμα ενός αυτοδιοικητικού θεσμού που καταργήθηκε. «Σύμφωνα με τον Καλλικράτη, το τοπικό πράσινο περνάει στην αρμοδιότητα του οικείου δήμου. Και αυτό πρέπει να συμβεί αμέσως και με το Πεδίον του Άρεως, να περάσει, δηλαδή, στην αρμοδιότητα του Δήμου της Αθήνας, που και διεύθυνση πρασίνου διαθέτει και εμπειρία και δημοτική αστυνομία, η παρουσία της οποίας είναι επίσης απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του πάρκου» μας εξήγησε η Ντ. Μπέη.

Για πολλούς η διαχείριση του Πεδίου του Άρεως από τον Δήμο της Αθήνας μπορεί να θεωρείται αυτονόητη, η ιστορία του πάρκου αποκαλύπτει, όμως, ότι δεν είναι… Αρχικά, το ιστορικό πάρκο της Αθήνας ήταν στην αρμοδιότητα του υπουργείου Γεωργίας, μετά πέρασε στο παλαιό ΥΠΕΧΩΔΕ και μετά στην τέως υπερνομαρχία. Όλα αυτά τα χρόνια, δηλαδή, ο Δήμος της Αθήνας δεν είχε καμιά σχέση με το μεγαλύτερο πάρκο που βρίσκεται στην «καρδιά» της πόλης.

Η Ντ. Μπέη αλλά και οι φύλακες του πάρκου υπογραμμίζουν ότι η νέα δημοτική αρχή πρέπει να δράσει άμεσα και να ζητήσει από την περιφέρεια και τους εμπλεκόμενους υπουργούς να προχωρήσουν στη σύνταξη των απαραίτητων Προεδρικών Διαταγμάτων, ώστε το ιστορικό πάρκο να περάσει στην αρμοδιότητα του δήμου.

Το στολίδι και οι βάνδαλοι

Το έργο της ανάπλασης, που καλύπτει περίπου 250 στρέµµατα και στοίχισε πάνω από 9 εκατοµµύρια ευρώ, βασίστηκε στη λογική της διατήρησης της ιστορίας του πάρκου, καθώς περιλαµβάνονται σ’ αυτό σηµαντικά µνηµεία και γλυπτά, αλλά και σε παρεµβάσεις µε περιβαλλοντικές προδιαγραφές.

Έτσι ξηλώθηκαν 22.650 τετραγωνικά µέτρα ασφάλτου στις παλιές διαδροµές και στη θέση της µπήκε χώµα, ενώ τοποθετήθηκαν παράλληλα 8.800 τ.µ. µαρµαροκυβόλιθοι και 3.800 τ.µ. γρανιτοκυβόλιθοι, που µειώνουν σηµαντικά τη θερµοκρασία του χώρου τους καλοκαιρινούς µήνες. Επίσης φυτεύτηκαν 1.200 δένδρα, 50.000 ανθόφυτα, 7.500 θάµνοι και 2.500 τριανταφυλλιές, ενώ προστέθηκαν 9 στρέµµατα χλοοτάπητα και 8 στρέµµατα µε φυτά.

Το µεγαλύτερο µέρος του έργου που υλοποιήθηκε αφορά βασικά έργα υποδοµής, όπως χιλιόµετρα υπόγειων δικτύων άρδευσης, αποχέτευσης, συλλογής οµβρίων υδάτων και ηλεκτροδότησης. Για καλύτερη ασφάλεια ενισχύθηκε και αναβαθµίστηκε ο φωτισµός του χώρου µε λαµπτήρες χαµηλής κατανάλωσης. Παράλληλα, ανακαινίστηκαν και ενισχύθηκαν µε υπερσύγχρονα όργανα οι δυο παιδικές χαρές του πάρκου, ενώ δηµιουργήθηκε και ειδικός χώρος µε νέα σύγχρονα όργανα εκγύµνασης για την άθληση ενηλίκων.

Το καταπληκτικό είναι ότι λίγες µέρες µετά την παράδοση του πάρκου, οι κάτοικοι της Κυψέλης, των Εξαρχείων και των Πατησίων, το αγκάλιασαν γεµίζοντας µε ζωή κάθε γωνιά του. Όπως συµβαίνει, όµως, στην Ελλάδα, το Πεδίον του Άρεως έγινε αµέσως και στόχος των βανδάλων αλλά και ένα ακόµα δείγµα των αστοχιών – για να µην πούµε τίποτε χειρότερο – των εργολάβων…

Οι βάνδαλοι επέλεξαν σε πρώτη φάση να καταστρέψουν σχεδόν όλα τα φωτιστικά σώµατα στην είσοδο του πάρκου από την οδό Μαυροµαταίων. Όπως µας είπε ο εθελοντής φύλακας Στέλιος Κρητικός, πρόκειται για τη λογική του παραλόγου, όµως αυτό που πρέπει να µας απασχολεί είναι πώς πολίτες και πολιτεία θα εξασφαλίσουν τη λειτουργία του πάρκου, θα το προστατεύσουν και θα αποµακρύνουν από το στολίδι της Αθήνας όλους εκείνους που το θεωρούν εύκολη λεία για να εκτονωθούν.

Το δεύτερο µελανό σηµείο είναι το γεγονός ότι το κεντρικό σιντριβάνι σταµάτησε να λειτουργεί. Και σταµάτησε να λειτουργεί γιατί βγήκαν στην επιφάνεια κατασκευαστικές αστοχίες. Μπροστά στο µεγαλείο του πάρκου, η «αστοχία» φαίνεται µικρή, είναι όµως ακόµα ένα δείγµα υπογραφής του πώς αντιµετωπίζονται στη χώρα µας µικρά και µεγάλα έργα.