Το σκληρό μνημόνιο 3 συνοδεύεται από τη δέσμευση του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ για αναπτυξιακό πακέτο ύψους 35 δισεκατομμυρίων ευρώ που φιλοδοξεί να δώσει το κινητήριο λάκτισμα στη λιμνάζουσα υπό το μηδέν οικονομία της χώρας προκειμένου κατά το δυνατόν να αντισταθμίσει την κυριαρχία των απόλυτα υφεσιακών μέτρων.

Για να είμαστε όμως ακριβείς και για να κάνουμε τη σωστή ανάγνωση, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι ακριβώς είναι το πακέτο των 35 δισεκατομμυρίων και παράλληλα να προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε ένα κρίσιμο ερώτημα που αφορά τις κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης.

 

Να ξεκαθαρίσουμε, δηλαδή, εάν τελικά η Κομισιόν είναι τόσο γενναιόδωρη με την Ελλάδα όσο διθυραμβικά εμφανίζεται. Εάν άνοιξε κάποιο κρυφό πουγκί αντιλαμβανόμενη την καταιγίδα που συνεπάγονται τα νέα μέτρα τα οποία έρχονται να προστεθούν στα δυο προηγούμενα μνημόνια. Ή απλώς μας κάνει ευκολίες πληρωμής με σκληρούς όρους και προϋποθέσεις για κονδύλια που είναι ήδη δεσμευμένα για τη χώρα.

 

Και το δεύτερο και ίσως και βασικότερο, εάν κυβέρνηση και διοίκηση θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και θα μπορέσουν σε πείσμα τόσων ετών αναποτελεσματικότητας να επωφεληθούν από αυτά τα ευρωπαϊκά κονδύλια.

 

 

Για να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή τα πράγματα, τα 35 δισεκατομμύρια ευρώ του αναπτυξιακού πακέτου είναι το άθροισμα του νέου ΕΣΠΑ των 20 δισ. ευρώ και των αγροτικών κονδυλίων ύψους 15 δισεκατομμυρίων για την περίοδο έως το 2020. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για επιπρόσθετα κονδύλια πέραν του ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ, αλλά για το πακέτο που έχει δεσμευθεί για την Ελλάδα υπό προϋποθέσεις πέραν εκείνων που διέπουν όλα τα έργα που εντάσσονται στο ΕΣΠΑ.

 

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν, το ποσό άνω των 35 δισ. ευρώ που θα μπορούσε να λάβει η Ελλάδα για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 θα συνίσταται σε 20 δισ. ευρώ από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, καθώς και σε 15 δισ. ευρώ από τα Γεωργικά Ταμεία. Οι πρώτες πληρωμές από τα εν λόγω Ταμεία της Ε.Ε., το 2014 και το 2015, ανέρχονται ήδη σε 4,4 δισ. ευρώ.

 

Η πρώτη μεγάλη προϋπόθεση, σύμφωνα με ανακοίνωση της ίδιας της Κομισιόν, είναι να τηρούνται «οι όροι που συμφωνήθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της ευρωζώνης». Άρα, για να το κάνουμε λιανά, η αξιολόγηση των κλιμακίων των «θεσμών» θα είναι η βασική προϋπόθεση για τη διάθεση των κονδυλίων, εάν βεβαίως και τα έργα που θα έχουν ενταχθεί στα προγράμματα θα είναι ώριμα, με σοβαρές μελέτες, και προχωρούν εντός χρονοδιαγραμμάτων

 

 

Αυτό που στην πραγματικότητα αποφάσισε η Κομισιόν και μπορεί πράγματι να τονώσει την οικονομία, εάν τηρούνται οι όροι που συμφωνήθηκαν στη Σύνοδο, είναι οι διευκολύνσεις που παρουσίασε η Κορίνα Κρέτσου, επίτροπος αρμόδια για την Περιφερειακή Πολιτική, διευκολύνσεις που αφορούν τον τρόπο εκταμίευσης των κονδυλίων που γίνονται περισσότερο ευνοϊκοί και τις οποίες η επίτροπος παρουσίασε ως έκτακτα μέτρα, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα της κατάστασης στην Ελλάδα και με στόχο «τη βελτίωση της άμεσης ρευστότητας ώστε να υπάρξει χρηματοδότηση των επενδύσεων της προγραμματικής περιόδου 2007-2013».

 

Συγκεκριμένα, η Επιτροπή αποφάσισε:

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν, το ποσοστό συγχρηματοδότησης που πρέπει να καταβάλλει η Ελλάδα είναι μικρότερο από εκείνο πολλών άλλων χωρών μέσω προσαύξησης του ποσοστού της συγχρηματοδότησης της Ε.Ε. κατά 10% έως τα μέσα του 2016. 

 

Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα – επισημαίνεται στην ανακοίνωση – αυτό σημαίνει ότι η Ε.Ε. καταβάλλει το 95% του συνολικού κόστους της επένδυσης κατά τη χρηματοδοτική περίοδο 2007-2013 σε αντίθεση με το ανώτατο όριο του 85% που θα ίσχυε διαφορετικά.

 

Επί πλέον, για την πολιτική συνοχής, εφόσον πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις, μπορεί ακόμη να συνεχιστεί η εισροή πιστώσεων προς τις ελληνικές αρχές, μέχρι το ανώτατο κανονιστικό όριο του 95%, για τις επιλέξιμες δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν σε προγράμματα της περιόδου 2007-2013.

 

 

Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν η κυβέρνηση, και όχι μόνο, γιατί η χρηματοδότηση αφορά σε πολύ μεγάλο βαθμό τις περιφέρειες, μπορεί να κινητοποιήσει άμεσα τον κρατικό μηχανισμό και τη διοίκηση έτσι ώστε οι διευκολύνσεις για τη βελτίωση της άμεσης ρευστότητας να γίνουν πράξη. Και αυτό με δεδομένο πάντα ότι οι αξιολογητές της τρόικας θα μας βάζουν ανά δεκαπενθήμερο καλό βαθμό στην εφαρμογή των μέτρων του μνημονίου 3.

 

Το στοίχημα δεν είναι εύκολο, όπως μαρτυρεί η προϊστορία της χώρας μας, πολύ περισσότερο όλο το τελευταίο διάστημα με την οικονομική κρίση στο ζενίθ.

 

Η ίδια η Κομισιόν, μάλιστα, στην επίσημη ανακοίνωσή της αφήνει σοβαρές αιχμές ακόμα και για την ικανότητα των ελληνικών αρχών! 

 

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: «Η χρήση κονδυλίων της Ε.Ε. δεν μπορούσε να θεωρείται δεδομένη για την Ελλάδα τον τελευταίο καιρό. Κατά τους τελευταίους μήνες, οι δυσχερείς χρηματοδοτικές συνθήκες και η αβεβαιότητα σχετικά με την οικονομική κατάσταση αποτέλεσαν εμπόδια για τα επενδυτικά σχέδια και έθεσαν υπό αμφισβήτηση την ικανότητα των ελληνικών αρχών να αξιοποιούν σωστά και πλήρως τους διαθέσιμους πόρους της Ε.Ε.».

 

Η Επιτροπή υποστηρίζει ακόμα ότι σημαντικός αριθμός έργων αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να μην ολοκληρωθούν και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας ότι, εάν οι ελληνικές αρχές δεν κάνουν, έως το τέλος του 2015, πλήρη χρήση της χρηματοδότησης από την Ε.Ε., που είναι ακόμη διαθέσιμη από την περίοδο χρηματοδότησης 2007-2013, θα χάσουν περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ. 

 

 

Η δεύτερη ευκαιρία για χρηματοδότηση έργων ανάπτυξης έρχεται από το λεγόμενο πακέτο Γιούνκερ, από την πρωτοβουλία δηλαδή του προέδρου της Κομισιόν για το Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη που θα υλοποιηθεί μέσω του νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ).

 

Όπως έχει διαφημιστεί δεόντως μέσω του ΕΤΣΕ και σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), θα κινητοποιηθούν 315 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα τρία χρόνια σε ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις.

 

Για να ξεκαθαρίσουμε όμως και εδώ τα πράγματα, το πακέτο Γιούνκερ δεν έχει 315 δισεκατομμύρια ευρώ αφού η λέξη – κλειδί είναι ότι θα κινητοποιήσει αυτό το τεράστιο ποσό.

 

Στην πραγματικότητα, το νέο Ταμείο θα προικιστεί με κονδύλια ύψους 21 δισεκατομμυρίων ευρώ, και συγκεκριμένα με 5 δισεκατομμύρια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και 16 από κοινοτικά κονδύλια. 

 

Στόχος είναι τα 21 δισεκατομμύρια να αυγατίσουν μέσω της μόχλευσης και να κινητοποιήσουν συνολικά κεφάλαια 315 δισεκατομμυρίων για έργα που θα πραγματοποιηθούν καταρχήν την περίοδο 2015-2017 και να δημιουργήσουν έως και 1,3 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας.

 

Για να το κάνουμε λιανά, ο Γιούνκερ εκτιμά ότι η μόχλευση θα είναι 1:15, δηλαδή ότι για κάθε ένα ευρώ δημοσίου χρήματος που κινητοποιείται μέσω του Ταμείου θα πραγματοποιούνται επενδύσεις περίπου 15 ευρώ, οι οποίες δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί διαφορετικά. Και δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί διαφορετικά γιατί, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ίδιας της Κομισιόν, το πρόβλημα είναι ότι, αν και υπάρχει μεγάλη διαθέσιμη ρευστότητα, αυτή δεν φθάνει στην αγορά εξαιτίας των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων και των υψηλών επιπέδων χρέους σε τμήματα της οικονομίας της Ε.Ε.

 

Ο Γιούνκερ εκτιμά ότι, εάν οι ιδιώτες επενδυτές αισθανθούν ασφάλεια ότι δεν θα χάσουν τα χρήματά τους, τότε θα επενδύσουν. Έτσι ουσιαστικά το «δημόσιο χρήμα» θα αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για ιδιωτικές επενδύσεις αφού επί της ουσίας θα είναι η εγγύηση σε περίπτωση που μια επένδυση δεν πάει καλά, δηλαδή η ασφάλεια ότι θα χαθούν τα δημόσια κονδύλια και όχι τα κεφάλαια που θα επενδύσουν οι ιδιώτες.

 

 

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ως προς τις επενδύσεις που θα στηρίζει, και συγκεκριμένα δίνει έμφαση σε στρατηγικές επενδύσεις σε υποδομές, ιδίως στα ευρυζωνικά και ενεργειακά δίκτυα, στις μεταφορές σε βιομηχανικά κέντρα, καθώς και στην εκπαίδευση, την έρευνα, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση. Παράλληλα, θα στηρίζει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσα από την αντιμετώπιση της έλλειψης κεφαλαίων παρέχοντας υψηλότερα ποσά για άμεσες επενδύσεις σε ίδια κεφάλαια και πρόσθετες εγγυήσεις για δάνεια.

 

Ταυτόχρονα, για την επιλογή των επενδύσεων έχουν τεθεί συγκεκριμένα βασικά κριτήρια, όπως να είναι τα έργα οικονομικά αποδοτικά, να είναι προφανές το μέγεθος της ωφέλειας που θα προκύψει σε όρους ανάπτυξης και αύξησης της απασχόλησης, να προωθούν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και προστασία όπως επίσης τις νέες τεχνολογίες και την καινοτομία.

 

Και το πρόγραμμα Γιούνκερ, για να μπορέσει να λειτουργήσει, θα πρέπει τα κράτη – μέλη να συνειδητοποιήσουν ότι οι προτάσεις που θα κάνουν θα κινούνται εντός του πλαισίου που έχει προδιαγράψει η Κομισιόν. Ειδικότερα για τη χώρα μας θα πρέπει η κυβέρνηση αλλά και όλοι οι φορείς που θα εμπλακούν, να αντιληφθούν ότι ο προσανατολισμός είναι συγκεκριμένος και θα πρέπει να πέσει το ταμπού των κακών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και των έργων ενεργειακής απόδοσης που έχουν τεθεί στο πυρ το εξώτερον. Εν ολίγοις, κουτοπονηριές δεν χωράνε, όπως και η προώθηση διαφόρων εκτός τόπου και χρόνου έργων που απλώς δεν «χώρεσαν» στο ΕΣΠΑ.

 

Το πρόβλημα αυτό δεν αφορά, βέβαια, μόνο την Ελλάδα, αλλά όλα τα κράτη – μέλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από περίπου έναν μήνα ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) Βέρνερ Χόγιερ, σχολιάζοντας τα 2.000 προς έγκριση έργα προϋπολογισμού άνω των 1,3 τρισεκατομμυρίων ευρώ που έχουν κατατεθεί, είπε ότι τα περισσότερα είναι μάλλον για γέλια, επισημαίνοντας ότι τα κράτη – μέλη απλώς άνοιξαν τα συρτάρια τους και έβγαλαν έργα για τα οποία ήθελαν χρηματοδότηση επί πολύ καιρό.