Η κυβερνητική εκπρόσωπος Όλγα Γεροβασίλη με τη δήλωσή της την περασμένη εβδομάδα θέλησε να βάλει τέλος στην εκλογολογία, η οποία φούντωσε σε τέτοιο βαθμό ώστε έφερνε τον πρωθυπουργό να προκηρύσσει εκλογές αμέσως μετά το κλείσιμο της συμφωνίας με τους δανειστές. Η δήλωση αυτή, όμως, ήρθε σε άμεση σύγκρουση με τα εκλογοσενάρια, των οποίων πηγή είναι σε κάθε περίπτωση κυβερνητικοί κύκλοι, και ουσιαστικά ανέδειξε όλα τα «εμπόδια»:

 

1 Πρέπει να ολοκληρωθεί όχι μόνο η συμφωνία με τους θεσμούς, αλλά και «η επόμενη ημέρα, με πρώτο και βασικό στόχο την υλοποίηση της δέσμευσης της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής της ευρωζώνης σχετικά με το χρέος.

 

Τι σημαίνει αυτό; Πρακτικά ότι ο Τσίπρας, έχοντας φέρει και ψηφίσει ένα κανονικότατο μνημόνιο, θα έχει μεγάλη δυσκολία να προσφύγει σε εκλογές χωρίς τη ρύθμιση της αποπληρωμής του χρέους, η οποία υπήρξε η σημαία του κατά τη διαπραγμάτευση και το μόνο σοβαρό αντίβαρο έναντι του μνημονίου.

 

Δεδομένου ότι η ρύθμιση αυτή θα πάρει χρόνο για να υλοποιηθεί – και αφού οι δανειστές θα δουν σαφέστατα δείγματα γραφής από την κυβέρνηση πριν προχωρήσουν στη ρύθμιση – η διατύπωση της κυβερνητικής εκπροσώπου αφήνει να διαφανεί ότι ο δρόμος μέχρι τις κάλπες σε καμιά περίπτωση δεν είναι πολύ σύντομος.

 

2 Πρέπει να σχεδιαστεί το πλέγμα των κυβερνητικών πρωτοβουλιών που θα απαιτηθούν το αμέσως επόμενο διάστημα προκειμένου «να αποκατασταθεί το αίσθημα ηρεμίας και κανονικότητας στην κοινωνία».

 

Εδώ η αναφορά στις τράπεζες, την ανακεφαλαίωσή τους και τη χαλάρωση των κεφαλαιακών ελέγχων είναι έμμεση μεν, αλλά σαφέστατη. Σημειωτέον ότι και αυτή η διαδικασία θα χρειαστεί κάποιους μήνες.

 

3 Πρέπει να προωθηθούν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα και τη λειτουργία του κράτους.

 

Δεδομένου ότι το βαρύτερο μέρος των μεταρρυθμίσεων (ασφαλιστικό και φορολογικό) πρέπει να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο, πάλι δεν είναι εύκολη η άμεση προκήρυξη εκλογών, αφού το δεύτερο αυτό πακέτο θα ολοκληρώνει τη συμφωνία. Είναι, συνεπώς, δυνατόν ο πρωθυπουργός να προκηρύξει εκλογές πριν από την ολοκλήρωση της συμφωνίας; Αυτό θα ισοδυναμούσε με τορπιλισμό της – ή τουλάχιστον έτσι θα την ερμήνευαν οι δανειστές, οι οποίοι αυτήν την εποχή δεν τρέφουν ιδιαίτερη εμπιστοσύνη ούτε προς την κυβέρνηση ούτε προς τη χώρα συνολικά.

 

 

Από τη μια πλευρά, λοιπόν, έχουμε την επίσημη κυβερνητική επιχειρηματολογία περί του ενδεχομένου εκλογών – και το τι αυτή σημαίνει πρακτικά και διαδικαστικά. Υπάρχει όμως και μια ακόμη πλευρά, την οποία γνωρίζουν πολύ καλά στο Μέγαρο Μαξίμου: Όσο θα περνούν οι ημέρες και οι εβδομάδες τόσο περισσότερο αισθητός θα γίνεται στην κοινή γνώμη ο λογαριασμός του νέου μνημονίου. 

 

Όσο θα πλησιάζουμε προς το τέλος του φθινοπώρου τόσο πιο… λεπτομερής θα γίνεται η πληροφόρηση για το περιεχόμενο του νέου νόμου που θα επιφέρει αλλαγές στα εργασιακά, ενώ θα ξεδιπλωθούν και οι πτυχές του νέου ασφαλιστικού. Μέτρα όπως η σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ, το κλείσιμο των «παραθύρων» για τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, οι ενδεχόμενες νέες περικοπές στις συντάξεις θα αρχίσουν να αλλάζουν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς δεκάδων χιλιάδων οικογενειών. 

 

Θα είναι ο χειμώνας η κατάλληλη περίοδος για να στηθούν κάλπες με αυτά τα δεδομένα; Μπορείς να ζητήσεις ανανέωση της ψήφου εμπιστοσύνης με φοροκαταιγίδα εν μέσω βαθιάς ύφεσης; Επισήμως πλέον έχει συμφωνηθεί ανάμεσα στην κυβέρνηση και στους δανειστές ότι το 2015 θα φέρει ύφεση της τάξεως του 2% – 2,3% του ΑΕΠ. Με δεδομένη την πορεία της οικονομίας κατά το πρώτο τρίμηνο, θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε για μεγάλα αρνητικά πρόσημα στο 3ο και στο 4ο τρίμηνο του 2015.

 

Είναι σαφές πλέον το δίλημμα με το οποίο είναι αντιμέτωπος ο πρωθυπουργός. Ασφαλώς υπάρχουν οι πολιτικοί λόγοι που μπορούν να τον ωθήσουν προς τη μια – άμεση προσφυγή στις κάλπες – ή προς την άλλη κατεύθυνση (υπομονή μηνών μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο). 

 

◆ Θα διασπαστεί η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ; 

 

◆ Μπορεί να «ποντάρει» η κυβέρνηση, έχοντας χάσει πλέον την πλειοψηφία των βουλευτών, στο ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα ψηφίσουν τουλάχιστον τρία κρίσιμα νομοσχέδια, τα οποία θα πρέπει να περάσουν μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του έτους; 

 

Από τους πολιτικούς λόγους δεν μπορεί να εξαιρεθεί ο παράγων «Γερμανία». Από τις πρώτες κιόλας ώρες ανακοίνωσης της επίτευξης συμφωνίας, η γερμανική πλευρά άρχισε να στέλνει μηνύματα κάνοντας λόγο για μια συμφωνία η οποία θα πρέπει να διαρκέσει… τρία χρόνια και όχι τρεις ημέρες. Είναι προφανές ότι θα τεθεί – αν δεν έχει ήδη γίνει – θέμα υλοποίησης των συμφωνηθέντων πέρα από τον στενό κατάλογο των προαπαιτούμενων.

 

Υπάρχουν όμως και οι οικονομικοί λόγοι.

 

 

Όποιος σχεδιάζει να καταφύγει στη λαϊκή ετυμηγορία δεν μπορεί να αγνοήσει το χρονοδιάγραμμα ξεδιπλώματος των νέων μέτρων το οποίο, με βάση τα όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι στιγμής, έχει ως εξής:

 

1 Από το τέλος Αυγούστου θα αρχίσει να… βρέχει φόρους και χαράτσια. Και όσο θα περνούν οι εβδομάδες τόσο περισσότεροι θα είναι οι λογαριασμοί που θα αποστέλλονται στα νοικοκυριά. Ο «βομβαρδισμός» αρχίζει στο τέλος του μήνα με τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Περισσότερα από 1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά θα κληθούν να πληρώσουν την πρώτη δόση μέχρι το τέλος του μήνα. 

 

Μερικές δεκάδες χιλιάδες μάλιστα θα παραλάβουν και δεύτερο εκκαθαριστικό (διορθωτικό του πρώτου), επειδή θα πρέπει να πληρώσουν τη διαφορά που προέκυψε μετά την αύξηση του φόρου πολυτελούς διαβίωσης (σ.σ.: πρόκειται για ιδιοκτήτες σκαφών αναψυχής, αυτοκινήτων με κινητήρα άνω των 2.500 κυβικών, αλλά και ακινήτων με πισίνα).

 

2 Πριν αλλάξει ο μήνας, θα φανούν οι πρώτες σημαντικές μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις. Οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα με αποδοχές άνω των 1.700 – 1.800 ευρώ θα συνειδητοποιήσουν τι σημαίνει αύξηση στην εισφορά αλληλεγγύης. Ήδη, με εγκύκλιο της Γενικής Γραμματείας Εσόδων, τα λογιστήρια όλων των επιχειρήσεων πήραν εντολή να προχωρήσουν σε άμεση «διόρθωση» της παρακράτησης φόρου. 

 

Ακόμη το σύνολο των 2,6 εκατομμυρίων συνταξιούχων από τον Σεπτέμβριο θα υποστεί το πρώτο σοκ, που έχει να κάνει με την επιβολή της εισφοράς υπέρ υγείας τόσο στις κύριες όσο και στις επικουρικές συντάξεις του. Το σοκ θα συνεχιστεί – και μάλιστα θα είναι μεγαλύτερο – στο τέλος Σεπτεμβρίου και στο τέλος Οκτωβρίου καθώς από τις συντάξεις των μηνών Οκτωβρίου και Νοεμβρίου, εκτός από την εισφορά, θα παρακρατηθούν και τα αναδρομικά (σ.σ.: η νέα εισφορά, η οποία υπολογίζεται με συντελεστή 6% για κύριες και επικουρικές, ισχύει από την 1η Ιουλίου, που σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι οφείλουν τη διαφορά της εισφοράς για δύο ολόκληρους μήνες).

 

3 Τον Σεπτέμβριο ανοίγουν τα σχολεία και μαζί με αυτά τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών, όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης κ.λπ. Έτσι, εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες με παιδιά θα έρθουν αντιμέτωπες με το σοκ από την επιβολή ΦΠΑ στα δίδακτρα. Η επιβάρυνση θα είναι τεράστια καθώς ο ΦΠΑ θα υπολογίζεται με συντελεστή 23%.

 

4 Τέλος Σεπτεμβρίου, εκτός συνταρακτικού απροόπτου, θα κληθούμε να πληρώσουμε ΕΝΦΙΑ. Όποια «μερεμέτια» και αν ανακοινωθούν τις επόμενες ημέρες (σ.σ.: σχεδιάζεται θέσπιση μικρού αφορολογήτου ώστε να απαλλαγούν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες μικροϊδιοκτήτες) η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει τις συνέπειες για την αθέτηση μιας εκ των σημαντικότερων προεκλογικών δεσμεύσεων: της κατάργησης του φόρου στα ακίνητα.

 

5 Ο Οκτώβριος θα είναι ο μήνας των οφειλετών και των μικρομεσαίων. Από τη μία θα καταγραφεί η αύξηση στο ποσό της μηνιαίας δόσης που θα πρέπει να πληρώσουν οι οφειλέτες του Δημοσίου λόγω της θέσπισης κριτηρίων (σ.σ.: μέρος της συμφωνίας αποτέλεσε η αλλαγή στη ρύθμιση των 100 δόσεων) και από την άλλη θα πρέπει να υποβληθεί η πρώτη περιοδική δήλωση που θα περιλαμβάνει τα ποσά από τους αυξημένους συντελεστές ΦΠΑ.

 

 

Από το κείμενο της συμφωνίας είναι σαφές ότι το φθινόπωρο θα είναι γεμάτο από κρίσιμα νομοσχέδια. Τέσσερα εξ αυτών έχουν ήδη γίνει γνωστά:

 

1 Το νομοσχέδιο για τα κόκκινα δάνεια, το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Είναι πολλές εκατοντάδες χιλιάδες αυτοί που ενδιαφέρονται για το θέμα. Όχι μόνο οι δανειολήπτες, αλλά και οι καταθέτες, σε δεύτερη μάλιστα ανάγνωση ενδιαφέρονται μέχρι και οι μικρομέτοχοι των τραπεζών.

 

◆ Οι δανειολήπτες έχουν προφανές ενδιαφέρον, καθώς γνωρίζουν ότι η όποια διευθέτηση των κόκκινων δανείων θα γίνει υπό τη δαμόκλειο σπάθη των πλειστηριασμών, οι οποίοι απελευθερώνονται καθώς θα γίνονται με βάση τις πραγματικές αξίες αντί για τις αντικειμενικές. 

 

◆ Οι καταθέτες από την άλλη περιμένουν να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση για τα κόκκινα δάνεια, να μετρηθούν οι επιπτώσεις στην ανακεφαλαιοποίηση και να ξεκαθαρίσει μια και καλή ότι δεν θα γίνει «κούρεμα» στις καταθέσεις έστω για ποσά άνω των 100.000 ευρώ. 

 

◆ Οι μέτοχοι θα περιμένουν να δουν σε ποιο βαθμό θα εξαϋλωθεί η επένδυσή τους μέσα από τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί για την ανακεφαλαιοποίηση.

 

2 Το νομοσχέδιο για τα εργασιακά αφορά εκατομμύρια εργαζομένους, καθώς θα τεθούν ζητήματα όπως η απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, η αποκατάσταση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η διαμόρφωση του κατώτατου μισθού (πακέτο με το θέμα των επιδομάτων, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα το επίδομα γάμου αλλά και τις τριετίες) κ.λπ.

 

3 Η πιο καυτή πατάτα του φθινοπώρου θα είναι το ασφαλιστικό. Άλλη μια από τις βασικές κόκκινες γραμμές αυτής της κυβέρνησης – η μη περικοπή των συντάξεων – θα πάει περίπατο, καθώς έχει ήδη αποσαφηνιστεί ότι θα πρέπει να προχωρήσουν μέτρα όπως η περικοπή του ΕΚΑΣ, η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, η κατάργηση των φόρων υπέρ τρίτων. 

 

Ακόμη, με δεδομένο ότι οι μελέτες ακόμη και της ελληνικής πλευράς βλέπουν ελλείμματα στο ασφαλιστικό – ένας εκ των αρμοδιότερων, ο καθηγητής Σάββας Ρομπόλης, μίλησε για έλλειμμα της τάξεως των 3,7 δισ. σε κύρια και επικουρική ασφάλιση –, θα πρέπει να ληφθούν σκληρές αποφάσεις, οι οποίες θα αγγίξουν είτε τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης (και όχι μόνο αυτών που σχεδίαζαν να βγουν πρόωρα στη σύνταξη) είτε τους συντελεστές αναπλήρωσης, δηλαδή, ξεκάθαρα, το ποσό των συντάξεων που θα καταβληθούν τα επόμενα χρόνια.

 

4 Το τέταρτο καυτό νομοσχέδιο θα είναι το φορολογικό. Η ενσωμάτωση της εισφοράς αλληλεγγύης στην κλίμακα θα είναι μόνο μια… λεπτομέρεια, δεδομένου ότι αναμένεται να ανοίξουν ξανά ζητήματα όπως η φορολόγηση των εισοδημάτων από ακίνητα, η επιβολή αυξημένης προκαταβολής όχι μόνο στις μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά και στις μικρομεσαίες και στους ελεύθερους επαγγελματίες, η επανεξέταση των φορολογικών εκπτώσεων κ.λπ.

 

Ύστερα απ’ όλα αυτά, το μόνο βέβαιο είναι ότι η συζήτηση περί προσφυγής στις κάλπες θυμίζει τη λαϊκή ρήση «Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα». Ας μη βιαστούμε, λοιπόν, για εκτιμήσεις και προβλέψεις…