Ο αριθμός των καταγεγραμμένων προσφύγων στη χώρα μας, σύμφω­να με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, από τις αρχές του χρόνου αγγί­ζει τους 160.000 ανθρώπους. Αριθμός τετραπλάσιος από τους συνο­λικά 44.000 που πέρασαν τα σύνορα το 2014. Χαρακτηριστικό παρά­δειγμα της κατάστασης που επικρατεί αποτελεί η Λέσβος, που μέσα σε 24 ημέρες (1-24 Αυγούστου) δέχθηκε 33.000 πρόσφυγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας!

 

Ο αριθμός των καταγεγραμμένων προσφύγων στη χώρα μας, σύμφω­να με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, από τις αρχές του χρόνου αγγί­ζει τους 160.000 ανθρώπους. Αριθμός τετραπλάσιος από τους συνο­λικά 44.000 που πέρασαν τα σύνορα το 2014. Χαρακτηριστικό παρά­δειγμα της κατάστασης που επικρατεί αποτελεί η Λέσβος, που μέσα σε 24 ημέρες (1-24 Αυγούστου) δέχθηκε 33.000 πρόσφυγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας!

Δεν προλαβαίνουμε να μετράμε βάρκες, που φθάνουν καθημε­ρινά στις παραλίες του νησιού από τα παράλια της Τουρκίας. Καθημερινά 50-60 φουσκωτά, υπερφορτωμένα με δυστυχισμένους ανθρώπους – νέους, ηλικι­ωμένους, ανάπηρους και αμέτρητες οικογένει­ες με μικρά παιδιά και βρέφη. Όλοι σχεδόν Σύ- ροι» λένε οι κάτοικοι του νησιού, οι οποίοι τους τελευταίους δώδεκα μήνες βρίσκονται αντιμέ­τωποι με μια ανεξέλεγκτη κατάσταση.

«Δεν αντέχουμε. Αν ήσουν εδώ, θα το έβλε­πες. Απλά κινούμαστε σαν ζόμπι, με μια ενέρ­γεια που δεν θα την έλεγες ζωτική. Ελπίζουμε σύντομα να ξυπνήσουμε από όλο αυτό. Δεν πά­με καλά» λέει ο Γ ιώργος Τυρίκος – Εργάς, καθη­γητής Πανεπιστημίου και εθελοντής στη ΜΚΟ «Αγκαλιά» στη Λέσβο, που από το 2007 προ­σπαθεί καθημερινά να «ανακουφίσει» τον πόνο των προσφύγων και μεταναστών που φθάνουν στο νησί από τα παράλια της Μικράς Ασίας.

Η αλληλεγγύη των κατοίκων των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και των Δωδεκανήσων μοι­άζει με όαση μπροστά στην προκλητική απου­σία της πολιτείας όσον αφορά την ύπαρξη ενός οργανωμένου πλάνου για την υποδοχή των προσφύγων.

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Αυτό που συμβαίνει φέτος στα ακριτικά ελληνικά νησιά με τα «καραβάνια» των προσφύ­γων ήταν κάτι το οποίο ανέμεναν όσοι παρακο­λουθούσαν τον εμφύλιο στη Συρία και τη μαζι­κή έξοδο του πληθυσμού από τη χώρα, καθώς διαπίστωναν ότι ο αλληλοσπαραγμός δεν επρό- κειτο να τελειώσει και ότι το 2015 θα αποτελούσε την κορύφωση του δράματος.

Ήδη στα τέλη του 2013 ο αριθμός των Σύρων που είχαν συγκεντρωθεί στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Νοτιοανατολικής Τουρκίας έφθανε τα 3,5 εκατομμύρια. Σε αυτούς θα πρέ­πει να προστεθεί και ο αδιευκρίνιστος ακόμα αριθμός Ιρακινών και Αφγανών, οι οποίοι τον τελευταίο χρόνο εγκαταλείπουν τις εστίες τους εξαιτίας της επέλασης του 1515 και της επικρά­τησης των Ταλιμπάν στα δύο αυτά κράτη.

Ο δρόμος της προσφυγιάς αυτών των εκα­τομμυρίων ανθρώπων προς τις χώρες της Κε­ντρικής και Βόρειας Ευρώπης αναγκαστικά θα περνούσε από τη Μεσόγειο και πιο συγκεκριμέ­να από την Ελλάδα και την Ιταλία. Ποια μέτρα πήραν η χώρα μας και η Ευρώπη για τη διαχεί­ριση της «μεταναστευτικής έκρηξης» που τους «χτυπούσε» την πόρτα;

«Στον βρόντο» 500 εκατομμύρια

Λίγο πριν από την παραίτησή της, η κυβέρνη­ση, με την κατάσταση εκτός ελέγχου στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να σώσει τα προσχήματα, ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση έκτακτη οικονομική ενίσχυση για τη διαχείριση της κατάστασης.

Αν εξαιρεθεί η φιλοτιμία των κατοίκων των νησιών, ορισμένες προσπάθειες των τοπικών αρχών με τη διάθεση παλιών στρατοπέδων και εγκαταλειμμένων κτηρίων, που παρά την πολύ κακή κατάσταση στην οποία βρίσκονται λειτουργούν ως προαναχωρησιακά κέντρα – που και αυτά αποδείχθηκαν ελάχιστα μπροστά στους χιλιάδες πρόσφυγες που καταφθάνουν καθημερινά -, και το εθελοντικό έργο των ΜΚΟ στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οι κρατι­κές υποδομές είναι ανύπαρκτες.

Οι εικόνες από εξαθλιωμένες οικογένειες με παιδιά και μωρά να κοιμούνται στους δρόμους, τις πλατείες, το λιμάνι και κάτω από τα αυτοκί­νητα κάνουν τον γύρο του κόσμου μέσω των ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων. Η υπο­μονή των τοπικών πληθυσμών εξαντλείται και αυτήν την αγανάκτηση προσπαθεί να εκμεταλ­λευτεί η Χρυσή Αυγή «σπέρνοντας» τον σπόρο της μισαλλοδοξίας και του ρατσισμού πίσω από το «πέπλο» της «αγανάκτησης».

Αλλά και οι ίδιοι οι πρόσφυγες, μη αντέχοντας άλλο να ζουν εγκλωβισμένοι σε συνθήκες απόλυτης ένδειας σ’ έναν τόπο που στα αρχι­κά τους πλάνα θα χρησίμευε ως ενδιάμεσος σταθμός στο ταξίδι τους για τη Βόρεια Ευρώπη, αντιδρούν έντονα, με την κατάσταση συχνά να βγαίνει «εκτός ελέγχου».

Θα μπορούσε να αποφευχθεί αυτή η κατά­σταση ; Η απάντηση είναι: «Ναι, θα μπορούσε». Αν είχαν αξιοποιηθεί σωστά τα 432 εκατομμύ­ρια ευρώ που έλαβε η χώρα μας μέσω επιδοτή­σεων – ως επί το πλείστον από κοινοτικά προ­γράμματα – τη χρονική περίοδο 2008-13 για τη διαχείριση του μεταναστευτικού.

Κατά πόσον αξιοποιήθηκαν τα χρήματα αυ­τά και πού κατέληξαν; Σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε στα τέλη του περασμένου χρόνου το ΕΛΙΑΜΕΠ, στο πλαίσιο της έρευνας των πη­γών χρηματοδότησης και της αξιοποίησης, το μεγαλύτερο μέρος του ποσού αυτού διατέθη­κε για τη φύλαξη των χερσαίων συνόρων της χώρας και την κατασκευή των διαβόητων «προ-αναχωρησιακών κέντρων παράτυπων μετανα­στών» όπως η Αμυγδαλέζα…

Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του φρά­χτη στον Έβρο και της επιχείρησης «Ασπίδα», στο πλαίσιο της οποίας τοποθετήθηκαν 1.900 αστυνομικοί κατά μήκος των χερσαίων ελλη­νοτουρκικών συνόρων. Τη διετία 2010-2012 ο έλεγχος των συνόρων στον Έβρο κόστισε 67 εκατομμύρια ευρώ. Το κόστος του φράχτη ήταν συνολικά 5,5 εκατομμύρια ευρώ, από τα οποία τα 3,16 εκατομμύρια δόθηκαν στην κα­τασκευαστική εταιρεία. Τους πρώτους έντεκα μήνες, όσο διατηρούνταν το σύνολο των αστυ­νομικών στην περιοχή, η επιχείρηση «Ασπίδα» κόστισε 24 εκατομμύρια ευρώ).

Εκ πρώτης όψεως, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι τα χρήματα έπιασαν τόπο, καθώς πράγματι σχεδόν εκμηδενίστηκε η μεταναστευτική ροή στον Έβρο. Στην πραγματικότητα, όμως, οι με­τανάστες στράφηκαν στα θαλάσσια περάσματα του Αιγαίου και το πρόβλημα απλώς μετατοπί­στηκε δημιουργώντας νέους πονοκεφάλους για τον έλεγχο των θαλάσσιων συνόρων.

Από την πλευρά τους, πηγές του Λιμενικού και του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας υπο­στηρίζουν ότι το κόστος των συνεχών περιπο­λιών στα θαλάσσια σύνορα με τα τουρκικά πα­ράλια για τον εντοπισμό δουλεμπορικών που μεταφέρουν πρόσφυγες και μετανάστες ανέρ­χεται σε 67 εκατομμύρια ευρώ.

Πόσο κόστισαν οι «Αμυγδαλέζες»;

Όσο για τα προαναχωρησιακά κέντρα τύπου Αμυγδαλέζας, στην πραγματικότητα αποδεί­χθηκαν αποθήκες ψυχών, με χιλιάδες μετανά­στες, που δεν διέθεταν άδειες παραμονής και επρόκειτο να απελαθούν, να παραμένουν επί μήνες κρατούμενοι κάτω από άθλιες συνθήκες κράτησης, σίτισης και υγιεινής. Και όμως, μόνο για την ανακαίνιση των επτά παλιών στρατοπέ­δων και εγκαταστάσεων της αστυνομίας που χρησιμοποιήθηκαν ως κέντρα κράτησης, δα- πανήθηκαν 20 εκατομμύρια ευρώ περίπου, από τα οποία τα 10 εκατομμύρια δόθηκαν για την κατασκευή της Αμυγδαλέζας.

Με δεδομένο πως το κόστος ενός μετανά­στη που κρατείται σε προαναχωρησιακό κέ­ντρο ανέρχεται κατά μέσον όρο σε 16 ευρώ την ημέρα, τα κέντρα κράτησης, συνολικής χωρη­τικότητας 4.985 θέσεων σήμερα, κοστίζουν 28.713.600 ευρώ τον χρόνο.

Σε αυτά τα ποσά πρέπει να συνυπολογιστούν τα χρήματα που δόθηκαν για την «αναβάθμιση της Υπηρεσίας Χορήγησης Ασύλου», που ουσια­στικά δεν λειτούργησε ποτέ, με αποτέλεσμα το μεν τμήμα της Αθήνας – «βουλιάζοντας» από τα δικαι ολογητι κά που καλούνται να προσκομίσουν οι αιτούντες για να εξασφαλίζουν την πολύτιμη άδεια παραμονής – να εξυπηρετεί… 10-15 αιτή­σεις για άσυλο την ημέρα, στα δε νησιά τα αστυ­νομικά τμήματα και οι προσωρινοί προσφυγικοί καταυλισμοί να «βουλιάζουν» από τους πρόσφυ­γες οι οποίοι καταφεύγουν καθημερινά εκεί για να κάνουν μια τυπική ταυτοποίηση και να πά­ρουν προσωρινή εξάμηνη άδεια παραμονής.

Όπου ουσιαστικά η άδεια αυτή είναι το «ει­σιτήριο» καταρχάς για την Αθήνα και από εκεί προς τα σύνορα, για τη συνέχιση του ταξιδιού προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Το εύ­λογο ερώτημα που τίθεται, λοιπόν, είναι πού κατέληξε το υπόλοιπο από τα 435 εκατομμύρια ευρώ των ευρωπαϊκών κονδυλίων για το Μετα- ναστευτικό.

Την ίδια ώρα, η Ευρώπη μοιάζει διαιρεμένη μεταξύ των «φιλόξενων» Γερμανών και Σουη­δών, οι οποίοι «απορροφούν» τον μεγαλύτερο αριθμό των προσφύγων που αιτούνται άσυλο, και του «ρατσισμού», όπως αυτός αποτυπώνεται στην Ουγγαρία, τη Βουλγαρία, με τις κυβερνή­σεις αυτών των δύο κρατών – μελών της Ε.Ε. να χτίζουν τείχη πολλών χιλιομέτρων στα σύνορά τους για την αποτροπή των προσφύγων, καθώς και της «αναβίωσης» του νεοναζισμού σε πολ­λές χώρες της «Γηραιάς Ηπείρου» και κυρίως τη Σκανδιναβία.

Πέντε χρόνια αδράνειας

Επί της ουσίας η Ευρώ­πη σήμερα «πληρώνει» την αδιαφορία των πέντε τε­λευταίων ετών, χρονικό δι­άστημα στο οποίο παρα­κολουθούσε αδιάφορη τους εμφύλιους αλληλο­σπαραγμούς της Αραβικής Άνοιξης, με την επανεγκαθίδρυ ση στην εξουσία των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και την εμφάνιση των φανατικών ισλαμιστών του 1515, που γεννήθηκε μέσα από τις πιο ακραίες ομάδες των αντικαθεστωτικών ανταρτών στον εμφύλιο της Συρίας.

Το πρώτο και βασικότερο λάθος των Ευρωπαί­ων ηγετών ήταν ότι «επαναπαύθηκαν» στο ότι η Ελλάδα και η Ιταλία, ως βασικές πύλες εισόδου για τους μετανάστες, σύντομα μετατράπηκαν σε «αποθήκες χιλιάδων ψυχών», εκτιμώντας λανθα­σμένα ότι το φαινόμενο δεν θα χτυπούσε και τη δική τους πόρτα. Επιπλέον, η Ε.Ε. δεν άσκησε, και εξακολουθεί να μην ασκεί, καμιά πίεση στην τουρκική κυβέρνηση για τον έλεγχο των συνό­ρων της, με τους «γείτονες» να τροφοδοτούν την ανεξέλεγκτη πλέον ροή των προσφύγων από τα μικρασιατικά παράλια στην Ελλάδα.

Καμιά σοβαρή μέριμνα δεν υπήρξε επίσης για τη δημιουργία προσφυγικών καταυλισμών σε χώρες γειτονικές με τα κράτη προέλευσης των προσφύγων, έτσι ώστε αυτοί να παραμέ­νουν κοντά στις εστίες τους (σ.σ.: ειδικά όσον αφορά τους Σύρους, οι περισσότεροι επιθυ­μούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους όταν λήξει ο εμφύλιος).

Τώρα πλέον όλοι κινητοποιούνται για τη διαχείριση μιας κατάστασης που, πέρα από την ανθρωπιστική της διάσταση, έχει «ξυπνήσει» πάθη τα οποία η Ευρώπη θεωρούσε ότι είχε καταστείλει με την ήττα των χωρών του Άξονα και την πάταξη του ναζισμού.