Η καινούργια ταινία του Φιλίπ Λιορέ «Welcome», η οποία βγαίνει σήμερα στις αίθουσες, μιλά με ανθρώπινο αλλά και βαθιά πολιτικό τρόπο για το θέμα των παράνομων μεταναστών. Δημιούργησε σάλο στην πατρίδα του, έφερε έναν απαρχαιωμένο νόμο προς επανεξέταση και απέδειξε πως η δύναμη του σινεμά μερικές φορές ξεπερνά τα όρια της κινηματογραφικής αίθουσας.

Η καινούργια ταινία του Φιλίπ Λιορέ «Welcome», η οποία βγαίνει σήμερα στις αίθουσες, μιλά με ανθρώπινο αλλά και βαθιά πολιτικό τρόπο για το θέμα των παράνομων μεταναστών. Δημιούργησε σάλο στην πατρίδα του, έφερε έναν απαρχαιωμένο νόμο προς επανεξέταση και απέδειξε πως η δύναμη του σινεμά μερικές φορές ξεπερνά τα όρια της κινηματογραφικής αίθουσας.

Η στάση της Γαλλίας απέναντι στους παράνομους μετανάστες δεν διαφέρει ουσιαστικά από αυτή οποιασδήποτε άλλης χώρας της ευρωπαϊκής Δύσης. Ένα μίγμα ανοχής και δυσαρέσκειας υποδέχεται όσους ονειρεύονται τον παράδεισο του δυτικού ονείρου, αλλά, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει αλλού, ο γαλλικός νόμος προβλέπει αυστηρές ποινές, ακόμη και φυλάκιση, σε όσους γάλλους πολίτες τούς βοηθούν με οποιονδήποτε τρόπο. Τον προηγούμενο χρόνο μόνο περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι οδηγήθηκαν στη δικαιοσύνη επειδή παρείχαν βοήθεια σε ανθρώπους που συχνά επιβιώνουν στα όρια της εξαθλίωσης. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο στο Καλέ, το λιμάνι στα στενά της Μάγχης, που στεγάζει την ελπίδα μιας μεγάλης μερίδας από αυτούς να περάσουν απέναντι στη Μεγάλη Βρετανία και όπου η κατάσταση που επικρατεί έχει απασχολήσει συχνά τα τελευταία χρόνια τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης. Κάπως έτσι προέκυψε η ιδέα στον Λιορέ να κάνει ένα φιλμ τοποθετημένο εκεί, επικεντρωμένο στην ιστορία ενός αγοριού κουρδικής καταγωγής, το οποίο αποφασίζει να διασχίζει κολυμπώντας τη Μάγχη, και στον δάσκαλο κολύμβησης που αποφασίζει να το βοηθήσει. «Για μένα μια ταινία αρχίζει και τελειώνει με τους χαρακτήρες που επιλέγεις», εξηγεί ο σκηνοθέτης. «Οι ήρωες στο “Welcome” δεν είναι εφευρήματα της φαντασίας μου. Στη διάρκεια της προετοιμασίας του φιλμ συνάντησα αρκετούς ανθρώπους που οι ιστορίες τους έχουν πολλές ομοιότητες με αυτές που αφηγούμαι. Όπως, για παράδειγμα, ένα δεκαεφτάχρονο αγόρι που προσπαθούσε να περάσει στην Αγγλία για να ξαναβρεί τη φιλενάδα του. Άκουσα πολλές ιστορίες για ανθρώπους που δοκίμασαν να διασχίσουν το κανάλι κολυμπώντας. Οι περισσότεροι φυσικά δεν τα καταφέρνουν. Περισυλλέγονται από το Λιμενικό εξουθενωμένοι αλλά ζωντανοί∙ όμως, οι εργαζόμενοι των ανθρωπιστικών οργανώσεων που βρίσκονται εκεί μου αφηγηθήκαν την ιστορία ενός νεαρού που δοκίμασε να διασχίσει το κανάλι και κανείς δεν ξέρει την κατάληξή του. Δεν τον βρήκαν ποτέ και ποτέ δεν τηλεφώνησε σε κανέναν από την απέναντι όχθη». Προκειμένου να γράψει το σενάριο του φιλμ, ο Λιορέ πέρασε αρκετό καιρό στην πόλη και στους καταυλισμούς των μεταναστών συζητώντας μαζί τους, καθώς και με τους εθελοντές διαφόρων ανθρωπιστικών οργανώσεων. «Τα όσα είδα στη διάρκεια της προετοιμασίας και των γυρισμάτων με σημάδεψαν βαθιά. Μετανάστες να διαβιώνουν σε απάνθρωπες συνθήκες, κυνηγημένοι από την αστυνομία και από ένα σύστημα που δεν τους παρέχει παρά ελάχιστη βοήθεια. Οι εθελοντές που τους βοηθάνε διακινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή μέχρι και την ελευθερία τους, εξαιτίας ενός νόμου που ισχύει από το 1945 και που κάνει ακόμη και κάτι τόσο απλό, όσο να πουλήσεις ψωμί ή να μεταφέρεις με το αυτοκίνητό σου έναν μετανάστη δίχως χαρτιά, παράνομη πράξη. Αυτή η λογική απλά με εξόργισε και ήθελα να κάνω ό,τι μπορούσα για να βοηθήσω να ανατραπεί. Ο τρόπος αρχικά μου διέφευγε. Αναρωτήθηκα για καιρό αν είχα το δικαίωμα να πάρω τις τραγικές ιστορίες τους, την απελπισία τους, τη δεινή κατάσταση που βρίσκονται αυτοί οι άνθρωποι και να αντλήσω έμπνευση για μια ταινία μυθοπλασίας. Ήξερα όμως ότι ήθελα να μιλήσω για όσα είδα στο Καλέ, ήξερα ότι ήθελα να κάνω κάτι που πιθανότατα θα είχε αντίκτυπο σε περισσότερους ανθρώπους, και μια ταινία μυθοπλασίας αναμφίβολα μπορεί να αγγίξει πολύ περισσότερους θεατές κι από το πιο δυνατό ντοκιμαντέρ». Αν ένα ντοκιμαντέρ όμως δεν χρειάζεται τίποτα πέρα από την αλήθεια για να πετύχει τον στόχο του, ένα κινηματογραφικό φιλμ απαιτεί πολλά ακόμη και πρώτα απ’ όλα ηθοποιούς. Για τον Λιορέ το στοίχημα των ανθρώπων που θα ερμήνευαν τους βασικούς ρόλους ήταν εξαιρετικά σημαντικό, έστω κι αν τουλάχιστον το μισό μέρος του «προβλήματος» είχε ήδη λυθεί εξαρχής, όπως λέει. «Ήθελα πάντα να κάνω μια ταινία με τον Βενσάν Λιντόν, τον οποίο συχνά σκεφτόμουν για άλλους ρόλους, αλλά για διάφορους λόγους δεν είχε προκύψει. Εδώ συναντηθήκαμε πριν καν γράψω το σενάριο. Του είπα την ιδέα μου και συμφώνησε αμέσως – δεν ήθελε καν να διαβάσει την ιστορία ολοκληρωμένη. Η θέρμη του ήταν κάτι πολύ σημαντικό για μένα. Ήταν ο κατάλληλος για τον ρόλο και ένιωθα ότι έχουμε μια πνευματική συγγένεια που ήταν απαραίτητη στην ταινία. Ο ρόλος του Μπιλάλ, από την άλλη, έχει μια εντελώς διαφορετική ιστορία. Ξέραμε ότι θα ήταν δύσκολο να βρούμε ένα νεαρό αγόρι που να μιλά κουρδικά και αγγλικά και να έχει το ταλέντο να στηρίξει το φιλμ. Ψάξαμε για καιρό, από το Βερολίνο και την Κωνσταντινούπολη έως τη Σουηδία, κάναμε δοκιμαστικά σε εκατοντάδες νεαρούς και τελικά βρήκαμε τον Φιράτ Αϊβερντί, σχεδόν κατά τύχη, στο Παρίσι. Δεν ήταν επαγγελματίας ηθοποιός, αλλά από την πρώτη στιγμή ήξερα ότι έχει αυτό που χρειάζεται». Η ταινία του, μετά την ολοκλήρωσή της, έλαβε μέρος στο διαγωνιστικό του Φεστιβάλ του Βερολίνου όπου κέρδισε το βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής, αλλά οι δηλώσεις του σκηνοθέτη της, ο οποίος παραλλήλισε το νομοθετικό πλαίσιο για τους μετανάστες με την εποχή της γερμανικής Κατοχής της Γαλλίας όταν ήταν παράνομο να προσφέρεις βοήθεια σε Εβραίους κι άλλες διωκόμενες μειονότητες, προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις. Σήμερα, αρκετούς μήνες μετά, ο Λιορέ κοιτάζει τα πράγματα πιο ψύχραιμα, αλλά δεν αλλάζει ουσιαστικά τον τρόπο σκέψης του. «Όχι, δεν μετανιώνω για τις τότε δηλώσεις μου, αντίθετα χαίρομαι που μέσα από την ταινία άνοιξε μια σοβαρή συζήτηση για το θέμα της μετανάστευσης στην πατρίδα μου. Ξέρετε, στη Γαλλία συχνά προσπαθούμε να εξαφανίσουμε τα συμπτώματα αντί να διορθώσουμε το πρόβλημα κι αυτό είναι κάτι που πρέπει ν’ αλλάξει. Ασφαλώς δεν είμαι ούτε εγώ τέλειος, αλλά η κατάσταση με εξόργιζε τόσο που ένιωθα ότι έπρεπε κάτι να κάνω. Κι αν το «Welcome» ξεκίνησε για μένα σαν μια ακόμη ταινία, στην πορεία έγινε η αφορμή να αφυπνίσει την κοινωνική μου συνείδηση, κάτι που ελπίζω να κάνει και για κάποιους έστω από τους θεατές του».

Γιώργος Κρασσακόπουλος

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.