Η φετινή version της διάσημης κούκλας «ψαρεύει» και κατασκοπεύει τα παιδιά

 

Τέτοιες μέρες οι γονείς τρέχουν για τα χριστουγεννιάτικα δώρα των παιδιών τους. Δύσκολα θα βρεθεί σπίτι που κάτω από το δέντρο δεν θα έχει κι ένα κουτί με την Barbie, τη δημοφιλέστερη κούκλα παγκοσμίως από το 1956. Φέτος, όμως, η Barbie κρύβει εκπλήξεις που την καθιστούν ένα από τα τεχνολογικώς πιο εξελιγμένα παιχνίδια που έχουν κατασκευαστεί ποτέ. Η νέα Hello Barbie δεν μιλάει απλώς: κατανοεί, ακούει, συζητάει, αλλά και καταγράφει, προκαλώντας σε γονείς, παιδοψυχολόγους και ειδικούς της κυβερνοασφάλειας τεράστια νευρικότητα.

Το κολιέ που φοράει η κούκλα στον λαιμό της διαθέτει μικρόφωνο που της επιτρέπει να μιλάει σε ζωντανό χρόνο με τα παιδιά, να λέει ιστορίες, ακόμα και αστεία. Για να συζητήσει με την καινούργια του κούκλα, το παιδί χρειάζεται απλώς να πατήσει το κουμπί στη ζώνη της Barbie. Πριν από αυτό, όμως, οι γονείς πρέπει να «κατεβάσουν» μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα και να συνδέσουν την Barbie με ασύρματο δίκτυο (wi-fi).

Όταν το παιδί μιλάει στην κούκλα, οι φράσεις του ηχογραφούνται και μεταδίδονται στιγμιαία, μέσω wi-fi, στους servers της ToyTalk, της εταιρείας με την οποία συνεργάστηκε η Mattel, η ιδιοκτήτρια πολυεθνική της Barbie, για τη δημιουργία της συγκεκριμένης έκδοσης της κούκλας.

Στη συνέχεια ένα ειδικό λογισμικό αναγνώρισης φωνής μετατρέπει το ηχητικό σε λέξεις. Παράλληλα, ένα άλλο εξελιγμένο λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης απομονώνει λέξεις – κλειδιά από την απάντηση του παιδιού, με σκοπό να διαλέξει μέσα από 8.000 φράσεις που έχουν ήδη προεπιλεγεί από ομάδα συγγραφέων, ώστε η Barbie να απαντήσει ανάλογα.

 

Bάση δεδομένων

Το σύστημα έχει σχεδιαστεί ειδικά για να επιλέγονται φράσεις που βγάζουν απολύτως νόημα για κάθε περίπτωση, ώστε το παιδί να πείθεται για το αληθινό του διαλόγου. Το λογισμικό έχει προσπαθήσει να προβλέψει από τα πιο απλά ώς τα πιο «ευαίσθητα» θέματα. Για παράδειγμα, αν ένα πιτσιρίκι πει στην κούκλα του ότι έχει δυο μαμάδες, τότε η Barbie θα απαντήσει «Πες μου κάτι ιδιαίτερο για τις μαμάδες σου. Τι κάνετε μαζί;».

Η κούκλα καταγράφει κάθε λεπτομέρεια χτίζοντας μια βάση δεδομένων για το τι αρέσει ή δεν αρέσει στο παιδί. Κάθε πληροφορία ενσωματώνεται στη «μνήμη» της Barbie για να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικές συζητήσεις.

Η ιδέα της κούκλας – κατασκόπου έχει ήδη προκαλέσει θόρυβο το τελευταίο διάστημα. Όμως, εκτός από τα σοβαρά θέματα ασφαλείας προσωπικών δεδομένων που προκύπτουν, υπάρχει και μια άλλη πλευρά, ίσως η σημαντικότερη, που δεν έχει αναδειχθεί: Αυτή της ψυχολογικής επίδρασης στην υπό διαμόρφωση προσωπικότητα των παιδιών.

Σύμφωνα, δε, με το αμερικανικό «Newsweek», υπάρχει ο κίνδυνος το υλικό που αποθηκεύεται να χρησιμοποιηθεί από την ιδιοκτήτρια εταιρεία για άλλα παιχνίδια ή και από τρίτες εταιρείες για λόγους ανάλυσης ή διαφήμισης. Όταν, δηλαδή, τα παιδιά μιλάνε στην κούκλα, στην ουσία μιλάνε σε μια πολυεθνική, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η Mattel ήδη έσπευσε να διευκρινίσει ότι η Barbie δεν είναι μηχανισμός επιτήρησης, μια και δεν διαθέτει κάμερα, ότι δεν ακούει διαρκώς τι συζητείται στο σπίτι, αφού πρέπει πρώτα να ενεργοποιηθεί, και ότι παρέχεται στους γονείς πλήρης πρόσβαση στο καταγεγραμμένο «υλικό».

Πράγματι, οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να σβήσουν συνομιλίες που δεν επιθυμούν να αποθηκευτούν στους εταιρικούς servers. Παράλληλα, όμως, υπάρχει κίνητρο ώστε να μην το κάνουν. Αν δώσουν στην πολυεθνική την άδεια της διατήρησης του   περιεχομένου των συνομιλιών, τότε η εταιρεία παρέχει αυτόματα στους γονείς, ως δώρο, την εύκολη πρόσβασή τους στα ηχητικά αποσπάσματα των συζητήσεων και τη δυνατότητα να τα στέλνουν με e-mail σε συγγενείς και φίλους ή να τα δημοσιοποιούν σε Facebook, Twitter.

Ειδικοί,  εξάλλου, εκτιμούν πως το τεράστιο σε όγκο αποθηκευμένο υλικό των εκατομμυρίων Barbie παγκοσμίως θα αποτελέσει πειρασμό για τους χάκερς. Τον Νοέμβριο, άλλωστε, χάκερς επιτέθηκαν στους servers κινεζικής εταιρείας ηλεκτρονικών παιχνιδιών, υποκλέπτοντας 5 εκατ. ονοματεπώνυμα γονιών, e-mails, passwords, διευθύνσεις κατοικίας και 200.000 μικρά ονόματα παιδιών με τις ημερομηνίες γέννησής τους.

 

Πειρασμός

Οι ψυχολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις από το συγκεκριμένο «έξυπνο» παιχνίδι έχουν αναστατώσει τους παιδοψυχολόγους, που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Όταν ένα παιδί μιλάει αυθόρμητα παίζοντας, αποκαλύπτει τα περισσότερα για την οικογενειακή του ζωή και την ψυχολογική του κατάσταση.

Για τους γονείς, που έχουν ήδη συνηθίσει να καταγράφουν ό,τι χαριτωμένο κάνει το βλαστάρι τους και να το μοιράζονται στα social media, η προοπτική να μπορούν τώρα να ηχογραφούν αθέατοι τις πιο ιδιωτικές του στιγμές αποτελεί δέλεαρ. Ο πιο μεγάλος πειρασμός, όμως, είναι η προοπτική του απόλυτου ελέγχου. Εκτιμάται ότι οι περισσότεροι γονείς, προκειμένου να εξασφαλίσουν τις ειλικρινείς κι αυθόρμητες απαντήσεις του παιδιού, δεν θα του πουν ότι η κούκλα, εκτός από το να συζητάει μαζί του, μπορεί και να το καταγράφει.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, όσοι γονείς το κάνουν αυτό δεν έχουν ιδέα τι προκαλούν. Όταν το παιδί ανακαλύψει, αργά ή γρήγορα, αυτό που συμβαίνει, θα το θεωρήσει «προδοσία» των γονιών του. Τα άμεσα αποτελέσματα, προειδοποιούν οι ειδικοί, θα είναι θυμός και μνησικακία για τους γονείς, αφού το παιδί εξομολογείται τα πάντα, χωρίς καμιά επιφύλαξη, στη «φίλη» κούκλα του. Αμέσως θα νιώσει ενοχές και βαθιά ντροπή όταν αντιληφθεί ότι τα μυστικά του δημοσιοποιήθηκαν.

Υπάρχουν και άλλες συνέπειες. Το παιδί θα αρχίσει να αυτολογοκρίνεται και να φιλτράρει τις σκέψεις του συνειδητοποιώντας πως ό,τι μοιράζεται με την κούκλα είναι εις γνώσιν των γονιών του και μάλιστα μπορεί να έχει  δημοσιοποιηθεί  στα social media. Το παιδί εν τέλει μαθαίνει ότι τα πάντα μπορούν αναπόφευκτα να γίνουν γνωστά,  πράγμα που διαβρώνει το πώς βλέπει τον κόσμο.  Διαπιστώνει με σκληρό τρόπο ότι η αθωότητα τιμωρείται κι ότι η αυτολογοκρισία ή η υποκρισία είναι προτιμότερα. Πώς άραγε εξελίσσεται ένας χαρακτήρας που εκπαιδεύεται να μην είναι ποτέ ο εαυτός του;