Η παγκόσμια τάξη και ασφάλεια αποτελούσε επί δεκαετίες συνάρτηση του δίπολου ΗΠΑ – ΕΣΣΔ (και μετέπειτα Ρωσίας). Αν και οι τωρινοί ανταγωνισμοί ανάμεσά τους συνεχίζουν να έχουν ψυχροπολεμική αύρα, παρά την πρόσκαιρη εξ ανάγκης σύμπλευση στο Συριακό, η πραγματικότητα είναι ότι οι δυναμικές της εποχής του Ψυχρού Πολέμου αλλάζουν και οδεύουμε προς έναν καινούργιο, «τριπολικό» πια, κόσμο. 

 

Η νέα διεθνής Παγκόσμια Τάξη σχηματοποιείται ήδη με τη μορφή «σκαληνού τριγώνου» από Κίνα, Ρωσία και ΗΠΑ, με τη μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ των τριών «σημείων» να είναι ανάμεσα σε Ουάσιγκτον – Μόσχα και τη μικρότερη μεταξύ Κίνας – Ρωσίας, αφού η σχέση τους μοιάζει θετικότερη. 

 

Οι ρωσοκινεζικές σχέσεις αιχμαλωτίζουν την προσοχή ΗΠΑ και Ευρώπης με τους διπλωμάτες να χωρίζονται στα δύο. Οι μισοί θεωρούν ότι ο… δεσμός Πεκίνου – Μόσχας είναι αδύναμος κι αβέβαιος, κάτι σαν γάμος από συμφέρον που μελλοντικά θα διαλυθεί. Και οι άλλοι προφητεύουν ότι καθώς και οι δύο χώρες βλέπουν τις ΗΠΑ ως το βασικό εμπόδιο των στόχων τους, θα σχηματίσουν εκ των πραγμάτων μια αντι-δυτική συμμαχία.

 

 

Η κατάσταση, όμως, είναι πιο περίπλοκη. Πεκίνο και Μόσχα είναι κοντά, αλλά όχι σύμμαχοι. Η Κίνα δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον για μια αληθινά στενή σύμπλευση με τους Ρώσους, ούτε για κάποιου είδους αντι-δυτικό μπλοκ. 

 

Την τελευταία 20ετία, το διμερές εμπόριο και οι επενδύσεις μεταξύ Πεκίνου – Μόσχας εκτοξεύθηκαν. Μόνο το 2014, οι κινεζικές επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 80%. Ενδεικτικά, τη δεκαετία του ’90, το διμερές εμπόριο / επενδύσεις ήταν περίπου στα 5 δισ. δολάρια. Το 2014 πλησίασε τα 100 δισ. 

Παρά ταύτα, η άνοδος της Κίνας προκαλεί ανησυχία στο Κρεμλίνο. Σε δημοσκοπήσεις που γίνονται στη Ρωσία, περί το 60% ανησυχεί ότι η Κίνα θα μπορούσε να απειλήσει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας και το 41% ότι μια ισχυρότερη Κίνα θα έβλαπτε τα ρωσικά συμφέροντα.

 

Από την άλλη, το εμπόριο μεταξύ Κίνας – ΗΠΑ άγγιξε σχεδόν τα 600 δισ. δολάρια για το 2014, με αυξητικές τάσεις για το 2015, και οι επενδύσεις ξεπέρασαν τα 120 δισ. Παρά ταύτα η εκατέρωθεν καχυποψία και μεταξύ τους υφίσταται. 

 

 

Η άλλη πλευρά του τριγώνου, η σχέση ΗΠΑ – Ρωσίας, είναι ιδιαίτερα τεταμένη, κι ας συνεργάζονται στην παρούσα φάση οι δύο χώρες στην κοινή συμμαχία κατά του ISIS. Η ρωσική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία επιδεικνύει ότι η Μόσχα σκοπεύει να επιβληθεί ως παγκόσμιος παίκτης και να έχει ρόλο σε κάθε μεγάλη διεθνή απόφαση. Η εμπλοκή στη Μ. Ανατολή θεωρείται από τους αναλυτές ως η μεγάλη κίνηση του Πούτιν, σχεδιασμένη να εξασφαλίσει ότι η Ρωσία θα έχει λόγο στο ποιος θα κυβερνά τη Συρία, ακόμη και στη μετά Άσαντ εποχή.

 

Η Αμερική βλέπει ότι αυτό είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής με σκοπό την επαναφορά της ρωσικής επιρροής στη Μ. Ανατολή. Το τελευταίο εξάμηνο του 2015, οι ηγέτες από Αίγυπτο, Ιορδανία, Ισραήλ, Κουβέιτ, Σ. Αραβία και Ην. Αρ. Εμιράτα επισκέφτηκαν τη Μόσχα και κάποιοι υπέγραψαν συμφωνίες για αγορές όπλων από τη Ρωσία. Η Σ. Αραβία, μάλιστα, ανακοίνωσε ότι θα επενδύσει 10 δισ. δολάρια στη Ρωσία, κυρίως σε αγροτικά προϊόντα.

 

Η Ουάσιγκτον είναι πια υποχρεωμένη να αναγνωρίσει τη σημασία της Ρωσίας στη Μ. Ανατολή, κάτι που ο Πούτιν βλέπει ως αρχικό βήμα προς έναν τριπολικό κόσμο, όπου οι τρεις μεγάλες δυνάμεις θα λαμβάνουν από κοινού τις σημαντικότερες αποφάσεις.

Οι ΗΠΑ εκτιμούν ότι, ως απάντηση στη ρωσική κίνηση ματ της Συρίας, θα πρέπει να συνεργαστούν με το Κρεμλίνο σε ζητήματα όπου και οι δύο έχουν σαφείς και οριοθετημένους κοινούς στόχους:

 

◆ Στη Συρία.

◆ Στα πυρηνικά του Ιράν και της Β. Κορέας. 

◆ Και στη διαχείριση των πόρων και της ασφάλειας στην Αρκτική. 

 

Όμως, ο νέος Αμερικανός πρόεδρος, όποιος κι αν είναι, όπως εκτιμάται, αναμένεται να διαμηνύσει ότι όσο ο Πούτιν εμμένει σε ψυχροπολεμικές ρητορικές εμφανίζοντας τις ΗΠΑ σαν τον βασικό του εχθρό, οι συνεργασίες στους κοινούς στόχους των δύο χωρών θα παραμένουν επισφαλείς.

Όσο για τις οικονομικές κυρώσεις έναντι της Ρωσίας, αποδεικνύονται εκ του αποτελέσματος όχι και τόσο έξυπνες. Πράγματι το ρούβλι κατρακύλησε στο διάστημα των μέτρων κατά 76% σε σχέση με το δολάριο και ο πληθωρισμός στη Ρωσία έφτασε το 16% το 2015. Όμως, αν οι κυρώσεις κριθούν σε σχέση με την αποτελεσματικότητά τους, δηλαδή αν κατάφεραν να αλλάξουν την πολιτική της Μόσχας, τότε μάλλον απέτυχαν. Η Ρωσία δεν έκανε πίσω στην Ουκρανία, ούτε απεσύρθη από την Κριμαία. 

 

Εκτός αυτού, το Κρεμλίνο φρόντισε να θωρακίσει οικονομικά τη δική του ελίτ, ενώ αυτοί που νιώθουν στο πετσί τους τα αποτελέσματα των κυρώσεων είναι οι πολίτες, κυρίως των ασθενέστερων τάξεων. Κι αυτό επειδή θεωρείται πως η Μόσχα προσπάθησε να προφυλάξει όσους επιχειρηματίες είχαν δεσμούς με την κυβέρνηση. 

 

Παράλληλα, η επιβολή των κυρώσεων επέτρεψε στον Πούτιν να στρέψει την προσοχή της ρωσικής κοινής γνώμης μακριά από τα εσωτερικά προβλήματα, καθώς ο απλός κόσμος κατηγορεί σχεδόν αποκλειστικά τη Δύση για τις δυσκολίες του.

 

Στο μεταξύ, οι κυρώσεις πονάνε και την Ευρώπη. Το Αυστριακό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών υπολογίζει ότι η συνέχιση των κυρώσεων θα μπορούσε να στοιχίσει στην Ευρώπη 90 δισ. σε έσοδα από εξαγωγές και 2 εκατ. θέσεις εργασίας τα επόμενα χρόνια. Μόνο στη Γερμανία ίσως χαθούν 400.000 δουλειές.

 

ΗΠΑ και Ευρώπη αρχίζουν να σκέφτονται πια μήπως θα ήταν προτιμότερο να εγκαταλείψουν την ώς τώρα τακτική της επικέντρωσης στις κυρώσεις, να τις τροποποιήσουν (κρατώντας μόνο κάποιες) και να στραφούν σε άλλα μέτρα. Σε αυτά μάλλον θα συμπεριλαμβάνονται κινήσεις που θα δυσκολεύουν τον περαιτέρω στρατιωτικό εκσυγχρονισμό της Ρωσίας αλλά, κυρίως, θα στοχεύουν στην αύξηση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης.