search
ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 18:21
MENU CLOSE

Ο μυστικός στρατός που πολεμάει το ISIS για να σώζει μνημεία – Τον Μάρτιο η πρώτη “νεκρανάσταση” κατεστραμμένου ναού της Παλμύρας

14.01.2016 15:25
Ο μυστικός στρατός που πολεμάει το ISIS για να σώζει μνημεία - Τον Μάρτιο η πρώτη "νεκρανάσταση" κατεστραμμένου ναού της Παλμύρας  - Media

Εθελοντές ρισκάρουν την ζωή τους για να καταγράψουν με 3-D κάμερες σε παγκόσμια βάση δεδομένων όσους αρχαιολογικούς χώρους ρημάζουν οι τζιχαντιστές. Το ISIS κρέμασε το αποκεφαλισμένο πτώμα αρχαιολόγου από κίονα ναού.

Τα φρικιαστικά εγκλήματα που διαπράττουν καθημερινά οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους, από βιασμούς παιδιών μέχρι δολοφονίες με κάθε νοσηρό τρόπο, φαίνεται ότι δεν τους είναι αρκετά. Το μένος τους στρέφεται και εναντίον του ανθρώπινου πνεύματος με ό,τι αυτό εκφράζει.

Όσο οι τζιχαντιστές πλιατσικολογούν και ισοπεδώνουν ανεκτίμητα αρχαιολογικά μνημεία, ένας άλλος, μυστικός, «στρατός» από άοπλους εθελοντές ρισκάρει την ζωή του για να εξασφαλίσει ότι δεν θα είναι η τελευταία φορά που η ανθρωπότητα βλέπει αυτά τα αριστουργήματα.

Όταν το καλοκαίρι του 2015 το ISIS έστελνε εικόνες από την ολική καταστροφή της Παλμύρας, δεν ήξερε ότι λίγους μήνες πριν, ντόπιοι εθελοντές σε μυστική συνεργασία με την UNESCO, κατάφεραν να πλησιάσουν κρυφά τα μνημεία και οπλισμένοι με μια κάμερα ειδικά κατασκευασμένη γι’ αυτόν τον σκοπό, να διασφαλίσουν ότι θα «αναστηθούν» μέσω τεχνολογίας αιχμής.

Το 2012, τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Χάρβαρντ ίδρυσαν το Ινστιτούτο Ψηφιακής Αρχαιολογίας (Institute of Digital Archaeology IDA). Σκοπός του; Η δημιουργία μιας τεράστιας βάσης δεδομένων με υψηλής ανάλυσης φωτογραφίες και τρισδιάστατα λεπτομερή γραφικά από αριστουργήματα της ανθρώπινης τέχνης και πολιτισμού, όπως αρχαίες επιγραφές, παπύρους και μικρά αντικείμενα ανεκτίμητης πολιτιστικής αξίας.

Το IDA ξεκίνησε αυτή την προσπάθεια της ψηφιακής καταγραφής συμβόλων πολιτιστικής κληρονομιάς με το σκεπτικό ότι θα μπορούσε να διασφαλίσει την προστασία τους από τυχόν περιβαλλοντικές καταστροφές και την φθορά των χρόνων.

Κανείς τότε δεν περίμενε ότι θα κατέληγαν να μάχονται το ISIS, αφού εκείνη την εποχή οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους δεν αποτελούσαν ακόμα παγκόσμια απειλή.

Όταν οι τζιχαντιστές άρχισαν να καταστρέφουν με βαριοπούλες, δυναμίτες και μπουλντόζες ένα προς ένα τα πανάρχαια μνημεία της Μ. Ανατολής, η UNESCO στράφηκε εσπευσμένα στο IDA και από κοινού κατέστρωσαν ένα παράτολμο σχέδιο.

Αρχικά έπρεπε να βρουν το τεχνολογικό εργαλείο που θα τους επέτρεπε να καταγράφουν τρισδιάστατα αντικείμενα πολύ μεγαλύτερα από παπύρους, όπως ολόκληρους αρχαίους ναούς.

Κατασκεύασαν, λοιπόν, στην Οξφόρδη για τις ανάγκες αυτού του δύσκολου και υψηλής κρισιμότητας εγχείρημα μια ειδική 3-D κάμερα. Πήραν ένα υπάρχον μοντέλο τελευταίας γενιάς που, ωστόσο, δεν κυκλοφορούσε ακόμα στην αγορά και το τροποποίησαν για να αποκτήσει διάφορες απαραίτητες λειτουργίες αιχμής, όπως:

  • Καταγραφή όλων των στρώσεων χρωμάτων του κάθε αντικειμένου.
  • Τρισδιάστατη καταγραφή τους με κάθε λεπτομέρεια.
  • Και κλείδωμα της τοποθεσίας, με “ηλεκτρονικό σφράγισμα” των αντικειμένων, με GPS. Ειδικά η λειτουργία GPS είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τον μελλοντικό εντοπισμό λεηλατημένων αρχαιοτήτων, που το ISIS σπρώχνει, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη, στην μαύρη αγορά.

Έπειτα η UNESCO μαζί με το IDA έφτιαξαν μια “μυστική” λίστα με τα μνημεία που αντιμετώπιζαν την πιο άμεση απειλή σε Ιράκ, Συρία, Ιορδανία, Αφγανιστάν, Υεμένη, Αίγυπτο, Τουρκία και Ιράν. Οι λεπτομέρειες της λίστας τους δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ, ούτε συζητήθηκαν δημοσίως, για να διασφαλιστεί η ασφάλεια των εμπλεκομένων και η επιτυχία του πρότζεκτ.

Αφότου επιλέχθηκαν οι «στόχοι» και κατόπιν σχεδιάστηκαν – κατασκευάστηκαν οι ειδικές κάμερες, έπρεπε να βρεθούν αυτοί που θα έφερναν εις πέρας το πιο επικίνδυνο κομμάτι της επιχείρησης.

Συγκεντρώθηκαν μεμονωμένοι εθελοντές από ολόκληρη την Μ. Ανατολή (Συρία, Ιράκ, Λίβανος κ.α.). Κάποιοι ήταν αρχαιολόγοι, κάποιοι εργαζόμενοι σε μουσεία των χωρών τους και πολλοί ήταν απλοί κάτοικοι. Όλοι τους θα έπρεπε να είναι ντόπιοι κι όχι ξένοι για να μην δίνουν «στόχο» περιφερόμενοι στην έρημο στις τοποθεσίες των μνημείων. Και, βέβαια, να ξέρουν πολύ καλά την περιοχή για να κινούνται όπου και όταν έπρεπε αλλά και να έχουν ελπίδες διαφυγής σε περίπτωση που γινόντουσαν αντιληπτοί από τους τζιχαντιστές.

Αποστολή τους ήταν να πλησιάζουν, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί, τα μνημεία σε αρκετά κοντινή απόσταση για να μπορούν οι κάμερες που είχαν μαζί τους να σκανάρουν και να αποθηκεύουν ψηφιακά τις αρχαιότητες με κάθε λεπτομέρεια.

Το ρίσκο για την ζωή τους ήταν (και παραμένει) δεδομένο.

Τα αρχεία που κατέγραφαν, αποστέλλονταν με κάρτες μνήμης στην κεντρική βάση δεδομένων του πρότζεκτ που ονομάστηκε The Million Image Database.

Πάρθηκαν όσα μέτρα ασφαλείας ήταν δυνατό. Οι εθελοντές δρούσαν μυστικά και υπό πλήρη ανωνυμία. Ακόμη, αποφασίστηκε να υπάρχει μια χρονική διαφορά τριών μηνών από την λήψη των ψηφιακών φωτογραφιών μέχρι το «ποστάρισμά» τους στην βάση δεδομένων. Κι αυτό για να αποκλειστεί η πιθανότητα να εξακριβωθεί ή να συνδεθεί από τους τζιχαντιστές η παρουσία του φωτογράφου με την όποια αρχαιολογική τοποθεσία.

Μέχρι το τέλος του 2015 αναπτύχθηκε τόσο που πλέον κατάφεραν να περάσουν και να «χρησιμοποιούνται» 1.000 κάμερες στην Μ. Ανατολή. Μέχρι την Πρωτοχρονιά περισσότερες από 1 εκατ. εικόνες είχαν ήδη σκαναριστεί και αποθηκευτεί στην κεντρική βάση δεδομένων. Υπολογίζεται ότι μέσα στο 2016, ενδεχομένως και τους πρώτους μήνες του έτους, οι κάμερες θα ξεπεράσουν τις 5.000.

Μέχρι στιγμής, οι περισσότεροι εθελοντές καταφέρνουν να κινούνται κάτω από την μύτη των τζιχαντιστών. Διαφορετικά, δεν έχουν καμιά ελπίδα. Υπήρξαν, άλλωστε, και περιπτώσεις με τραγική κατάληξη.

Από τις πιο ανατριχιαστικές ήταν όταν οι τζιχαντιστές δολοφόνησαν ηλικιωμένο αρχαιολόγο από την Συρία, που είχε αφιερώσει 50 χρόνια από την ζωή του στην Παλμύρα. Τον συνέλαβαν «επί τω έργω» και τον αποκεφάλισαν. Κρέμασαν το αποκεφαλισμένο πτώμα του από κίονα του αρχαίου ναού.

Μνημεία – παγκόσμια σύμβολα που ισοπεδώθηκαν θα μπορέσουν να ξαναχτιστούν ακριβώς στην αρχική μορφή μέσω της νέας τεχνολογίας 3-D concrete printing. Όπως μάλιστα λένε οι ειδικοί του πρότζεκτ, τα υλικά που χρησιμοποιούνταν ευρέως στην κλασσική περίοδο ήταν από σκυρόδεμα. Κατά συνέπεια, το υλικό από το οποίο θα ξαναδημιουργηθούν τα μνημεία θα είναι σε πολλές περιπτώσεις το υλικό με το οποίο είχαν χτιστεί αρχικά.  

Η ανακατασκευή μπορεί να μην είναι, φυσικά, η ιδανική μορφή διατήρησης, όμως σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχουν άλλες επιλογές. Το ISIS έχει καταστρέψει πια ολοσχερώς αρχαιολογικές τοποθεσίες. Από αέρος, η εικόνα μοιάζει σαν να έχει σαρωθεί με μια σκούπα ιστορία χιλιετιών. Αυτός είναι και ο σκοπός των τζιχαντιστών. Με τα μνημεία εξαφανισμένα από το τοπίο, δεν θα αργήσει η ημέρα που οι άνθρωποι μοιραία θα ξεχάσουν ακόμη κι ότι αυτά υπήρξαν. Αυτή, άλλωστε, είναι και η διατυπωμένη επιδίωξη των τζιχαντιστών: Θέλουν να στερήσουν την ανθρωπότητα από την πολιτιστική της κληρονομιά, δηλαδή την μνήμη της και την ταυτότητά της.

Η παράτολμη επιχείρηση των εθελοντών, της UNESCO και της IDA, κατάφερε να μας διασφαλίσει ότι θα μπορέσουμε να δούμε κάποια στιγμή ξανά σε φυσική μορφή ό,τι έχει καταστραφεί. Ήδη σχεδιάζεται να κατασκευαστεί μέσω 3-D printing το ακριβές αντίγραφο της αψίδας του περίφημου ναού του Βάαλ της Παλμύρας. Υπολογίζεται ότι θα είναι έτοιμο μέχρι τον Μάρτιο του 2016 και η έκθεση θα γίνει στο Λονδίνο. Στα επόμενα σχέδια είναι η «νεκρανάσταση» με την ίδια μέθοδο άλλων 10 πανανθρώπινων μνημείων.

Κάποτε, μάλιστα, κι όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, μπορεί να δούμε κάποια από τα ισοπεδωμένα αριστουργήματα να ξαναστέκονται στον φυσικό τους χώρο.

Στο μέλλον, κι ας ελπίσουμε σύντομα, όταν οι κτηνωδίες εις βάρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς περάσουν από τις ειδήσεις στην ιστορία, ίσως να πρέπει να μάθουμε τα ονόματα αυτών που ρισκάρουν την ζωή τους για να διασφαλίζουν ότι δεν θα αφανιστούν δια παντός αριστουργήματα του ανθρώπινου πνεύματος και της ιστορίας. Θα τους χρωστάμε μεγάλο κομμάτι της μνήμης μας, άρα και της ταυτότητάς μας.

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 18:17