Αθήνα, 2009. Kατά τη διάρκεια μιας ηλιόλουστης μέρας, ξεσπά ξαφνικά μια από τις πιο άγριες καταιγίδες στην ιστορία της πόλης, αιφνιδιάζοντας τους ήρωες του βιβλίου, που κατοικούν στην ίδια πόλη και την ίδια πολυκατοικία, οι οποίοι συνδέονται με πολλούς τρόπους μεταξύ τους. Χαρακτήρες διαφορετικοί, με ισχυρά κίνητρα και επιθυμίες, βιώνουν, ο καθένας με τη δική του ιδιοσυγκρασία, την καταλυτική επίδραση της μπόρας. 

 

Αυτό είναι το νέο μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη, «Το βιβλίο της βροχής», και η αφορμή για μια συνάντηση μαζί του. Η συζήτησή μας κράτησε δύο ώρες, με τον γνωστό συγγραφέα να έχει όρεξη για… αποκαλύψεις.

 

Εμπνεύστηκα από την ιδέα μιας πρωτοφανούς στα χρονικά καταιγίδας, διάρκειας τριών ωρών και δεκατεσσάρων λεπτών (3,14 – όχι τυχαίο), που πέφτει στην Αθήνα του 2009 και επηρεάζει καταλυτικά τη ζωή μιας ομάδας κατοίκων, την πλειονότητα της οποίας συνδέει το γεγονός ότι μένουν στην ιδία πολυκατοικία. Άνθρωποι διαφορετικής ηλικίας, τάξης και φυλής, οι οποίοι είτε είχαν κανονίσει διάφορα πράγματα που επηρεάζονται από την καταιγίδα, είτε η βροχή τούς οδηγεί σε απρόοπτα συμβάντα, είτε αποτρέπει άλλα. Όταν η καταιγίδα τελειώσει δεν θα είναι πια ίδιοι.

 

Το ενδιαφέρον σε αυτή την πολυκατοικία είναι η κατ’ όροφο ταξική διαστρωμάτωση. Την εμπνεύστηκα από τη δική μου. Στο υπόγειο μένει ο μετανάστης, στο ισόγειο ο φοιτητής, στον πρώτο όροφο ο δημόσιος υπάλληλος, στον δεύτερο ο ιδιωτικός υπάλληλος, στον τρίτο ο ελεύθερος επαγγελματίας και στο ρετιρέ ο επιχειρηματίας. Στη δική μου, π.χ., παλιά έμενε ο μετανάστης στο υπόγειο και στο ρετιρέ η Βίκυ Μοσχολιού. Έτσι δημιουργείται μια ενδιαφέρουσα μείξη χαρακτήρων, οι οποίοι διατηρούν μια χαλαρή ή και πιο στενή σχέση μεταξύ τους. 

 

Όλοι οι ήρωες είναι ένα κομμάτι μου. Όπως λέει και ο Μπόρχες, ολόκληρη η λογοτεχνία είναι αυτοβιογραφική. Είναι σαν ένα ανάποδο στριπτίζ: αρχίζεις με τον εαυτό σου γυμνό και ύστερα φοράς τόσα ενδύματα στον κάθε «ήρωά» σου, που στο τέλος δεν τον αναγνωρίζεις, μπορεί να έχει μεταμορφωθεί σε άτομο άλλου φύλου, ακόμη και σε ζώο. Εάν με ρωτάς με ποιον επικοινώνησα περισσότερο, με πολύ δυσκολία επιλογής θα σου έλεγα με τον Νταράν, τον Κούρδο μετανάστη.

 

Ήθελα να σας πω λίγο για τη βροχή. Η βροχή είναι ένα έντονο φυσικό φαινόμενο, που μπορεί να είναι από ευεργετικό έως και καταστρεπτικό. Μια συνθήκη έξω από τα συνηθισμένα, όταν μιλάμε μάλιστα για μια από τις χειρότερες καταιγίδες στην ιστορία της πόλης, η οποία είναι φυσικό να ανυψώνει τις συγκεκριμένες ευαίσθητες ψυχές των ηρώων πάνω από το έδαφος. Δεν το επέλεξα τυχαία: το νερό είναι το κύριο συστατικό του ανθρώπινου σώματος. Αποτελεί το 70% της ύλης μας. Κι όταν αυτό το ίδιο στοιχείο πέφτει μανιωδώς από τον ουρανό είναι σαν ένα κομμάτι μας να μας επιτίθεται. 

 

Ο άκρατος λαϊκισμός. Η λογική τού ο «σκοπός αγιάζει τα μέσα» και η θεατρικοποίηση της πολιτικής ζωής με τους πολιτικούς, αντί να ασχολούνται με την ουσία, να παίζουν επικοινωνιακά παιχνίδια με εμφανείς κωλοτούμπες και πρώτου επιπέδου εντυπωσιασμούς. Αυτά ως προς τον πολιτικό στίβο. Στην κοινωνία με θλίβει η ένδεια στην οποία έχουν περιέλθει τόσο πολλοί συμπολίτες μας και η έλλειψη προοπτικής για τη νέα γενιά.

 

Ως ένα κράτος-υβρίδιο, που θα κουβαλάει ακόμη τα απόνερα της κρίσης (ελπίζω όχι την ίδια την κρίση). Μόνη ελπίδα οι νέοι άνθρωποι, που ελπίζω να έχουν έρθει στα πράγματα απαλλαγμένοι από τις σημερινές παθογένειες, οι οποίες φυσικά έχουν τις ρίζες τους από συστάσεως ελληνικού κράτους και είναι πολύ δύσκολο να ξεριζωθούν οριστικά.

 

ΠΕΝΤΕ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΜΕ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

Όταν ήμουν παιδί… 
Ήμουν αφόρητος καπετάν φασαρίας. Μια και πήγα δημοτικό έχοντας ήδη μάθει καλά γραφή και ανάγνωση, βαριόμουν πάρα πολύ και λόγω χαρακτήρα έκανα φοβερή φασαρία, μη αφήνοντας τους συμμαθητές μου να κάνουν μάθημα. Χρόνια μετά, συνάντησα τη δασκάλα μου, την κυρία Καίτη, η οποία μου είπε ότι είχε ανακαλύψει το «φάρμακο» για την περίπτωσή μου. Στην πίσω άκρη της τάξης έβαζε έναν πάκο εξωσχολικά βιβλία, τα οποία λειτουργούσαν ως αντιπερισπασμός. Με το που τα ανακάλυπτα βυθιζόμουν στην ανάγνωση, αφήνοντάς την να κάνει τη δουλειά της. 

Στην εφηβεία μου… 
Έχοντας σταδιακά πολιτικοποιηθεί, αλλά κυρίως έχοντας βυθιστεί σε ροκ ακούσματα και αναγνώσεις «καταραμένων» ποιητών, άρχισα να κάνω εξωσχολικές παρέες με παιδιά που επέλεγα, βίωσα το γυμνάσιο ως outsider. Παράλληλα, άρχισα να γράφω τα πρώτα μου ποιήματα και να νιώθω πως η ζωή μου με πήγαινε κάπου αλλού, το οποίο ωστόσο δεν μπορούσα ακόμη να ορίσω.

Όταν σπούδαζα… 
Ένιωθα πως η αρχιτεκτονική την οποία επέλεξα ήταν σπουδαία τέχνη. Η αλήθεια είναι πως το ΕΜΠ και τα μεταπτυχιακά στο Λονδίνο με βοήθησαν πάρα πολύ ακόμη και στη συγγραφή. Άρχισα να ζω μόνος μου από 18 χρόνων, γεγονός που μου έδωσε μια τεράστια ελευθερία, την οποία τράβηξα ώς τα άκρα, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσω αρκετές φορές με αποκορύφωμα μια μεγάλη περιπέτεια με το αλκοόλ, η οποία παραλίγο να μου κοστίσει τη ζωή.

Τώρα που μεγάλωσα… 
Όλα όσα έζησα είναι χωνεμένα και τοποθετημένα στη σωστή τους διάσταση. Πιστεύω ότι διαθέτω πλέον έναν γερό άξονα. Ξέρω ποιος είμαι, ποια είναι τα προτερήματα και τα ελαττώματά μου. Ευτυχώς, ωστόσο, δεν νιώθω τίποτα παγιωμένο. Όλα είναι διαρκώς in progress και είμαι σε θέση να αντιμετωπίσω κάθε ανατροπή. Με ενδιαφέρει κυρίως το «τώρα» παρά το πριν και το μετά. Μπορεί μεν να «φέρεις» το πριν, ίσως και διαρκώς, αλλά κάθε νέα συνθήκη δημιουργεί κι ένα νέο ερεθιστικό πεδίο, το οποίο δεν αντιμετωπίζεται με παλιά εργαλεία. Διαρκής επανεφεύρεση, λοιπόν, και έτοιμος να εκπλαγώ ανά πάσα στιγμή.