Ένα είναι το μνημόνιο και το (δημοσιονομικό) κενό πολύ, για να γυρίσει ο δανειστής, θέλει λογαριασμό βαρύ. Πάνε κι έρχονται τα e-mails από το υπουργείο Οικονομικών προς τα τεχνικά κλιμάκια του κουαρτέτου με στόχο να αμβλυνθούν οι διαφορές στα βασικά μέτωπα (ασφαλιστικό, δημοσιονομικό αλλά και αποκρατικοποιήσεις και «κόκκινα» δάνεια) το ταχύτερο δυνατό. 

Η ελληνική κυβέρνηση βιάζεται και δεν το κρύβει. Η πρόσφατη δήλωση Τσακαλώτου στη Βουλή (ουσιαστικά μας είπε ότι… χαθήκαμε αν καθυστερήσει η ολοκλήρωση της αξιολόγησης μετά τον Απρίλιο) ήταν αποκαλυπτική. Ωστόσο, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα ενδείξεις, η «ευχή» που έκανε η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα στις πρώτες ημέρες της διαπραγμάτευσης (σ.σ.: οι επικεφαλής του κουαρτέτου να αποχωρήσουν από την Αθήνα για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο των 10 ημερών και να επιστρέψουν έως τις 15 Φεβρουαρίου με προοπτική ολοκλήρωσης των συζητήσεων μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου), μάλλον θα μείνει ανεκπλήρωτη. 

 

Οι δανειστές ζητούν… ποιότητα στα προτεινόμενα μέτρα. Μόνο που η ποιότητα με τον τρόπο που την εννοούν σημαίνει ακόμη χαμηλότερες συντάξεις και ακόμη περισσότερα μέτρα, τα οποία ακόμη δεν έχουμε ακούσει.

 

Το λέει και το ξαναλέει ο Ευκλείδης Τσακαλώτος σε όλο αυτό το διάστημα των συζητήσεων. Οι δανειστές μάς ζητούν να «βγαίνουν οι αριθμοί». Εύκολα το λες αυτό, αλλά δύσκολα το κάνεις. 

 

Είναι πολλοί οι αριθμοί που πρέπει να «ταιριάξουν» και μάλιστα ο ένας επηρεάζει τον άλλον. Υπόσχεται έκπτωση έως 50% στις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών ο Κατρούγκαλος, φτάνει το e-mail στον Τσακαλώτο από τους δανειστές: «Πόσες εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κοστίζει αυτό που υποσχέθηκε ο υπουργός Εργασίας; Πώς θα καλύψετε το κενό που θα προκύψει;». Και να ήταν μόνον αυτό… 

 

Ετοιμάζει πρόταση το υπουργείο Οικονομικών για πιο «χαλαρή» αύξηση της φορολογίας των αγροτών, έρχεται καινούργιο e-mail. Προτείνει ο υπουργός Εργασίας ηπιότερη προσαρμογή στις ασφαλιστικές εισφορές του ΟΓΑ, προκύπτει νέο κενό.

 

Η κυβέρνηση, εν μέσω διασταυρούμενων πυρών: η κοινωνία από τη μία στα κάγκελα και οι δανειστές από την άλλη με τα κομπιουτεράκια στα χέρια. «Σταθείτε να το συζητήσουμε» λέει από τη μία η κυβέρνηση στις κοινωνικές ομάδες, «σταθείτε, θα πάρουμε τα μέτρα που προβλέπει το μνημόνιο» λέει από την άλλη στο κουαρτέτο σε μια προσπάθεια να τους πείσει να γυρίσουν πίσω. Και ο χρόνος να πιέζει, καθώς τα ταμεία του Δημοσίου μέρα με την ημέρα αδειάζουν. Δεν είναι καλό το πρώτο εξάμηνο για τα δημοσιονομικά της χώρας.

 

Οι περισσότεροι φόροι είναι προγραμματισμένο να εισπραχθούν στο β’ εξάμηνο και τα ελλείμματα εμφανίζονται όλα στους πρώτους μήνες του έτους. Πασχίζει ο Αλεξιάδης να ξεκινήσει νωρίτερα η υποβολή των δηλώσεων για να εισπραχθούν νωρίτερα οι φόροι εισοδήματος, αλλά προς το παρόν χωρίς αποτέλεσμα. Και ποιος του φταίει; Όταν από τη διαπραγμάτευση θα προκύψουν μέτρα με αναδρομική ισχύ που επηρεάζουν την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων τι να σου κάνουν και οι μηχανογράφοι της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων; Να ανοίξουν το σύστημα, να εκκαθαρίσουν δηλώσεις και μετά να τις εκκαθαρίσουν για δεύτερη φορά; Μήπως μπορεί να έρθει νωρίτερα ο ΕΝΦΙΑ; Άλλαξαν οι αντικειμενικές αξίες και πρέπει να υπολογιστεί η «ζημιά» που κάνουν οι καινούργιες (και χαμηλότερες) στις εισπράξεις του ΕΝΦΙΑ.

 

Στη συνέχεια πρέπει να ξανασχεδιαστεί ο ΕΝΦΙΑ από την αρχή για να βγάζει εισπρακτικό αποτέλεσμα 2,65 δισ. ευρώ. Μπορεί να γίνει αυτό μέσα στις επόμενες εβδομάδες, ώστε τα εκκαθαριστικά να ανέβουν στο taxisnet μέχρι τέλος Απριλίου προκειμένου οι εισπράξεις να ξεκινήσουν έως τέλος Μαΐου; Δύσκολο και αυτό, άρα πάει το πρώτο εξάμηνο. Από Ιούνιο – Ιούλιο και ο ΕΝΦΙΑ, καθώς θαύματα δεν συμβαίνουν επί καθημερινής βάσεως.

 

Είναι πολλά τα θέματα για τα οποία ανταλλάσσονται e-mails με τα τεχνικά κλιμάκια, ενώ πίσω από κάθε e-mail κρύβεται και ένα κονδύλι πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Ιδού μερικά από τα πολλά ζητήματα που βρίσκονται σε εκκρεμότητα και «φρενάρουν» την επάνοδο των επικεφαλής του κουαρτέτου στην Αθήνα:

 

Το δημοσιονομικό κενό του 2016 αναδεικνύεται στο πιο «καυτό θέμα» της αλληλογραφίας. Η μη ενεργοποίηση σειράς μέτρων που έχουν ενσωματωθεί στον φετινό προϋπολογισμό (αύξηση φόρου στα αγροτικά εισοδήματα καθώς και στα εισοδήματα από ενοίκια, το ειδικό τέλος στα παιχνίδια του ΟΠΑΠ, τα ποσά από τις άδειες VLTs, τα πρόστιμα από τα ανασφάλιστα αυτοκίνητα καθώς και από τα Ι.Χ. που δεν έχουν περάσει ΚΤΕΟ) κάνουν το κουαρτέτο να αμφισβητεί τη δυνατότητα επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος 0,5% μέσα στο 2016.

 

Η ελληνική πλευρά προτάσσει την υπεραπόδοση του προϋπολογισμού το 2015. «Αφήστε μας να αποδείξουμε ότι μπορούμε να εκτελέσουμε τον προϋπολογισμό του 2016 χωρίς επιπλέον μέτρα. Εδώ το καταφέραμε το 2015. Όχι μόνο επιτεύχθηκε ο στόχος για πρωτογενές έλλειμμα 0,25%, αλλά εμφανίσαμε και πλεόνασμα 0,4% του ΑΕΠ» είναι το κεντρικό επιχείρημα της ελληνικής πλευράς. Προς το παρόν, η απάντηση έχει περίπου ως εξής: Έχουμε λάβει υπόψη τις επιδόσεις του 2015 αλλά και πάλι οι αριθμοί δεν βγαίνουν. Και ο πόλεμος συνεχίζεται.

 

Στο ασφαλιστικό, δύο είναι τα κρίσιμα σημεία. Το πρώτο αφορά τον κατάλογο των μέτρων για τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1% του ΑΕΠ μέσα στο 2016. Απόρριψη της ελληνικής πρότασης για αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών δημιουργεί «κενό» 600-700 εκατ. ευρώ, το οποίο μένει να αποδειχθεί αν θα καλυφθεί με μείωση συντάξεων ή όχι. «Δεν μας έχουν ζητήσει μείωση συντάξεων» λέει η ελληνική πλευρά. Δεν μας λέει όμως ακόμη τι θα γίνει αν δεν προχωρήσει η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών. Θα μειωθούν οι επικουρικές; Όλες ή από τα 170 ευρώ και πάνω; Θα μειωθούν οι κύριες συντάξεις; Όλες από λίγο ή αυτές άνω των 1.000 ευρώ και πολύ;

 

Το δεύτερο μέτωπο αφορά τον νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων. Η ελληνική πλευρά πιέζεται για αυστηρότερους όρους χορήγησης της εθνικής σύνταξης (π.χ. ζητείται το ποσό να ξεκινά κάτω από τα 360 ευρώ για όσους έχουν 15 χρόνια ασφάλισης) αλλά και για χαμηλότερους συντελεστές αναπλήρωσης, κάτι που σημαίνει και περαιτέρω μειώσεις στις συντάξεις που θα δοθούν από εδώ και στο εξής. 

 

Για την περίοδο 2017-2018, το μνημόνιο προβλέπει ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα που να αντιστοιχούν στο 1% του ΑΕΠ, δηλαδή στα 1,7 δισ. ευρώ. Τι έχουμε ακούσει προς το παρόν για τα συγκεκριμένα μέτρα; 

 

Ότι στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος θα προστεθεί ένας συντελεστής 50% για τους έχοντες εισόδημα άνω των 50 ή 60.000 ευρώ. Και τι αποδίδει εισπρακτικά το συγκεκριμένο μέτρο; Ακόμη και να μην θεωρήσει κανείς ότι ο υπερβολικός και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα συντελεστής θα οδηγήσει σε αύξηση της φοροδιαφυγής, είναι ζήτημα αν το Δημόσιο θα βάλει στα ταμεία του περισσότερα από 300 εκατ. ευρώ, καθώς αυτοί που δηλώνουν εισοδήματα άνω των 60.000 ευρώ είναι δεν είναι 100.000 άτομα σε όλη τη χώρα. 

 

Τι γίνεται λοιπόν με τα υπόλοιπα 1,4 δισ. ευρώ; Ακόμη και αν δεχτούμε ότι θα αποδώσουν δημοσιονομικά και οι επικείμενες μειώσεις των νέων συντάξεων (απόρροια του νέου ασφαλιστικού) και πάλι περισσεύουν πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Προφανώς στα e-mails που ανταλλάσσονται υπάρχουν και άλλα μέτρα, τα οποία δεν γνωρίζουμε ακόμη.

 

Ποιες είναι οι οικονομικές επιπτώσεις στα έσοδα των ταμείων από την αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών; Έχει ερωτηθεί πολλές φορές όλο αυτό το διάστημα ο υπουργός Εργασίας και η απάντησή του είναι σταθερά η ίδια: οι αριθμοί βγαίνουν. Τα ίδια έλεγε όταν πρωτοανακοινώθηκε η σύνδεση των εισφορών με το εισόδημα, τα ίδια έλεγε όταν ανακοίνωνε τη μείωση των εισφορών για τους νέους επαγγελματίες, τα ίδια λέει και τώρα που προωθεί την έκπτωση του 1%-50% για τους ελεύθερους επαγγελματίες. 

 

Όταν κερδίζουν – σύμφωνα με το υπουργείο – οι πολλοί και πληρώνουν περισσότερα οι πολύ λίγοι, πώς θα αυξηθούν τα έσοδα, είναι το ερώτημα που προκύπτει. Η κυβέρνηση απαντά ότι προσδοκά σε αύξηση της εισπραξιμότητας, η οποία σήμερα βρίσκεται στο ναδίρ (50% για ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ και 40% για ΟΓΑ). Και έρχεται το ερώτημα από την άλλη πλευρά: για τους επαγγελματίες αναμένεται αύξηση της εισπραξιμότητας επειδή θα μειωθούν οι εισφορές. Για τους αγρότες που θα αυξηθούν οι εισφορές, έστω και σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου μετά τα όσα ανακοίνωσε χθες ο πρωθυπουργός, πώς θα αυξηθεί η εισπραξιμότητα, η οποία ούτως ή άλλως βρίσκεται στα τάρταρα;

 

Έχει ληφθεί υπόψη το ενδεχόμενο η εκτίναξη των κρατήσεων στα εισοδήματα των επαγγελματιών που δηλώνουν τα εισοδήματά τους να οδηγήσει σε αύξηση της φοροδιαφυγής; Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα προκαλέσει διπλή ζημιά στα ταμεία του κράτους, καθώς από ασφαλιστικές εισφορές θα χάνονται και έσοδα από φόρους. Οι δανειστές παραδοσιακά ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση να λαμβάνει τα πάντα υπόψη της όταν κοστολογεί ένα μέτρο. Δηλαδή, η αύξηση των εισφορών οδηγεί σε μείωση των φορολογικών εσόδων, καθώς οι εισφορές αφαιρούνται από το φορολογητέο εισόδημα. Έχει συνυπολογιστεί αυτό στην εξίσωση; Έχει ληφθεί υπόψη μια πιθανή μείωση του δηλωθέντος εισοδήματος ή ακόμη και οι απώλειες που θα έχει το Δημόσιο από τη μείωση της κατανάλωσης;

 

Ο κατάλογος με τις εκκρεμότητες δεν κλείνει εδώ. Το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων και οι αρμοδιότητές του είναι ακόμη ένα μεγάλο ζήτημα. Οι δανειστές το είπαν ξεκάθαρα στη χθεσινή άτυπη ενημέρωση στις Βρυξέλλες που διοργανώθηκε εν όψει του σημερινού Eurogroup. 

 

Δεν έχει νόημα να φτιαχτεί ένα νέο ταμείο με τις αρμοδιότητες που έχει και σήμερα το ΤΑΙΠΕΔ. Το έχει ξαναζήσει αυτό η Ελλάδα. Το 2004 όταν είχαν εκχωρηθεί επιπλέον αρμοδιότητες στον «Αθήνα 2004» για τους Ολυμπιακούς. Το θέμα είναι αν μπορεί η κυβέρνηση να δεχτεί σήμερα κάτι τέτοιο, καθώς πρακτικά θα κληθεί να εκχωρήσει αρμοδιότητες που σήμερα ανήκουν στους υπουργούς σε έναν ανεξάρτητο οργανισμό, ο οποίος θα διαθέτει και θα διαχειρίζεται τεράστια κρατική περιουσία. Αν προστεθεί στη «συνταγή» και το θέμα των «κόκκινων» δανείων, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι για να γυρίσουν οι δανειστές αλλά και για να ξαναφύγουν έχοντας προηγουμένως δώσει το πράσινο φως για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης θέλει δουλειά πολλή.