Από τα μέσα του 2015, τα εδάφη που ελέγχει η ορ­γάνωση του Abu Bakr al-Baghdadi στη Συρία και το Ιράκ συρρικνώνονται βαθμιαία. Καθώς λοιπόν το Ισλαμικό Κράτος αντι­λαμβάνεται ότι στο άμεσο μέλλον είναι πολύ πιθα­νόν να απολέσει και άλλα εδάφη και προκειμένου να διατηρήσει και να μην απογοητεύσει τους απα­νταχού υποστηρικτές του και ιδιαίτερα τους μαχη­τές του που μάχονται στο συρο-ιρακινό θέατρο επι­χειρήσεων, έχει τροποποι­ήσει τη στρατηγική του.

 

Από τα μέσα του 2015, τα εδάφη που ελέγχει η ορ­γάνωση του Abu Bakr al-Baghdadi στη Συρία και το Ιράκ συρρικνώνονται βαθμιαία. Καθώς λοιπόν το Ισλαμικό Κράτος αντι­λαμβάνεται ότι στο άμεσο μέλλον είναι πολύ πιθα­νόν να απολέσει και άλλα εδάφη και προκειμένου να διατηρήσει και να μην απογοητεύσει τους απα­νταχού υποστηρικτές του και ιδιαίτερα τους μαχη­τές του που μάχονται στο συρο-ιρακινό θέατρο επι­χειρήσεων, έχει τροποποι­ήσει τη στρατηγική του.

Συγκεκριμένα, αποφάσισε να εντείνει τη διεξαγωγή θεα­ματικών τρομοκρατικών επιθέσεων κατά της Δύσης (μετωπική σύγκρουση με τον δυτικό κόσμο) και κατά των μουσουλμανικών χωρών (πλην της Τουρκίας και θα εξη­γήσουμε στη συνέχεια τι ακριβώς εν­νοούμε), που συμμετέχουν στην «Επι­χείρηση Εγγενής Αποφασιστικότητα» (Operation Inherent Resolve – OIR), η οποία έχει ως κύρια αποστολή της την αποδόμηση του Ισλαμικού Κράτους.

Επιπρόσθετα, αποφάσισε να μετα­φέρει ένα μέρος της δύναμής του σε άλλες περιοχές, όπως για παράδειγ­μα στη Λιβύη, όπου «σιωπηρά» έχουν εμπλακεί οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βα­σιλείου, της Αιγύπτου, του Κατάρ, της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας και άλλων χωρών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ηγεσία του Ισλαμικού Κράτους ευελπι­στεί ότι θα ικανοποιήσει τους υποστηρικτές της και τα στελέχη της και θα τους αποτρέψει από το να ενταχθούν στην αντίπαλη τζιχαντιστική οργάνω­ση, την Αλ-Κάιντα.

Πρώτες εκτιμήσεις

Μια τέτοια θεαματική τρομοκρατι­κή ενέργεια κατά του δυτικού κόσμου πραγματοποιήθηκε στις 22 Μαρτίου στις Βρυξέλλες, στην καρδιά της Ευ­ρώπης, «μια ανάσα» από το Ευρωπαϊ­κό Κοινοβούλιο και το στρατηγείο του ΝΑΤΟ, που προκάλεσε δεκάδες αν­θρώπινες απώλειες και εκατοντάδες τραυματίες.

Πριν επιχειρήσουμε να αναλύσου­με και να καταλήξουμε σε εκτιμήσεις, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι επι­θέσεις που συνδέονται με το Ισλαμικό Κράτος χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

♦ Πρώτον, σε αυτές που σχεδιάζο­νται από την ηγεσία της οργάνωσης, οι οποίες είναι καλοσχεδιασμένες, με­σαίας έως υψηλής κλίμακας και πολύ­νεκρες.

♦ Δεύτερον, σε αυτές οι οποίες πραγ­ματοποιούνται από άτομα που δεν εί­ναι στελέχη του Ισλαμικού Κράτους, αλλά εμπνέονται από την τζιχαντιστική προπαγάνδα και αποφασίζουν να δρά­σουν αυτοβούλως (μοναχικοί λύκοι), πραγματοποιώντας συνήθως τρομο­κρατικές επιθέσεις μικρής κλίμακας, χωρίς προηγουμένως να τους δοθεί σχετική εντολή από την ηγεσία της ορ­γάνωσης.

Παρότι είναι προφανές ότι τα μέχρι στιγμής δεδομένα μάς οδηγούν στην παρούσα φάση σε μη ασφαλείς εκτι­μήσεις, εντούτοις δεν θα μπορούσα­με να μη χαρακτηρίσουμε τις τρομο­κρατικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες ως «καλοσχεδιασμένες μεσαίας έως υψη­λής κλίμακας», οι οποίες πραγματο­ποιήθηκαν από έμπειρα στελέχη του Ισλαμικού Κράτους. Η εκτίμηση ότι η οργάνωση του Baghdadi διαθέτει την επιχειρησιακή δυνατότητα και την πρόθεση για τη διεξαγωγή τρομοκρα­τικών επιθέσεων μεσαίας ως υψηλής κλίμακας επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά. Επομένως, η διεξαγωγή και άλ­λων παρόμοιων τρομοκρατικών επιθέ­σεων στην Ευρώπη συνιστά το πλέον πιθανό σενάριο.

Δεν θα πρέπει να θεωρούμε ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις πραγματο­ποιήθηκαν ως απάντηση στη σύλληψη του Σαλάχ Αμπντεσλάμ, όπως ισχυρί­σθηκαν αρκετά ΜΜΕ και αναλυτές, διότι απλούστατα οι τέσσερις ημέρες από τη σύλληψή του δεν ήταν αρκετός χρόνος για τη λήψη απόφασης, σχεδί­ασης, προετοιμασίας και διεξαγωγής αυτών των πολλαπλών και καλοσχεδι­ασμένων τρομοκρατικών ενεργειών.

Ωστόσο, δεν είναι απίθανο να συν­δέονται με τον Αμπντεσλάμ και να πραγματοποιήθηκαν από συνεργά­τες του, επειδή είχαν προαποφασι­σθεί και σχεδιασθεί από την ηγεσία του Ισλαμικού Κράτους. Ήδη, δημο­σιεύματα των προηγούμενων ημε­ρών έκαναν λόγο για συνεργασία του Αμπντεσλάμ με τις δικαστικές αρχές του Βελγίου. Δηλαδή υπήρχε ο κίνδυ­νος για τους συνεργούς του να εντοπι­σθούν και να συλληφθούν. Επομένως, έπρεπε να επιλέξουν ή να διαφύγουν ή να επισπεύσουν τη διεξαγωγή της τρομοκρατικής ενέργειας που προε­τοίμαζαν. Και μάλλον αποφάσισαν να δράσουν νωρίτερα.

Συγκρίσεις…

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να συγκρί­νουμε τις τρομοκρατικές επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους στην Ευρώπη με τις αντίστοιχες επιθέσεις στην Τουρκία. Διακρίνουμε σημαντικές δι­αφορές.

Στην Ευρώπη (Παρίσι και Βρυξέλ­λες), στη διετία 2015-2016 πραγμα­τοποιήθηκαν από στελέχη του Ισλα­μικού Κράτους συντονισμένες πολ­λαπλές τρομοκρατικές ενέργειες, οι οποίες προκάλεσαν μεγάλο αριθμό αν­θρώπινων απωλειών, προφανώς έπει­τα από εντολή της ηγεσίας της οργά­νωσης, η οποία στη συνέχεια ανέλαβε και την ευθύνη. Την ίδια χρονική περίο­δο και συγκεκριμένα από τις 5 Ιουνίου 2015 έως τις 19 Μαρτίου 2016, στην Τουρκία πραγματοποιήθηκαν συνο­λικά πέντε τρομοκρατικές επιθέσεις που συνδέονται με το Ισλαμικό Κρά­τος (Diyarbakir, Suruk, Άγκυρα και δύο στην Κωνσταντινούπολη).

Εκτός από τις επιθέσεις στο Suruk (20 Ιουλίου 2015) και την Άγκυρα (10 Οκτωβρίου 2015), οι οποίες στοχοποίησαν Κούρδους πολίτες και συνολικά προκάλεσαν περισσότερες από 160 ανθρώπινες απώλειες, οι υπόλοιπες εκτιμάται ότι πραγματοποιήθηκαν από μοναχικούς λύκους, που στοχοποίησαν Τούρκους και ξένους πολίτες, προ­καλώντας συνολικά μόνο 16 ανθρώ­πινες απώλειες (5 Ιουνίου 2015 στο Diyarbakir, 12 Ιανουαρίου και 19 Μαρ­τίου 2016 στην Κωνσταντινούπολη).

Με άλλα λόγια, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η ηγεσία του Ισλαμι­κού Κράτους μάλλον δεν έδωσε ποτέ εντολή για τη διεξαγωγή τρομοκρατι­κών επιθέσεων στην Τουρκία. Εξάλ­λου, δεν ανέλαβε ποτέ την ευθύνη αυτών των επιθέσεων.

Νέα κατάσταση

Τα πρόσφατα τρομοκρατικά χτυπή­ματα στις Βρυξέλλες αναμένεται να διαμορφώσουν ένα νέο status σχεδόν στο σύνολο της Γηραιάς Ηπείρου. Η αύξηση του ελλείμματος ασφάλειας είναι πλέον δεδομένη και ώς έναν βαθ­μό θα επηρεάσει αρνητικά την εφαρ­μογή της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας

για την επίλυση της προσφυγικής κρί­σης, και ιδιαίτερα τη μετεγκατάσταση των προσφύγων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, όσο οι Ευρωπαίοι πο­λιτικοί θα πιέζουν τις αρχές για περισ­σότερη αποτελεσματικότητα στον το­μέα της ασφάλειας τόσο περισσότερα μέτρα θα εφαρμόζονται, τα οποία θα οδηγούν σε δημοκρατικό έλλειμμα.

Να επισημάνουμε ότι η τζιχαντιστι­κή απειλή δεν είναι κοινή για τα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε., ούτε ως προς το μέ­γεθος ούτε ως προς την πιθανότητα εκ­δήλωσης. Επομένως, δεν θα πρέπει να αναμένουμε τη χάραξη και την εφαρ­μογή μιας κοινής πολιτικής ασφαλεί­ας των 28 κρατών-μελών. Αντίθετα, θα πρέπει να αναμένουμε ότι οι προσεχείς εξελίξεις θα ταλανίσουν περαιτέρω την εξασθενημένη συνοχή της Ε. Ε., καθώς η όλη κατάσταση ενδέχεται να δημι­ουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέ­σεις για την αναστολή της Συνθήκης Σένγκεν, γεγονός που είναι δυνατόν να σηματοδοτήσει την αρχή του τέ­λους της ενωμένης Ευρώπης.

Τέλος, να προσθέσουμε ότι, από την πλευρά της, η Αλ-Κάιντα δεν αποκλεί­εται να οδηγηθεί στη λήψη απόφασης για τη διεξαγωγή παρόμοιων θεαμα­τικών τρομοκρατικών επιθέσεων ενα­ντίον δυτικών στόχων, προκειμένου να προσελκύσει και να εντάξει στις θυγα­τρικές της οργανώσεις τους απογοη­τευμένους τζιχαντιστές του Baghdadi (λόγω της απώλειας εδαφών στη Συρία και το Ιράκ), αλλά κυρίως για να ανα­κτήσει την απολεσθείσα πρωτοκαθε­δρία της στο παγκόσμιο τζιχάντ. Η εκα­τέρωθεν έναρξη ατέρμονων τρομοκρατικών επιθέσεων κατά στόχων δυτικών συμφερόντων συνιστά ένα εφιαλτικό σενάριο, το οποίο ωστόσο δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

 

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι γεωστρατηγικός αναλυτής και συγγραφέας του βιβλίου «Ισλαμικό Κράτος – Οι ρίζες, η δημιουργία και η απειλή του Χαλιφάτου»

www.geostrategy,gr

[email protected]