Επέλεξα τα τέσσερα γνώριμα, και ίσως αναπόσπαστα από το DNA του Έθνους μας, χαρακτηριστικά για να επισημάνω τη διαχρονική σημασία της κοινωνικής ψυχολογίας ηγετών και αγωνιστών στους χρόνους της Εθνικής Επανάστασης του 1821.

 

Επέλεξα τα τέσσερα γνώριμα, και ίσως αναπόσπαστα από το DNA του Έθνους μας, χαρακτηριστικά για να επισημάνω τη διαχρονική σημασία της κοινωνικής ψυχολογίας ηγετών και αγωνιστών στους χρόνους της Εθνικής Επανάστασης του 1821.

Δύσκολη με ελληνοτουρκικά και προσφυγικό η φετινή χρονιά καθώς εσείς, εγώ, τα παιδιά μας και οι απανταχού της γης Έλληνες αποτίνουμε Παρασκευή 25η Μαρτίου 2016 τον πρέποντα φόρο τιμής στους γνωστούς και άγνωστους αγωνιστές της Εθνικής Επανάστασης.

Το μάθημα της Ιστορίας ήταν και παραμένει σαφές: εμείς οι Έλληνες κάθε φορά που κατορθώσαμε να παραμερίσουμε τις εθνικές αδυναμίες του διχασμού και της διχόνοιας μεγαλουργήσαμε σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο, δείχνοντας πρωτόγνωρες για το ανθρώπινο γένος εκφάνσεις ανδρείας και αυτοθυσίας! Υπάρχει το απόφθεγμα που αποδίδεται στον Sir Winston Churchill και διατείνεται ότι «οι λαοί που ξεχνούν την ιστορία τους είναι καταδικασμένοι να την ξαναζήσουν…» και ενώ δεν ειπώθηκε αυτό με στόχο τους Έλληνες, τελικά έχει για εμάς ανεξίτηλα διαχρονικά νοήματα και σημασία. Ακριβώς επειδή από το 1821 μέχρι και σήμερα κάθε φορά που επιτρέψαμε στους εαυτούς μας την πολυτέλεια να… λησμονήσουμε τα διδάγματα της εθνικής μας ιστορίας δυστυχώς ξαναζήσαμε οδυνηρά τα αιώνια πάθη και μίση και τα πληρώσαμε με βαρύ φόρο αίματος και αλληλοσπαραγμών. Το σημείωσε με πικρό λυρισμό ο εθνικός μας ποιητής:

«Η διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή / καθενός χαμογελάει πάρτο λέγοντας και σύ / Κειό το σκήπτρο που σας δείχνει έχει αλήθεια ωραία θωριά / Μην το πιάστε γιατί ρίχνει εισέ δάκρυα θλιβερά…»

Πράγματι ποιος άλλος λαός στον πλανήτη έχει να επιδείξει συμπυκνωμένες μέσα σε τόσο μικρά χρονικά περιθώρια τέτοιες εκφάνσεις ηρωισμού, ανδρείας και αυτοθυσίας όσες οι Έλληνες με Αρκάδι, Κάσο, Ζάλογγο, Αραπίτσα, Χίο, Ψαρά και άλλα τόσα; Ποιο άλλο εθνικο-απελευθερωτικό κίνημα είδε τους πρωταγωνιστές του να πέφτουν στα πεδία της μάχης μαζί με τους αφανείς αγωνιστές τους χωρίς να περιμένουν να «εισπράξουν» την επιβράβευση του αγώνα τους μετά τη δικαίωσή του και την επικράτηση της Επανάστασης;

Από τις πρώτες μέρες του ξεσηκωμού φάνηκε ότι ο δρόμος για τη λευτεριά θα ήταν βαμμένος με αίμα, πόνο και δάκρυα. Από τη σφαγή του «Ιερού Λόχου» στη Μολδοβλαχία μέχρι την προδοσία του Υψηλάντη, από τη θυσία του Γεωργάκη Ολύμπιου στον πνιγμό του Καρπενησιώτη στον Προύθο, από τον ανασκολοπισμό του Θανάση Διάκου στη σφαγή του επισκόπου Σαλώνων Ησαΐα! Στη Νάουσα ο Ζώτος βάζει μπουρλότο στο μπαρούτι και γίνεται κομμάτια, ο Μάρκος Μπότσαρης πέφτει στο κεφαλόβρυσο του Καρπενησίου, ο Παπαφλέσσας θανατώνεται στο Μανιάκι, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος αφήνει την τελευταία του πνοή στον ιερό λόφο της Ακρόπολης όπου πέφτει και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης.

Τα παραπάνω είναι μικρά μόνο δείγματα ανδρείας και αυτοθυσίας που μας καλούν – τις δύσκολες μέρες που περνάμε υπό τον έλεγχο των «Θεσμών» (της τρόικας που έγινε… κουαρτέτο), παρακολουθώντας ανακοινώσεις για «πλεονάσματα» και «περικοπές και φόρους» στον δοκιμαζόμενο Λαό, καθηλωμένοι μπροστά στις οθόνες της εθνικής τηλετύφλωσης, αποχαύνωσης και αποβλάκωσης – να σκύψουμε ευλαβικά πάνω στα ιστορικά κείμενα και χωρίς φόβο και πάθος να αναπλάσουμε τα διδακτικά παραδείγματα εκείνων των ανδρών και γυναικών. Και τούτο επειδή πιστεύω ότι μόνο εάν ψηλαφίσουμε ως σύγχρονοι άπιστοι Θωμάδες «τους τύπους των ήλων» επί του σώματος της μητέρας μας Ελλάδας θα θυμηθούμε και θα μάθουμε για να μην… ξαναπάθουμε!…

Τρεις περίοδοι του αγώνα

Σύμφωνα με μια αξιοπρόσεκτη προσέγγιση, ο αγώνας του 1821 μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις σημαντικές περιόδους: Στην πρώτη περίοδο (1821 – 1825) κυριάρχησε ο ενθουσιασμός, απερίγραπτου μεγαλείου πράξεις ανδρείας και αυτοθυσίας, η βοήθεια από φιλέλληνες της Δύσης και Ανατολής, ενώ κόντεψε να χαθούν τα πάντα όταν ενεπλάκησαν σε εμφύλιο σπαραγμό Ρουμελιώτες και Μοραΐτες! Στη δεύτερη περίοδο (1825 – 1827) η Επανάσταση έφτασε στα πρόθυρα της καθολικής κατάρρευσης όταν ο Αντιβασιλέας της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή ήρθε να ενισχύσει τον Σουλτάνο με χερσαίες και ναυτικές δυνάμεις έχοντας επικεφαλής τον γαμπρό του στρατηγό Ιμπραήμ. Στην τρίτη περίοδο (1827 – 1829) με την επιλογή του Ιωάννη Καποδίστρια ως πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας με επταετή θητεία γεννήθηκε το μικρό ελεύθερο ελληνικό Κράτος με σύνορα μέχρι τη Θεσσαλία και την Άρτα…

Η Προκήρυξη του Παλαιών Πατρών Γερμανού

Την 25η Μαρτίου 1821 στη Μονή της Αγίας Λαύρας ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ορκίζει τα παλικάρια και ο αγώνας ξεκινά… Στην προκήρυξή του προς τους Προξένους των ξένων Δυνάμεων ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός γράφει:

«Ημείς, το ελληνικό έθνος των Χριστιανών, βλέποντες να μας καταφρονεί το Οθωμανικόν γένος, και σκοπεύει τον όλεθρον εναντίον μας πότε μ’ ένα και πότε μ’ άλλο τρόπο, απεφασίσαμεν σταθερώς ή να αποθάνωμεν όλοι ή να ελευθερωθώμεν, και τούτου ένεκα βαστούμε τα όπλα εις χείρας ζητούντες τα δικαιώματά μας. Όντες λοιπόν βέβαιοι ότι όλα τα χριστιανικά βασίλεια γνωρίζουν τα δίκαιά μας, και όχι μόνο δεν θέλουν μας εναντιωθούν αλλά και θέλουν μας συνδράμουν, και ότι έχουν εις μνήμη ότι οι ένδοξοι πρόγονοί μας εφάνηκαν ποτέ ωφέλιμοι εις την ανθρωπότητα, διά τούτο ειδοποιούμεν την εκλαμπρότητά σας και σας παρακαλούμεν να προσπαθήσετε να ήμεθα υπό την εύνοια και προστασία του μεγάλου Κράτους τούτου…».

Σκύβοντας σήμερα ευλαβικά πάνω από τις ιστορικές μνήμες εκείνων των ανδρών και γυναικών, εκείνων των γεγονότων, ας είμαστε βέβαιοι ότι θα βρούμε αμέτρητα δείγματα ΑΝΔΡΕΙΑΣ και ΑΥΤΟΘΥΣΙΑΣ, όπως θα βρούμε και αρνητές της απώλειας της ζωής τους για κάποιο θαμπό, απόμακρο ιδεώδες που δεν είχε για αυτούς άγγιγμα χειροπιαστό, άγγιγμα σαρκικό. Θα βρούμε ανεξίτηλα σημάδια, επίσης, ΔΙΧΑΣΜΟΥ και ΔΙΧΟΝΟΙΑΣ, όπως και σημάδια πράξεων έμπνευσης και ομόνοιας προερχόμενα όχι μόνο από Έλληνες αλλά και από κάθε εθνότητας φιλέλληνες.

Και όλα αυτά γιατί τα παραπάνω τέσσερα χαρακτηριστικά της ανδρείας, της αυτοθυσίας, του διχασμού και της διχόνοιας είναι κοινά γνωρίσματα της ελλαδικής οικογένειας, όπως και μέλη αναπόσπαστα από την συμβολική σάρκα του Έθνους ήταν οι ηγέτες και αγωνιστές της Επανάστασης του 1821.

Σίγουρα πάντοτε μπορούμε, βέβαια εκ των υστέρων ή κατόπιν εορτής, να επερωτήσουμε για άτομα και πράξεις και γεγονότα και φαινόμενα. Με την ίδια όμως σιγουριά μπορούμε να πούμε ότι φέτος στις 25 Μαρτίου 2016 υπάρχουν ΣΑΦΕΙΣ κίνδυνοι ΔΙΧΑΣΜΟΥ και ΔΙΧΟΝΟΙΑΣ, μορφοποιήθηκαν σε νέο σχήμα οι εξ Ανατολών κίνδυνοι και τα εκ Δυσμών εις βάρος μας «παιχνίδια», καθώς συνεχίζεται η αστάθεια στην Συρία.

Ακόμη και σήμερα, όμως, εποχή του άκρατου ατομικισμού, των επιδερμικών διαπροσωπικών σχέσεων και έλλειψης οραμάτων και αφοσίωσης σε ιδεώδη υπάρχουν ανάμεσά μας, έστω λίγοι σαν τους 300 του Λεωνίδα, τους 300 του Παπαφλέσσα και τους 118 του Ανδρούτσου, άνδρες, γυναίκες και παιδιά που τρέχουν ΠΡΟΣ την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, την ίδια ώρα που ολάκεροι λαοί, εγκλωβισμένοι αρχικά στην ευδαιμονία και τώρα στην τραγική ύφεση της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, αποφεύγουν τις ευθύνες που συνεπάγεται η πραγμάτωση, η βίωση της Ελευθερίας…

Γονατίζοντας ταπεινά, με ευσέβεια και ευλάβεια, στις μνήμες επώνυμων ηγετών και αφανών αγωνιστών που ελλοχεύουν στο εθνικό μας υποσυνείδητο, σας καλώ να γιορτάσουμε ως Έλληνες τη Μεγάλη μας διπλή γιορτή της πίστης και της λευτεριάς…

Ζήτω η 25η Μαρτίου 1821 – Ζήτω το Έθνος των Ελλήνων!

 

* O Γιώργος Πιπερόπουλος είναι συνταξιούχος καθηγητής του Παν. Μακεδονίας, Επισκέπτης καθηγητής στο City College, Dept of Business and Economics, Sheffield University International Faculty και Επισκέπτης καθηγητής στο Business School, Newcastle University