Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.
Οι τρύπες στην ευρωπαϊκή ασφάλεια
Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ
τεύχος 1910
31-03-2016
Μετά τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες πληθαίνουν οι φωνές που μιλούν για ένα ευρωπαϊκό FBI, ενώ η τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αποκαλύπτει τα κενά ασφαλείας στην αντιτρομοκρατική ομπρέλα της Ε.Ε., κυρίως στον τομέα της ανταλλαγής πληροφοριών και στην ασφάλεια των συνόρων.
Μετά τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες πληθαίνουν οι φωνές που μιλούν για ένα ευρωπαϊκό FBI, ενώ η τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αποκαλύπτει τα κενά ασφαλείας στην αντιτρομοκρατική ομπρέλα της Ε.Ε., κυρίως στον τομέα της ανταλλαγής πληροφοριών και στην ασφάλεια των συνόρων.
Σύμφωνα με τον Ρομπ Γουέινραϊτ, διευθυντή της Europol, υπάρχει μαύρη τρύπα στην πληροφόρηση. Επισημαίνει ότι οι κυβερνήσεις δεν δίνουν επαρκή στοιχεία στην Europol αναφορικά με κινήσεις Ευρωπαίων ή μη Ευρωπαίων τζιχαντιστών. Αυτό έχει συνέπεια να μην υπάρχει επί της ουσίας συνεργασία, σωστή διαχείριση πληροφοριών και συντονισμός δράσης. Ενδεικτικό είναι ότι, τουλάχιστον μέχρι την ημέρα του μακελειού στο Παρίσι, μόνο οι μισές από τις 28 χώρες – μέλη είχαν εγγράψει τους ξένους μαχητές στην ενιαία βάση δεδομένων του Συστήματος Πληροφοριών της Europol.
Μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι η απροθυμία των ευρωπαϊκών χωρών για ανταλλαγή πληροφοριών στηλιτεύτηκε έντονα. Από αξιωματούχους και αναλυτές εκφράστηκε η άποψη ότι αυτή η διχασμένη προσέγγιση των 28 χωρών στο θέμα της τρομοκρατίας αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που οι τζιχαντιστές κινούνται, σχεδιάζουν κι εκτελούν χτυπήματα σχεδόν ελεύθερα μέσα στην Ευρώπη, παρότι σε κάποιες περιπτώσεις είναι γνωστοί στις αστυνομικές αρχές.
Τώρα, μετά και τις επιθέσεις στις Βρυξέλλες, μέλη του Ευρωκοινοβουλίου και κάποιες χώρες επανέφεραν το αίτημα να μετατραπεί η Europol σε μια πανευρωπαϊκή έκδοση του FBI. Αυτό αποτελούσε και το όραμα του πρώην καγκελάριου Χέλμουτ Κολ όταν ζητούσε τη δημιουργία μιας υπηρεσίας τύπου FBI το 1991.
Πέρυσι τον Μάιο, εξάλλου, ανάλογη πρόταση περί ευρωπαϊκού FBI έκανε, έστω και με άλλη αφορμή, ο Γιούνκερ. Ο πρόεδρος της Κομισιόν ζήτησε να δημιουργηθεί μια υπερεθνική Υπηρεσία Πληροφοριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αφορμή τα τότε σκάνδαλα κατασκοπείας.
Η Europol, που πρωτοξεκίνησε στη Χάγη το 1994 ως μονάδα κατά των ναρκωτικών στην Ε.Ε., σήμερα δεν έχει δικαιοδοσία να προβαίνει σε συλλήψεις και βασικός της ρόλος είναι ο συντονισμός της πληροφόρησης ανάμεσα στις διάφορες υπηρεσίες ασφαλείας της Ε.Ε. πάνω στην τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα.
Μετά και τις Βρυξέλλες πολλοί πια μιλούν ανοιχτά για την ανάγκη δημιουργίας μιας μυστικής υπηρεσίας της Ε.Ε. Ο Ευρωπαίος επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας Δημήτρης Αβραμόπουλος είπε, απευθυνόμενος στους υπουργούς Εσωτερικών σε συνάντηση στις 20 Νοεμβρίου, ότι ήρθε η στιγμή για να τεθεί σε κίνηση η δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Πληροφοριών.
Ο Βέλγος πρωθυπουργός Σαρλ Μισέλ ζήτησε μετά το χτύπημα στις Βρυξέλλες να δημιουργηθεί η «ευρωπαϊκή CIA», αν και ο παραλληλισμός με τη λειτουργία και τον ρόλο του FBI είναι μάλλον ακριβέστερος.
Η ιδέα μιας υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντίστοιχης με το FBI έχει κερδίσει ικανή υποστήριξη και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο θα έχει την εποπτεία της υπηρεσίας, αν και όποτε δημιουργηθεί. Ο Γκι Φερχόφσταντ, πρόεδρος των Φιλελευθέρων και πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου, είπε σχετικά ότι «η τρομοκρατία δεν έχει σύνορα, συνεπώς και η πληροφόρηση δεν πρέπει να έχει σύνορα», τονίζοντας ότι «τα τελευταία γεγονότα κατέδειξαν πως χρειαζόμαστε μια ευρωπαϊκή υπηρεσία πληροφοριών, διότι οι μέθοδοι ανταλλαγής κρίσιμων πληροφοριών ανάμεσα τις αντίστοιχες εθνικές υπηρεσίες απέτυχαν».
Μάλιστα, σχολιάζοντας στις 25.3.16 την έκθεση και τα συμπεράσματα της Ε.Ε. για την περαιτέρω αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, ζήτησε την «υποχρεωτική ανταλλαγή πληροφοριών για την τρομοκρατία μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών των 28 κρατών – μελών».
Ζητήματα εθνικής κυριαρχίας
Πολλές χώρες, πάντως, εξακολουθούν να βρίσκονται απέναντι και να εναντιώνονται στην ιδέα της δημιουργίας ευρωπαϊκής υπηρεσίας πληροφοριών, αφού δεν είναι πρόθυμες να παραδώσουν εθνική κυριαρχία. Μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Τόμας Ντε Μεζιέρ τοποθετήθηκε επί του θέματος και ξεκαθάρισε ότι «δεν θα έπρεπε να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής υπηρεσίας πληροφοριών τώρα. Δεν φαντάζομαι ότι θα είμαστε πρόθυμοι να παραδώσουμε εθνική κυριαρχία».
Κάποιες άλλες, όπως η Ιταλία και το Βέλγιο, τάσσονται υπέρ του να δοθεί στην Europol μεγαλύτερος ρόλος στην ανταλλαγή πληροφοριών. Ο Γουέινραϊτ της Europol έχει αναφέρει ότι, μόλις έξι ώρες μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, η υπηρεσία του έστειλε στις γαλλικές αρχές 500 κρίσιμα στοιχεία για τους υπόπτους και τη σύνδεσή τους με εμπόριο ναρκωτικών, όπλων, λαθρεμπόριο ανθρώπων κ.ά.
Το 2013 ευρωβουλευτές, όπως ο Βρετανός Μπιλ Νιούτον Νταν, είχαν εκφράσει την άποψη ότι το ευρωπαϊκό FBI θα μπορούσε να εξοικονομήσει στην Ε.Ε. εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από την πάταξη εγκληματικών δραστηριοτήτων, όπως το λαθρεμπόριο πλαστών προϊόντων, φαρμακευτικών σκευασμάτων κ.λπ. Μόνο το λαθρεμπόριο τσιγάρων κοστίζει στην Ε.Ε. 10 δισ. ευρώ τον χρόνο σε απώλεια εσόδων. Τότε είχε ειπωθεί πως ένα από τα εμπόδια στη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής υπηρεσίας πληροφοριών είναι το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη δεν εμπιστεύονται η μία την άλλη.
Προβληματική συνεργασία
Η τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τον αντιτρομοκρατικό μηχανισμό (1.3.16) επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στη συνεργασία Frontex – Europol. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι τον Δεκέμβριο του 2015 υπογράφτηκε νέα συμφωνία για ανταλλαγή πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων προσωπικών δεδομένων ατόμων υπόπτων για εγκλήματα και τρομοκρατικές ενέργειες. Στις 17.12.2015 αποσαφηνίστηκε το πλαίσιο κάτω από το οποίο η Frontex θα επεξεργάζεται προσωπικά δεδομένα ατόμων που έχουν συλλεχθεί από εθνικές υπηρεσίες των κρατών – μελών.
Το 2016 ξεκίνησε πιλοτικά ένα πρόγραμμα με το οποίο η Frontex θα επεξεργάζεται και θα αποστέλλει προσωπικά δεδομένα στην Europol. Όμως, ακόμη δεν έχει δοθεί το πράσινο φως ώστε να γίνει συστηματική η ανταλλαγή προσωπικών δεδομένων μεταξύ Frontex και Europol. Η έκθεση τονίζει τη σημασία της ανταλλαγής πληροφοριών που έχουν συλλεχθεί από την Frontex όχι μόνο με την Europol, αλλά και με τις σχετικές κρατικές υπηρεσίες των χωρών – μελών. Όμως, σύμφωνα με το άρθρο 11c της τρέχουσας νομοθεσίας, κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν.
Η Frontex, εξάλλου, δεν μπορεί να λάβει ή να χρησιμοποιήσει προσωπικά δεδομένα από τρίτες χώρες για άτομα σχετιζόμενα με τρομοκρατία και έγκλημα, ενώ δεν έχει καν πρόσβαση ακόμη στο SIS II. Αυτά σχεδιάζεται επειγόντως να τροποποιηθούν.
Οι «ζώνες προτεραιότητας»
Ειδικοί αξιωματούχοι της Europol έχουν σταλεί στους χώρους λειτουργίας της Frontex στον Πειραιά και στην ιταλική Κατάνια για αποτελεσματικότερη επεξεργασία των στοιχείων που συλλέγονται στα hotspots. Η έκθεση ορίζει έναν αριθμό «περιοχών προτεραιότητας». Πρόκειται για ζώνες όπου η απειλή από τρομοκρατικές ομάδες κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης φαίνεται να είναι πιο έντονη. Συγκεκριμένα οι «περιοχές προτεραιότητας» είναι:
♦ Μ. Ανατολή.
♦ Β. Αφρική.
♦ Τουρκία.
♦ Δυτικά Βαλκάνια.
Επιμέρους θεματικές προτεραιότητες, επικεντρωμένες ειδικά στις παραπάνω περιοχές, συμπεριλαμβάνουν καταπολέμηση του βίαιου εξτρεμισμού, της χρηματοδότησης τρομοκρατίας και της ασφάλειας των πτήσεων. Ύστερα από επίσκεψη ειδικής ομάδας της Europol στην Άγκυρα τον Φεβρουάριο του 2016 αποφασίστηκε να τοποθετηθεί αξιωματούχος – σύνδεσμος από την Τουρκία στην Europol άμεσα.
Ως γενικό συμπέρασμα η έκθεση αναφέρει ότι χρειάζονται επειγόντως περαιτέρω βελτιώσεις στα δύο βασικά κενά ασφαλείας, στον τομέα της ανταλλαγής πληροφοριών και στην ασφάλεια των συνόρων.
Αγκάθια στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Αντιτρομοκρατίας
Από την 1.1.16 η Europol εισήγαγε το ECTC (European Counter Terrorism Centre – Ευρωπαϊκό Κέντρο Αντιτρομοκρατίας). Πρόκειται για μια πλατφόρμα όπου τα κράτη – μέλη θα μπορούν να ανταλλάσσουν αυξημένο όγκο πληροφοριών σε πληθώρα θεμάτων, όπως παρακολούθηση και έρευνες για τρομοκράτες και ξένους μαχητές, λαθρεμπόριο όπλων, χρηματοδότηση τρομοκρατών. Το νέο Αντιτρομοκρατικό Κέντρο της Europol απασχολεί μέχρι στιγμής μόνο 50 ειδικούς.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στους τρεις μήνες λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αντιτρομοκρατίας μόνο πέντε χώρες έχουν σπεύσει να ενισχύσουν με επιπλέον αστυνομικούς «συνδέσμους» την ειδική υπηρεσία. Η Αυστρία, η Βρετανία, η Γερμανία, η Ισπανία και η Γαλλία. Εξάλλου, όπως επισημαίνει η έκθεση, ενώ πάνω από 5.000 Ευρωπαίοι πολίτες έχουν ενταχθεί στις τάξεις του ISIS, παρά ταύτα στη βάση δεδομένων της Europol έχουν καταχωρηθεί μόνο 2.786 ύποπτοι και στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών ακόμα λιγότεροι (1.473).
Ελλάδα και Ιταλία
Σχετικά με τα μέτρα ασφαλείας στα hotspots σε Ελλάδα και Ιταλία η έκθεση τονίζει ότι το ποσοστό δακτυλοσκοπήσεων έχει αυξηθεί σε σχέση με τον Φεβρουάριο του 2015, όμως παραμένει το πρόβλημα να μην ελέγχονται και να συγκρίνονται όλα τα δακτυλικά αποτυπώματα σε όλες τις βάσεις δεδομένων. Εκτός από την αποστολή ειδικών από την Ευρώπη για συστηματικούς ελέγχους, προγραμματίζεται και η δημιουργία «κινητής» ομάδας που θα καλύπτει τα λιμάνια.
Συγκεκριμένα, η κατάσταση στην Ελλάδα όσον αφορά τα hotspots, σύμφωνα με την επικαιροποιημένη έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, έχει ως εξής:
♦ Αυτή τη στιγμή μόνο δύο hotspots είναι πλήρως λειτουργικά, της Λέσβου και της Χίου.
♦ Συνεχίζεται ο μη έλεγχος όλων των δακτυλικών αποτυπωμάτων στο Eurodac.
♦ Υπήρξε τροποποίηση στην αίτηση καταχώρησης στους σταθμούς ελέγχου δακτυλικών αποτυπωμάτων, ώστε να μπορούν οι τελικοί ελεγκτές να πραγματοποιούν αναζήτηση όχι μόνο στην εθνική βάση δεδομένων, αλλά και στις βάσεις SIS-II και Interpol SLTD με ένα μόνο κλικ καταχωρώντας το όνομα.
♦ Το σημαντικότερο πρόβλημα στην Ελλάδα θεωρείται το ότι ακόμη σε αρκετά hotspots δεν πραγματοποιείται έλεγχος ασφαλείας.
Προσωπικά δεδομένα και πιέσεις
Η μάχη, πάντως, δείχνει να επικεντρώνεται σε ένα κρίσιμο πεδίο για τα σχέδια περί ευρωπαϊκού FBI.
Θεωρείται ότι η προστασία των προσωπικών δεδομένων και οι αντιδράσεις που θα προκύψουν από την παραβίασή τους είναι αυτά που παρεμποδίζουν την ανταλλαγή στοιχείων, μια και κάτι τέτοιο χτυπάει ευαίσθητες χορδές της κοινής γνώμης. Οι πολίτες των περισσότερων χωρών, αν όχι όλων, δεν βλέπουν με καλό μάτι τη στενή συνεργασία των υπηρεσιών πληροφοριών, καθώς έτσι ξυπνούν εφιάλτες σκληρής κρατικής εποπτείας και άλλων εποχών, με μαζικές παρακολουθήσεις κατά πάντων.
Η Γαλλία, μετά την επίθεση στο «Charlie Hebdo», πιέζει έντονα για να υπάρξει ένα κοινό ευρωπαϊκό μητρώο με ονόματα επιβατών, με σκοπό να εντοπίζονται άμεσα οι κινήσεις των υπόπτων τρομοκρατίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε σε αυτό το μέτρο τον Δεκέμβριο. Όμως το Ευρωκοινοβούλιο δεν το επικύρωσε λόγω επιφυλάξεων σχετικά με το απόρρητο των προσωπικών δεδομένων.
Μέτρα και σε εξωτερικούς χώρους αεροδρομίων
Η Γαλλία, πάντως, που διαθέτει τη μεγαλύτερη μουσουλμανική μειονότητα στην Ευρώπη, εκτός των μέτρων και των ελέγχων που ήδη είναι σε ισχύ από τις επιθέσεις του Νοεμβρίου στο Παρίσι (scanners για τους επιβάτες στα τρένα από και προς Λονδίνο, Βρυξέλλες, Άμστερνταμ, έλεγχοι σε εσωτερικούς χώρους αεροδρομίων και σταθμών, σε εισόδους πολυκαταστημάτων, θεάτρων κ.λπ.), ανακοίνωσε ότι διευρύνει την ασφάλεια και στους «εξωτερικούς» χώρους των αεροδρομίων, εκεί δηλαδή που εισέρχονται όχι μόνο οι επιβάτες αλλά και άτομα που δεν πρόκειται να ταξιδέψουν, όπως φίλοι, οικογένεια κ.λπ.
Ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών Καζνέβ ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι η πρόσβαση στις εισόδους των γαλλικών αεροδρομίων και μεγάλων κόμβων μεταφοράς θα επιτρέπεται πια μόνο σε όσους έχουν εισιτήριο, κάτι που πρώτη φορά γίνεται στην Ευρώπη. Παρά ταύτα, κι εν μέσω οικονομικής κρίσης, οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν έχουν μεγάλη άνεση για αυξημένα κονδύλια στους κρατικούς προϋπολογισμούς λόγω αντιτρομοκρατίας.
Στο στόχαστρο Skype και Viber
Οι υπουργοί Δικαιοσύνης κι Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., εξάλλου, ζήτησαν την περασμένη Πέμπτη την ταχεία ολοκλήρωση της νομοθεσίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Προτάθηκε και, όπως φαίνεται, προωθείται ήδη προς εφαρμογή ο έλεγχος εφαρμογών επικοινωνίας, όπως Skype και Viber, για «λόγους ασφαλείας». Αποφασίστηκε, δηλαδή, να ανοίξει η πρόσβαση στις αρχές στα προγράμματα επικοινωνίας τελευταίας γενιάς, κυρίως μέσω διαδικτύου, προς «εντοπισμό επικοινωνιών των τρομοκρατών».
Αδύναμος κρίκος, ασυνεννοησία και… Στέιτ Ντιπάρτμεντ
Οι αρχές ασφαλείας του Βελγίου θεωρούνται ο πιο αδύναμος κρίκος στην πανευρωπαϊκή αλυσίδα πληροφοριών, ενώ συνολικά στην Ευρώπη έχει υποτιμηθεί το λειτουργικό βάθος των τζιχαντιστών της Γηραιάς Ηπείρου.
Όπως γνωστοποιήθηκε τις τελευταίες μέρες, βελγική υπηρεσία ασφαλείας επιφορτισμένη με τον εντοπισμό μελών του ISIS έχει προσωπικό μόλις 600 ατόμων για να παρακολουθεί 900 δυνητικούς τζιχαντιστές.
Επίσης ο Βέλγος υπουργός Εσωτερικών Ζαν Ζαμπόν έχει εκφράσει επανειλημμένως τη δυσφορία και την ανησυχία του για τον κατακερματισμό των αστυνομικών τμημάτων στη βελγική πρωτεύουσα. Ο ίδιος, μάλιστα, είχε προειδοποιήσει μόλις μια μέρα πριν από το χτύπημα στις Βρυξέλλες ότι «μπορεί να υπάρξει τρομοκρατικό χτύπημα ως αντίποινα για τη σύλληψη του Αμπντεσλάμ».
Ακόμα, όμως, κι εντός ενός κράτους μπορεί να χαθεί η… μπάλα. Οι μυστικές υπηρεσίες των γερμανικών κρατιδίων δεν συνεργάζονται μεταξύ τους. Από το 2014 λειτουργεί το Γενικό Κέντρο Αντιμετώπισης Τρομοκρατικής Απειλής στη Γερμανία (GTAZ), όμως στην πράξη πολλές από τις επιμέρους υπηρεσίες των κρατιδίων επιδεικνύουν εγωιστική στάση και αρνούνται να συνεργαστούν στενά η μία με την άλλη.
Ανησυχητική κρίνεται, τέλος, και η οδηγία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στις 23.3 με προειδοποίηση προς τους Αμερικανούς πολίτες για τους πιθανούς κινδύνους μετακινήσεων εντός της Ευρώπης: «Οι τρομοκρατικές ομάδες συνεχίζουν να σχεδιάζουν βραχυπρόθεσμα επιθέσεις σε όλη την Ευρώπη στοχοποιώντας αθλητικές συγκεντρώσεις, τουριστικούς χώρους, εστιατόρια και μεταφορικά μέσα».
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
Μάθε πρώτος για την επικαιρότητα με εγγραφή στο Newsletter.
Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.
