Παρακολουθούμε κάτω από ποιες συνθήκες αυτός ο άνθρωπος αρχίζει να καταπιάνεται με τη μουσική και γράφει αυτά τα τραγούδια. Τι γέννησε την ανάγκη του, ποιο ήταν το κλίμα της εποχής, τα πολιτικά γεγονότα, η παιδεία των ανθρώπων.

Μιλάμε για δύο εποχές, του μεσοπολέμου και τα μετακατοχικά χρόνια. Υπάρχουν ομοιότητες με σήμερα. Όχι στον τρόπο ζωής, αλλά στον τρόπο, για παράδειγμα, που απελπιζόμαστε…

 

Αυτό που μας διαμορφώνει είναι ο τόπος, το κλίμα, ο περίγυρος, οι συνήθειες, η γλώσσα, η πατρίδα. Συνήθως αποδίδουμε στη λέξη «πατρίδα» μια αφηρημένη έννοια. Πατρίδα, όμως, δεν είναι τα γεωγραφικά σύνορα, αλλά ο τρόπος με τον οποίο συναποφασίζουμε να ζούμε. Είναι η γη του πατέρα μας, ο τρόπος που θρηνούμε και πολλά ακόμα πράγματα…

 

Η ελευθερία είναι κάτι σχετικό. Ελευθερία σημαίνει δικαιώματα, αλλά και ευθύνες. Αυτό το τελευταίο δεν μας ακούγεται πολύ καλό. Οποιαδήποτε ανοησία βαφτίζεται κοινωνική δράση. Η παραβατικότητα βαφτίζεται επαναστατικότητα. Η συνέπεια και η εντιμότητα, ξενερωσιά και ανοησία. Αυτά τα λέμε κατ’ ιδίαν στις παρέες μας αλλά και δημόσια. Το κάνουν οι πολιτικοί. Εμείς, όμως, ας δούμε τις ευθύνες μας πραγματικά. Δεν μας αρέσει να ονομάζουμε τις αδυναμίες μας. Αλλά πρέπει να ξεφύγουμε από την εφηβική μας στάση.

 

Η εποχή είναι διαφορετική. Οι άνθρωποι τότε έζησαν δύο πολέμους και εμφύλιο. Πάντοτε ήμασταν πρωτοπόροι σε αυτά… Εκεί που η Ευρώπη άρχισε να ανασυγκροτείται, εμείς φαγωνόμασταν. Οι άνθρωποι ζούσαν σε ένα ζοφερό κλίμα, που δεν έχει σχέση με σήμερα. Μέχρι το ’49 δεν ήξερες εάν το βράδυ θα γυρίσεις στο σπίτι σου. Υπήρχε, βέβαια, η ελπίδα, αλλά προέκυπτε από μια ζοφερή κατάσταση. Εμείς εδώ και μια 25ετία είχαμε υποκαταστήσει τις αξίες της τιμιότητας, της αρχοντιάς και του καθήκοντος με το χρήμα, το οποίο δεν ήταν και δικό μας. Θα το συνειδητοποιήσουμε κάποια στιγμή. Οι κοινωνίες προχωράνε και ακμάζουν πάλι. Δεν σημαίνει, όμως, ότι πρέπει να συμπεριφερθούμε με ηττοπάθεια. Ειδικά οι καλλιτέχνες που έχουν ένα δημόσιο βήμα. Δεν συμφωνώ με το κλαψούρισμα. Ο κόσμος περιμένει κάτι άλλο από εμάς. Δεν μας επιλέγουν να τους κάνουμε συντροφιά για να κλαίμε σαν χήρες, αλλά για να δημιουργούμε φως.

 

Ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος. Προσπαθώ να ζω την εποχή μου και θεωρώ ότι είναι καλό να έχουμε επίγνωση του τι προηγήθηκε. Η άγνοια δημιουργεί φόβο για το μέλλον. Η νεολαγνεία είναι καταστροφική.

 

Οι άνθρωποι έχουν την τάση να ακολουθούν το καινούργιο, αλλά χρειάζονται προϋποθέσεις: ταλέντο, ισχυρή παιδεία και όλο αυτό να μην μεταφράζεται σε κοινωνική καταξίωση, γιατί τότε καταλήγει… αρχοντοχωριατισμός. Σαν η χώρα να κινείται μεταξύ Σκανδιναβίας και Κεντρικής Ευρώπης. Όχι ότι έχουν τίποτα κακό εκεί, αλλά εμείς δεν είμαστε σε αυτό το κλίμα. Κάνουμε μοντερνισμό μιμούμενοι.

 

Δεν έχει η προσωπική του ζωή, αλλά το πλαίσιο των συνθηκών που του δημιουργούν την ανάγκη να γράψει. Ποια ήταν η Αθήνα το ’20; Κανείς δεν ήξερε. Εδώ οι νέοι δεν ξέρουν ποια ήταν η Αθήνα του ’70. Βλέπετε πάνε και μουντζουρώνουν αγάλματα, για παράδειγμα του Παλαμά, του Κοραή. Στην πραγματικότητα τα φοβούνται. Το παρελθόν είναι ισχυρό και όταν δεν το γνωρίζεις η εύκολη λύση είναι να το μουντζουρώσεις. Η ζωή του Σουγιούλ, λοιπόν, δεν είναι ιδιαίτερη. Ήταν ένας οικογενειάρχης που αγαπούσε πολύ το φαγητό και τη διασκέδαση. Και αυτό δεν είναι εύκολο, να αγαπάς δηλαδή τη διασκέδαση. Να μια ακόμα διαφορά με σήμερα. Τότε γλεντούσαν και χαιρόντουσαν με ελάχιστα. Εμείς θέλουμε προετοιμασία ημερών για να γλεντήσουμε.

 

Με διασκεδάζει η καλή μουσική, ένα καλό ποδοσφαιρικό ματς, μια ωραία συζήτηση, μια παράσταση, ένα φιλμ. Δεν είμαι ο τύπος του γλεντζέ. Στις μέρες μας η διασκέδαση είναι ένα στοίχημα. Δεν είναι εύκολο. Το συζητούσα με τον φίλο μου τον σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου. Την τελευταία 3ετία υπάρχει έντονη η ανάγκη να διασκεδάσει ο κόσμος, να ξεφύγει, να κάνει μια τομή στον χρόνο και να ξεχαστεί. Να μπει σε κλίμα ευφορίας κι όχι ψευτοπνευματικότητας. Η παράσταση του Βασίλη («Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή, θα πεις κι ένα τραγούδι») είναι ένας μονόλογος που συνδυάζει θέατρο, παρέμβαση, διασκέδαση. Πολύ δύσκολο κατόρθωμα.

 

Εγώ το είχα πάντα. Τώρα, όμως, είναι πιο άμεση η ανάγκη. Τα χρόνια του ’90 ήταν διάχυτο ένα κλίμα… «όλα καλά». Θα πάμε στο θέατρο, θα πάμε σινεμά, θα ξοδέψουμε γιατί είμαστε… μάγκες και καραμπουζουκλήδες. Καλώς τελείωσε όλο αυτό. Δυστυχώς, όμως, η σημερινή κατάσταση είναι πολύ άδικη για τους νέους. Αλλά θα τη βρούμε την ισορροπία μας. Πρέπει να κάνουμε τις δουλειές μας καλύτερα από πριν. Όταν ζητάμε το υστέρημα του κόσμου, πρέπει να είμαστε παρόντες.

 

«Ας ερχόσουν για λίγο», «Θέατρον» Ελληνικός Κόσμος, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20.00,