search
ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 21:07
MENU CLOSE

Βασίλης Αλεξάκης:«Η Ελλάδα είναι βραχυκυκλωμένη από ανθρώπους της Εκκλησίας»

30.05.2011 13:59
Βασίλης Αλεξάκης:«Η Ελλάδα είναι βραχυκυκλωμένη από ανθρώπους της Εκκλησίας» - Media

Της Σίσσυς Παπαδάκη

Ο Βασίλης Αλεξάκης μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα στο Παρίσι και την Αθήνα. Γράφει βιβλία στα ελληνικά και στα γαλλικά και συχνά πρωταγωνίστριες σε αυτά είναι οι γλώσσες.

Της Σίσσυς Παπαδάκη

Ο Βασίλης Αλεξάκης μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα στο Παρίσι και την Αθήνα. Γράφει βιβλία στα ελληνικά και στα γαλλικά και συχνά πρωταγωνίστριες σε αυτά είναι οι γλώσσες. «Καθεμία τους φυλάει ένα μυστικό που καμμία άλλη δεν ξέρει» λέει στο τελευταίο του βιβλίο που, αφού γνώρισε επιτυχία στη Γαλλία, κυκλοφόρησε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εξάντας. Τίτλος και θέμα του «Η πρώτη λέξη» που είπε ο άνθρωπος και ποια ήταν η ανάγκη του να την εκφέρει.

Τι σας οδήγησε να ξεκινήσετε ένα γοητευτικό, αλλά και κοπιαστικό ταξίδι σε χώρες, εποχές και ονόματα για να ψάξετε την πρώτη λέξη; Πάντα ψάχνω μια ιδέα για μυθιστόρημα. Έχω αναγκη να βρίσκω μια ιστορία, να ζω μια ζωή παραλληλη και, βέβαια, είμαι και λίγο δεσμευμένος από τον Γάλλο εκδότη μου να το κάνω. Κάποια στιγμή αναρωτήθηκα ποιά ήταν η πρώτη λέξη και αμέσως κατάλαβα ότι είναι μια πολύ καλή ιδέα. Αρκεί να μη ξέραμε την πρώτη αυτή λέξη, γεγονός που το επιβεβαίωσα από γλωσσολόγους.

Οι γλώσσες ήταν η αφετηρία και για άλλα μυθιστορηματά σας; Είχα ασχοληθεί με τα ελληνικά, στη «Μητρική γλώσσα», και με τα σάγκο, γλώσσα αφρικανική την οποία έμαθα, αλλά εδώ γίνεται λόγος και για χίντου, κινέζικα, ινδιάνικα. Είδα γλωσσολόγους, όχι μόνο στη Γαλλία και στην Ελλάδα αλλά και στην Αργεντινή, την Τουρκία, τη Ρουμανία. Άνοιξα πολύ το θέμα αλλά το έκανα με πολύ κέφι γιατί μου αρέσει να μαθαίνω. Μπήκα σε μια περιπέτεια, σε ένα ταξίδι. Είχα απρόοπτα, έμαθα πράγματα για τον εγκέφαλο, για τους μεγάλους πιθήκους, για τη νοηματική. Βεβαίως αυτό που πρωτίστως με ενδιαφέρει είναι το μυθιστόρημα. Οι γλώσσες απλώς μου δίνουν θέματα. Όταν ξεκίνησα να γράφω για τις γλώσσες δεν είχα λύσει κανένα πρόβλημα. Δηλαδή πώς εντάσεις στην πλοκή ένα θέμα τόσο περίπλοκο, ποιός τα λέει όλα αυτά και πώς όλος αυτός ο προβληματισμός θα πάρει ανθρώπινες μορφές που εχουν ιστορία, προβλήματα. Συνέβη τρεις μήνες νωρίτερα να χάσω τον μοναδικό μου αδελφό. Μου κόστισε πάρα πολύ, αλλά δεν μπορούσα να γράψω γιαυτό. Τότε σκέφτηκα πως η καλύτερη αφορμή για μια έρευνα είναι μια υπόσχεση σε έναν πεθαμένο. Τα υπόλοιπα είναι φανταστικά.

Όπως και εσείς, όμως, ο ήρωας έχει μεταναστεύσει Γαλλία όπου έχει μια πετυχημένη καριέρα. Μοιραία βάζω στα βιβλία μου πράγματα που ξέρω, αλλά όλα είναι υπαγορευμένα από το μυθιστόρημα. Από την πραγματικότητα αντλείς στοιχεία, αλλά τα πρόσωπα τα σκέφτεσαι σαν να είναι ξένοι, τα επινοείς από αρχή: γιατί ας πούμε να είναι άνδρας, γιατί να κάνει αυτό ή εκείνο, οι επιλογές γίνονται αναγκαστικά από τις ανάγκες του βιβλίου, όχι από τη ζωή. Άλλο οι λέξεις και άλλο η ζωή.

Στο βιβλίο οι λέξεις, τα ονόματα και η ετυμολογία τους παίζουν σημαντικό ρόλο, αλλά, παρόλαυτα, το κεντρικό πρόσωπο, η αφηγήτρια δεν έχει όνομα. Η ετυμολογία είναι γοητευτική και ό,τι έχει σχέση με αυτή, αλλά και όλα τα επιστημονικά στοιχεία είναι απολύτως εξακριβωμένα. Η αφηγήτρια επίτηδες δεν έχει όνομα. Κλείνω το μάτι στον αναγνώστη, του λέω πως είμαστε σε έναν φανταστικό κόσμο, άρα είναι κατασκεύασμα, φάντασμα όπως οι ήρωες όλων των μυθιστορημάτων. Ακόμα πρόκειται για μιαν ιστορία αγάπης. Ότι κάνει η αφηγήτρια το κάνει για τον αδελφό της. Δε θέλει να φαίνεται εκείνη.

Ο Μιλτιάδης, ο αδελφός, λέει πως μερικές φορές στην Ελλάδα αισθάνεται «σαν ακατανόητη λέξη». Έτσι νιώθετε και εσείς, λίγο ξένος; Όχι. Ο Μιλτιάδης δεν ζει όπως εγώ. Εγώ διαρκώς πηγαινοέρχομαι, έχω εκδότη, δουλειές, σπίτι, κάνω διπλή ζωή οπότε έχω βρει μιαν ισσοροπία. Δεν αισθάνομαι την ανάγκη να διαλέξω ανάμεσα στις δύο χώρες.  

Ούτε γλώσσα για τα βιβλία σας; Πότε γράφετε πρώτα στα ελληνικά, πότε πρώτα στα γαλλικά. Πώς επιλέγετε τη γλώσσα με την οποία θα ξεκινήσετε; Και δεν είναι περίπλοκο να τα μεταφράζετε ο ίδιος; Και τη γλώσσα την επιλέγει το μυθιστόρημα. Αν οι ήρωες είναι Έλληνες, γράφω πρώτα στα ελληνικά. Νομίζω ότι είναι πλεονέκτημα να διορθώνεις το βιβλίο σου μέσα από μια δεύτερη γλώσσα. Παίρνεις απόσταση από το χειρόγραφό σου, γίνεσαι ξένος. Αλλάζεις πεντακόσια  πράγματα, τα οποία μετά μεταφέρεις στην αρχική γλώσσα. Είναι πολύ δουλειά, όμως, βοηθά να κρίνεις αυστηρότερα τον εαυτό σου.

Ο Μιλτιάδης φοβάται πως η ζωή στη Γαλλία είναι ένα οικοδόμημα που θα καταρεύσει και πως ξαφνικά θα ξεχάσει τα Γαλλικά; Το έχετε νιώσει ποτέ αυτό; Ήξερα εναν καθηγητή από τη Χιλή που δίδασκε 40 χρόνια στο Παρίσι. Έπαθε εγκεφαλικό και τα ξέχασε! Ο νευρολόγος Ζαν Πιερ Σανζέ μου εξήγησε πως την ξένη γλώσσα τη μαθαίνουμε με το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου και τη μητρική με το αριστερό. Άρα μπορεί να συμβεί κι αυτό. Μου είπε επίσης  ότι αν χρησιμοποιείς πολλά χρόνια συνέχεια την ξένη γλώσσα, η έδρα της μετατοπίζεται κοντά στη μητρική. Καταπληκτικό δεν είναι; Δηλαδή εγώ αν πάθω κάτι θα τις ξεχάσω όλες.

Στη Γαλλία ζείτε χρόνια, θεωρείσθε Γάλλος συγγραφέας, έχετε τιμηθεί με βραβεία. Γιατί δεν θελήσατε να πάρετε υπηκόοτητα; Δεν είχα διάθεση. Το σκέφτηκα όταν γεννήθηκαν τα παιδιά μου. Πήγα στο κτίριο της αστυνομίας, μου θύμησε τα πρώτα χρόνια στη Γαλλία, όλες τις δυσκολίες, και έκανα μεταβολή. Ως συγγραφέας είμαι εξίσου Έλληνας και Γάλλος αλλά δε χρειάζομαι δύο διαβατήρια. Σε ένα μέρος έχω γεννηθεί. Ως άτομο, μόνο Έλληνας αισθάνομαι.

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε ήταν ο λόγος που συμπαρασταθήκατε στους μετανάστες απεργούς πείνας στο Μέγαρο Υπατία; Ναι. Δεν πήγα υπό άθλιες συνθήκες στη Γαλλία. Δούλευα, όμως, για να σπουδάσω. Ταξιδεύοντας, επίσης, γνώρισα πολλούς Έλληνες μετανάστες σε όλο τον κόσμο και ξέρω πόσο ταλαιπωρήθηκαν. Στην Αυστραλία, π.χ., τους είχαν μαντρώσει σε ένα στρατόπεδο σαν σκυλιά, σαν να ήταν υπάνθρωποι. Και τώρα ταλαιπωρούνται εδώ άλλοι μετανάστες. Γιατί να μη δίνουν χαρτιά σε ανθρώπους που χρόνια δουλεύουν στο ελληνικό χωράφι, στην ελληνική οικοδομή; Αυτό σημαίνει πως ο καθένας μπορεί να τους εκμεταλεύεται. Πως δεν μπορούν να πληρώσουν το ΙΚΑ. Έχουμε έναν πληθυσμό που γερνά. Ποιός θα πληρώσει τις αυριανές συντάξεις; Το έχει αναγκη η ελληνική οικονομία να κάνουν οι μετανάστες δουλειές που οι Ελληνες αποφεύγουν επειδή τις βαριούνται, επειδή έχουν αστικοποιηθεί, ή δεν ξέρω για ποιο άλλο λόγο. Και οι άνθρωποι της Υπατίας μου μίλησαν μια χαρά ελληνικά. Ζουν χρόνια εδώ, έχουν κάνει και παιδιά. Εμείς, όμως, δεν δίνουμε αυτόματα ιθαγένεια σε όσους γεννιούνται εδώ. Κάθε παιδί που γεννιέται εδώ δικαιούται να λέγεται Έλληνας. Μητρική γλώσσα, το γράφω και στο βιβλίο, είναι αυτή που μιλάμε μικροί στη γειτονιά.  Ελληνικό σχολείο θα πάει, με Ελληνάκια θα παίζει. Αλλά νόμος τέτοιος δεν περνά. Μια από τις άπειρες αποφάσεις που δεν παίρνει ο Παπανδρέου. Δεν φτιάχνει ένα νόμο, δεν παίρνει απόφαση για την Εκκλησία, δεν την φορολογεί. Προσθέτει μαθήματα Θρησκευτικών στα σχολεία, αντί να ανοίξει τα μυαλιά των μαθητών μαθαίνοντάς τους γλώσσες. Αλλά η Διαμαντοπούλου είναι άνθρωπος της Εκκλησίας, αυτό το ξέρουμε, έχει κάνει και δηλώσεις: «η ελληνική παράδοση» κλπ. Μα η ελληνική παράδοση δεν έχει σχέση με την Εκκλησία, αυτή είναι χριστιανική παράδοση, άσχετη με την Ελλάδα

Παρόμοιες απόψεις εκφράζετε και στο βιβλίο μιλώντας π.χ. για το Λεξικό Μπαμπινιώτη και την ομολογία πίστης, το «Πιστεύω», που περιλαμβάνει. Σχολιάζετε επίσις, μέσω των ηρώων, και άλλα πολιτικά θέματα. Δεν ξέρω, στον κόσμο, άλλο λεξικό που στο λήμμα «πιστεύω» να βάζει μιαν ολόκληρη προσευχή. Ο κ. Μπαμπινιώτης μας λέει τι πιστεύει ο ίδιος. Προπαγανδίζει. Το λεξικό θα μπορούσε να είναι πολύ καλό, αλλά αμφισβητεί ακόμα και τον επιστημονικό χαρακτήρα της θεωρίας του Δαρβίνου. Χαρακτηρίζει το Δαρβίνο φιλόσοφο για να υποβιβάσει την επιστημονική του θεωρία. Γενικώς η Ελλάδα είναι βραχυκυκλωμένη από ανθρώπους της Εκκλησίας. Τα βάζω αυτά στο βιβλίο αλλά δεν γράφω μυθιστορήματα για να πω την αποψή μου. Όλα είναι στη λογική του ήρωα. Είναι πανεπιστημιακός. Όλοι οι Γάλλοι πανεπιστημιακοί που συνάντησα είχαν άποψη για πολιτικούς και πολιτικά ζητήματα. Για το Σαρκοζί π.χ. Διαμαρτύρονταν για τις περικοπές κονδυλών για την έρευνα, για το ότι τα κριτήρια του είναι αυτά ενός ανθρώπου που σκέφτεται μόνο τα λεφτά και τα αντιμετωπίζει όλα σαν επιχειρήσεις.

Και πώς σχολιάζουν την Ελλάδα του μνημονίου; Είναι επιεικείς με την ελληνική κρίση. Η λέξη φιλελληνισμός ξεκίνησε από τη Γαλλία και ακόμα μιλούν με ιδιαίτερη τρυφερότητα για εμάς. Υπάρχει μια ειρωνική διάθεση αλλά όχι κακία.

Τη λογοτεχνία μας τη γνωρίζουν; Ο Καζαντζακης πουλά δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα και γνώρισαν τη μεταπολεμική λογοτεχνία κυρίως την περίοδο της χούντας.

Σύγχρονους Έλληνες διαβάζουν; Πολλές φορές έχουμε ακούσει πως πρέπει να κάνει κάτι το ΥΠΠΟΤ ή το ΕΚΕΒΙ για να τους γνωρίσουν. Αυτό είναι ανοησία. Ούτε ενας σοβαρός εκδότης δε θα δεχθεί να μεταφράσει καθ’ υπόδειξην. Ένας μέτριος εκδότης, ίσως, για να φάει μερικά λεφτά. Έχουν βγει βιβλία με αυτό τον τρόπο αλλά είναι σαν να μη βγήκαν ποτέ. Ούτε τα βιβλιοπωλεία τα παίρνουν, ούτε γραμμή κριτικής γράφεται. Έχει γίνει πολλές φορές και βουρλιζόμαστε εμείς. Για εσωτερική κατανάλωση.

 

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΕΜΠΤΗ 28.03.2024 21:07