Από τη συζήτηση που έχει ανοίξει για το σημερινό δημοψήφισμα παραμονής ή όχι της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση απουσιάζει – στην έκταση και το βάθος που θα το άξιζε – η γεωπολιτική παράμετρος. Κι όμως, αυτή η παράμετρος τελικά θα καθορίσει τη στρατηγική επιλογή της βρετανικής κυβέρνησης και όχι το όποιο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. 

Για να το πούμε με απλά λόγια, δεν είναι ο βρετανικός λαός που θα αποφασίσει αν η χώρα του θα μείνει ή όχι στην Ε.Ε. Αυτή η στρατηγική επιλογή – δηλαδή η συμμετοχή της Βρετανίας στις ηπειρωτικές ευρωπαϊκές διαδικασίες, προκειμένου να τις ελέγξει ή να τις υπονομεύσει – έχει γίνει εδώ και καιρό και τίποτε στον κόσμο – προφανώς ούτε ένα δημοψήφισμα – δεν μπορεί να την αλλάξει. Αυτό ωστόσο που ήδη έχει αλλάξει το βρετανικό δημοψήφισμα, πριν ακόμη γίνει και ανεξάρτητα από το ποιο αποτέλεσμα θα έχει, είναι οι ισορροπίες ισχύος εις βάρος της Γερμανίας…

 

Για να αντιληφθούμε τι ακριβώς «παίζει» στην Ευρώπη, απαιτείται μια μικρή προσπάθεια για να δούμε τη «μεγάλη σκακιέρα», εκεί όπου εξελίσσεται η μάχη για την παγκόσμια ισχύ. Διαβάζοντας τους Αμερικανούς θεωρητικούς αλλά και μεγάλους «μάστορες» της… εφαρμοσμένης γεωπολιτικής, όπως ο Κίσινγκερ και ο Μπρζεζίνσκι, κατανοεί κάποιος ότι, χωρίς τον έλεγχο της Ευρώπης, δεν είναι δυνατός ο έλεγχος του κόσμου. 

 

 

Στο κλασικό βιβλίο του «Η Μεγάλη Σκακιέρα» ο Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, καθηγητής και σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας στον Λευκό Οίκο, περιγράφει τι πρέπει να πράξουν οι ΗΠΑ για να διαιωνίσουν την κυριαρχία τους στην υδρόγειο. Βασική προϋπόθεση λοιπόν για τη διαιώνιση της αμερικανικής ισχύος, η οποία εμπεδώθηκε στα πεδία των μαχών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι ο έλεγχος της Ευρασίας, του γεωγραφικού χώρου δηλαδή που εκτείνεται από τις ακτές του Ατλαντικού και φτάνει μέχρι τις ακτές της Ρωσίας στον Ειρηνικό.

 

Κοιτώντας από μια άλλη ματιά αυτήν τη σκέψη του Μπρζεζίνσκι κατανοεί κάποιος ότι ο έλεγχος της Ευρώπης για τους Αμερικανούς είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τον έλεγχο και τη συμπίεση της Ρωσίας. Για να πετύχουν αυτόν τον έλεγχο οι Αμερικανοί, αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιούν (κατ’ αρχάς) τα δυτικοευρωπαϊκά κράτη, τα οποία, ανεξαιρέτως, σύμφωνα με την ορολογία του Μπρζεζίνσκι, είναι υποτελή ή φόρου υποτελή στις ΗΠΑ.

 

Κάπως έτσι – ως ανάχωμα στη Ρωσία – οικοδομήθηκε το ευρωπαϊκό μεταπολεμικό «θαύμα». Ατμομηχανή της ανάπτυξης η – υπό ασφυκτικό έλεγχο – διαιρεμένη Γερμανία, η οποία αντιμετωπίστηκε γενναιόδωρα από τους νικητές Αμερικανούς. Μηχανισμοί ελέγχου της Γερμανίας, εκτός από τη διαίρεσή της σε Ανατολική και Δυτική, ήταν οι θεσμοί της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όπως η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ). 

 

Εκεί «εκπρόσωποι» των αμερικανικών συμφερόντων, από τότε μέχρι και σήμερα, ήταν οι Βρετανοί, συνεπικουρούμενοι από Ολλανδούς, Δανούς και λοιπά αμερικανικά… εξαρτήματα. Πέραν αυτών, υπέρτατος μοχλός ασφαλείας των αμερικανικών συμφερόντων στην Ευρώπη είναι το ΝΑΤΟ, το οποίο εύστοχα περιγράφεται σαν μηχανισμός που έχει στόχο να κρατά τις ΗΠΑ μέσα, τη Ρωσία έξω και τη Γερμανία κάτω στην Ευρώπη…

Με όλα αυτά και κατά κύριο λόγο με τη γερμανική – υπό αμερικανική εποπτεία – ατμομηχανή οικοδομήθηκε μεταπολεμικά ένας ασύλληπτου μεγέθους ιστός συμφερόντων (οικονομικών και πολιτικών) που εμφανίζουν έναν «αδιαίρετο» ευρωατλαντικό χώρο. Η ιδέα και μόνο της διάλυσης αυτού του χώρου είναι προφανές ότι απαγορεύεται…

 

 

Παρ’ όλα αυτά, είναι προφανές ότι η αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις και να ξεπεράσει την κρίση, η οποία διοχετεύεται κατά κύριο λόγο στην περιφέρεια της ευρωζώνης, καθιστά την αναζήτηση «διορθωτικών» κινήσεων επιτακτική ανάγκη. Ο ίδιος ο Σόιμπλε παραδέχτηκε τις προηγούμενες μέρες δημοσίως ότι, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, η Ε.Ε. θα πρέπει να αλλάξει αν δεν θέλει να βουλιάξει.

 

Προφανώς, ο Γερμανός πολιτικός γνωρίζει ότι, από τη στιγμή που ξεκίνησε η διαδικασία παραπομπής μείζονος σημασίας επιλογής στη λαϊκή βούληση και ανεξάρτητα από το πώς θα εκφραστεί η βούληση των Βρετανών, δημιουργήθηκε ένα προηγούμενο, ένα μονοπάτι διαφυγής από τη «γερμανική» Ευρώπη. Με άλλα λόγια, και μόνο η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος στη Βρετανία προσθέτει στην εξίσωση των ευρωπαϊκών ισορροπιών μια ανεξέλεγκτη παράμετρο…

 

Στην προκειμένη περίπτωση η βρετανική κυβέρνηση, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, μπορεί να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της δύναμη έναντι του Βερολίνου. Κι αν μπορεί – και το κάνει – η βρετανική κυβέρνηση, τι θα εμποδίσει στο κοντινό μέλλον να πράξει κάτι ανάλογο η κυβέρνηση της Ιταλίας, της Πολωνίας ή της Ισπανίας;

 

Σε κάθε περίπτωση, το βρετανικό δημοψήφισμα, ακόμα και στη λιγότερο πιθανή περίπτωση που αποφανθεί υπέρ της εξόδου της χώρας από την Ε.Ε., δεν πρόκειται να οδηγήσει σε «ακαριαία» διαδικασία διάλυσης της Ε.Ε. Ακαριαία δεν πρόκειται να είναι ούτε η κατάρρευση της γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη. Είναι, όμως, το πρώτο βήμα…