Σφοδρές συγκρούσεις και ανα­ταράξεις στο εσωτερικό της Αριστεράς προκαλεί πλέον το ζήτημα του χρέους, δεδομέ­νου ότι η λύση διεξόδου είναι αναπό­σπαστη από το ζήτημα της νομισμα­τικής πολιτικής. Εν προκειμένω το δί­λημμα «ευρώ ή δραχμή» αποτελεί την αιχμή μιας εσωτερικής διαμάχης που έχει ξεσπάσει στην Αριστερά και βρί­σκεται σε εξέλιξη.

Σφοδρές συγκρούσεις και ανα­ταράξεις στο εσωτερικό της Αριστεράς προκαλεί πλέον το ζήτημα του χρέους, δεδομέ­νου ότι η λύση διεξόδου είναι αναπό­σπαστη από το ζήτημα της νομισμα­τικής πολιτικής. Εν προκειμένω το δί­λημμα «ευρώ ή δραχμή» αποτελεί την αιχμή μιας εσωτερικής διαμάχης που έχει ξεσπάσει στην Αριστερά και βρί­σκεται σε εξέλιξη.

Οι διάφορες προσεγγίσεις αναδεί­χθηκαν περαιτέρω με τη δήλωση της Αλέκας Παπαρήγα την περασμένη εβδομάδα, η οποία δήλωσε ότι στις παρούσες συνθήκες η επιστροφή στη δραχμή «είναι καταστροφική», προ­καλώντας την έντονη αντίδραση του

Αριστερού Ρεύματος του ΣΥΝ.

Εν συντομία, το «επεισόδιο» της πε­ρασμένης εβδομάδας έχει ως εξής:

Η Αλέκα Παπαρήγα σε συνέντευξή της στην τηλεόραση του ΑΝΤ1 (30.5.2011) δήλωσε:

«Καταρχήν εμείς είμαστε γενικά υπέρ της αποδέσμευσης από την Ε.Ε.,η λύση έξω από το ευρώ και δραχμή στις παρούσες συνθήκες είναι κατα­στροφική».

«Θερμό» επεισόδιο

Στην ίδια τοποθέτηση προέβλεψε ότι, όσον αφορά τις εξεταζόμενες από το σύστημα επιλογές, το «να φύγει η Ελλάδα από την ευρωζώνη» ή «αυτή τη στιγμή να τη διώξουν από την ευρωζώνη δεν το βλέπουμε. Αυτό μπο­ρεί να γίνει στο μέλλον, όταν η κρίση θα είναι ακόμη πιο βαθιά και αποφα­σίσουν οι ισχυρότεροι να μικρύνουν την ευρωζώνη και γενικότερα την Ε.Ε. Αυτή τη στιγμή πιστεύουμε ότι θα γί­νει μία ελεγχόμενη χρεοκοπία εντός της ευρωζώνης».

Ακολούθως το Αριστερό Ρεύμα του ΣΥΝ στην ιστοσελίδα του iskra ανέβασε ολόκληρη τη συνέντευξη, κάνοντας λόγο για σύγκλιση των δη­λώσεων αυτών με την επίσημη κινδυ­νολογία τύπου Δαμανάκη και Πάγκα­λου: «Πόση είναι η, αθέλητη φυσικά, απόσταση αυτών των δηλώσεων από αυτές του Θ. Πάγκαλου για «επιστρο­φή στον χειμώνα του ’41;» αναφέρε­ται. Την ίδια μέρα το Γραφείο Τύπου του ΚΚΕ σχολίασε: «ο λαός τώρα πρέ­πει να απορρίψει αποφασιστικά τα διλήμματα και τους εκβιασμούς της πλουτοκρατίας και των κομμάτων της για “μέσα ή έξω από την ευρωζώνη”».

Την επομένη (1.6.2011) ο «Ριζο­σπάστης»  ουσιαστικά  έκανε  λόγο για απομόνωση μιας φράσης και πα­ρερμηνεία των δηλώσεων αυτών, ση­μειώνοντας ότι η φράση της γ.γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ αποτελεί «εκτίμηση» ότι «εθελοντικά η καπιταλιστική Ελλάδα δεν θα φύγει από την ευρωζώνη, δεν θα επιστρέψει στη δραχμή» γιατί αυτό «είναι καταστροφικό για το κεφάλαιο στην Ελλάδα». Η iskra ανταπάντησε λέγοντας ότι το δίλημμα της Δαμανά­κη «ή μνημόνιο με τους δανειστές ή δραχμή», ουσιαστικά «δεν πτοεί κα­νέναν, εκτός εκείνων που θεωρούν τη δραχμή καταστροφή για τη χώρα».

Με «λαϊκή εξουσία»

Όλη αυτή η αντιπαράθεση έφερε στο προσκήνιο τις θέσεις της Αριστε­ράς γύρω από τη σχέση χρέους και νο­μίσματος. Οι θέσεις αυτές σχηματικά ομαδοποιούνται σε τρεις κατηγορίες: τη θέση του ΚΚΕ περί αποδέσμευσης και ρήξης με την Ε.Ε. (και κατ’ επέκτα­ση και με το ευρώ) υπό συνθήκες «λα­ϊκής εξουσίας», δηλαδή ανατροπής των συσχετισμών δύναμης υπέρ του λαού, τη θέση της πλειοψηφίας του ΣΥΝ για επαναδιαπραγμάτευση του χρέους εντός ευρωζώνης και λήψη αναπτυξιακών μέτρων που θα οδηγή­σουν στην αναδιανομή του πλούτου και τη θέση που διατυπώνει ο Παναγιώτης Λαφαζάνης και στελέχη του Αρι­στερού Ρεύματος, της μειοψηφούσας τάσης του ΣΥΝ, περί στάσης πληρω­μών και ρήξης με το ευρώ, θέση την οποία συμμερίζονται μερικώς ή πλή­ρως συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ όπως η ΚΟΕ και η ΚΕΔΑ, ενώ από την εξωκοι­νοβουλευτική Αριστερά η ΑΝΤΑΡΣΥΑ μιλάει καθαρά για στάση πληρωμών κι έξοδο από το ευρώ.

Αναλυτικότερα: Οι δηλώσεις Παπαρήγα την περασμένη εβδομάδα ερμηνεύτηκαν από ορισμένους ως «στρο­φή» από τις αντιευρωπαϊκές θέσεις του ΚΚΕ και «έμμεση» στήριξη του ευρώ.

Ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη δήλωση και το αν παρερμηνεύτηκε ή όχι, αυτό που μπορεί να παρατηρή­σει κανείς είναι το εξής: Ο Περισσός, του οποίου διαχρονική θέση αποτε­λεί η αποδέσμευση από την Ε.Ε., στην προ κρίσης περίοδο δεν έθετε ζήτη­μα εξόδου από την ευρωζώνη, κάτι που καλύπτεται ούτως ή άλλως από την ευρύτερης εμβέλειας «έξοδο από την Ε.Ε.». Ωστόσο αυτό που τονίστη­κε, όταν στον δημόσιο διάλογο για το χρέος τέθηκε ζήτημα «στάσης πληρω­μών» κι «εξόδου από το ευρώ» από δι­άφορες πλευρές, είναι ότι το ΚΚΕ δεν μιλά γενικά για έξοδο από την Ε.Ε., αλλά σε συνθήκες ρήξης με το κα­πιταλιστικό σύστημα και ανατροπής των σημερινών συσχετισμών δύναμης υπέρ του λαού και της «λαϊκής εξου­σίας και οικονομίας». Σε αυτό το πλαί­σιο εντάσσει και όποια συζήτηση για το χρέος, την αποπληρωμή του ή μη και το νόμισμα, το οποίο όμως θεωρεί δευτερεύον ζήτημα αφού χαρακτη­ρίζει τη σχετική συζήτηση «αποπρο­σανατολιστική» από τον πραγματικό χαρακτήρα της κρίσης, η οποία είναι «βαθιά κρίση του καπιταλισμού» και όχι κρίση χρέους.

Είναι γεγονός, από την άλλη, ότι το ΚΚΕ θεωρεί ότι η έξοδος από το ευρώ χωρίς ανατροπή των συσχετισμών θα ευνοήσει το εγχώριο και όχι μόνο κεφάλαιο και θα πλήξει πρωτίστως τα εργατικά και λαϊκά στρώματα. Ενδει­κτική είναι η αναφορά της Παπαρήγα σε συνέντευξή της στην «Ελευθερο­τυπία» (3.4.2011): «Έχοντας ο λαός στα χέρια του την εξουσία και οικο­νομία, από θέση ισχύος μπορεί να αρ­νηθεί να πληρώσει το χρέος. Το έχει πληρώσει. Έξοδος από την Ε.Ε. δίχως τις παραπάνω αλλαγές (σ.σ.: εργατικός λαϊκός έλεγχος των μέσων παρα­γωγής κ.λπ.) μπορεί και να συμφέρει τμήμα του κεφαλαίου. Το ζήτημα εί­ναι έξοδος με όρους που θα καθορίσει ο λαός». Εν τω μεταξύ, την επο­μένη των δηλώσεων Δαμανάκη σε πρωτοσέλιδο σχόλιο του «Ριζοσπά­στη» αναφέρεται ότι το προτεινόμενο από τον ΣΕΒ δημοψήφισμα υπέρ των μέτρων με δίλημμα «ευρωζώνη ή επι­στροφή στη δραχμή» συνιστά εκβι­ασμό ενώ παρακάτω προσθέτει πως «είτε με ευρώ είτε με δραχμή η ζωή του λαού καταστρέφεται σε όφελος του κεφαλαίου».

Για κάποιους πάντως η παραπομπή κρίσιμων ζητημάτων, που χρήζουν επιτακτικής απάντησης, στη μελλο­ντική διαμόρφωση των συσχετισμών δύναμης υπέρ της πρότασης του ΚΚΕ ισοδυναμεί με «έμμεση» στήριξη της σημερινής κατάστασης. Ο δε χαρα­κτηρισμός της συζήτησης περί επι­στροφής στη δραχμή – με αφορμή τις «προειδοποιήσεις Δαμανάκη» – ως «τρομοκρατικού διλήμματος», για ένα τμήμα της Αριστεράς όπως το περιγράψαμε παραπάνω, συνιστά στή­ριξη του ευρώ.

ΣΥΝ κατά δραχμής

Όσον αφορά τον ΣΥΝ και κομμά­τι του ΣΥΡΙΖΑ, τάσσονται κατά της εξόδου από το ευρώ και η κυρίαρ­χη στον χώρο θέση περί «επιθετικής επαναδιαπραγμάτευσης» του χρέους νοείται στο πλαίσιο της ευρωζώνης. Για αυτό το τμήμα της ανανεωτικής – ριζοσπαστικής Αριστεράς η έξοδος από το ευρώ δεν αποτελεί στόχο, πα­ρά την κριτική που διατυπώνει στον μηχανισμό του κοινού νομίσματος και τη σημερινή «νεοφιλελεύθερη» φυσιογνωμία της Ε.Ε. Άλλωστε ο ΣΥΝ, με δεδομένο τον ευρωπαϊκό προσα­νατολισμό του, διεκδικεί μια «άλλη Ευρώπη» ή, όπως το έχει διατυπώσει ο Τσίπρας, την «επανίδρυση της Ευ­ρώπης».

Κατά  την  αντίληψη του  ΣΥΝ,  κυρίως,  η έξοδος από το ευρώ συνιστά μη προοδευτική λύση και προοιωνί­ζεται τα χειρότερα, ταυτίζεται δε με τις θέσεις ενός σκληρού πυρήνα του εγχώριου και ξένου κεφαλαίου. Επι­πλέον, για τον ΣΥΝ η άποψη περί εξό­δου από το ευρώ με στόχο την τόνω­ση της ανταγωνιστικότητας της οικο­νομίας συνιστά «εθνική αναδίπλωση» και προωθεί την αντίληψη του αντα­γωνισμού (αντί της αλληλεγγύης) στο εσωτερικό της εργατικής τάξης της Ευρώπης.

Ενδεικτικά, ο Τσίπρας σε συνέντευ­ξή του (επίσης) στην «Ελευθεροτυ­πία» (29.5.2011) σημείωνε:

«Απατηλή» λύση

«Η έξοδος από το ευρώ δεν μπο­ρεί να αποτελεί στόχο του προοδευ­τικού κινήματος. Με τους σημερινούς συσχετισμούς δύναμης η έξοδος από το κοινό νόμισμα δεν θα διώξει ούτε το ΔΝΤ ούτε τα μνημόνια, αλλά θα κά­νει τα πράγματα ακόμα χειρότερα για τα λαϊκά στρώματα. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι με τη λύση αυτή φλερ­τάρει και ένα πολύ σκληρό κομμάτι της εγχώριας και της ευρωπαϊκής τά­ξης των κερδοσκόπων και των εκμε­ταλλευτών. Γι’ αυτό και ο επικεφαλής του ΣΕΒ θέτει το εκβιαστικό δίλημμα: δραχμή ή μνημόνιο. Γιατί γνωρίζει ότι και στις δύο εκδοχές το κρατικοδίαιτο σινάφι του θα βγει κερδισμένο».

Σε δηλώσεις του στον Real FM την περασμένη Δευτέρα ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και στέλεχος του ΣΥΝ Δ. Παπαδημούλης γίνεται πιο συγκεκρι­μένος: «Μια επιστροφή στη δραχμή αυτή τη στιγμή θα ωφελούσε όσους έχουν παρκάρει τα χρήματά τους στο εξωτερικό, γιατί θα τους επέτρεπε να αγοράσουν “κοψοχρονιά” ελληνικές επιχειρήσεις και φιλέτα ακίνητης πε­ριουσίας και θα έβλαπτε καίρια τους πολλούς γιατί θα υποτιμούσε σε μια στιγμή την αξία της εργατικής δύνα­μης, των συντάξεων» ενώ «το χρέος αυτομάτως, επειδή θα παρέμενε σε  σκληρό νόμισμα το δολάριο, θα εκτοξευόταν στο 220% του ΑΕΠ».

Τέλος, πρόσφατα, στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου για το χρέος που διοργάνωσε ο ΣΥΝ στα μέσα Μαρτί­ου (10 – 12.3.2011) ο Γιάννης Μηλι–ός, υπεύθυνος οικονομικής πολιτικής του ΣΥΝ, σημείωνε πως η έξοδος από το ευρώ είναι «απατηλή» λύση, που συνεπάγεται για τον εργαζόμενο «με­γαλύτερες θυσίες από αυτές που υφί­σταται τώρα» εξαιτίας των πιέσεων που αναμένεται ότι μπορεί να δεχτεί ένα «αδύναμο εθνικό νόμισμα».

Αυτό που χρειάζεται – κατέληγε στην ομιλία του – για να ανατραπεί η παγκόσμια ηγεμονία του νεοφιλε­λεύθερου υποδείγματος και να προωθηθούν στρατηγικοί στόχοι, όπως ο έλεγχος των διεθνών αγορών και των τραπεζών, είναι «αλλαγή των ταξικών συσχετισμών δύναμης σε κάθε (ευ­ρωπαϊκή) χώρα, και όχι λύσεις προώ­θησης της “εθνικής ανταγωνιστικότη­τας” έναντι των άλλων χωρών». «Θα ήταν αστείο» είπε «να προτείνουμε από αυτό εδώ το συνέδριο, π.χ. στους Πορτογάλους συντρόφους μας, να αγωνιστούν για να υιοθετήσει η χώρα τους το “νέο εσκούδο”, ώστε μέσα από αλλεπάλληλες ανταγωνιστικές υποτιμήσεις να αυξηθούν, υποτίθε­ται, τα κέρδη των Πορτογάλων καπι­ταλιστών εξαγωγέων, και έτσι να βελ­τιωθεί, υποτίθεται επίσης, και η θέση των Πορτογάλων εργαζομένων».

«Δεν είναι καταστροφή» η έξοδος από το ευρώ

Όσο αυξημένοι είναι οι τόνοι του Τσίπρα και άλλων στελεχών του ΣΥΝ κατά της εξό­δου από το ευρώ ακόμα υψηλότεροι είναι οι τόνοι του Παναγιώτη Λαφαζάνη για ρήξη με το ευρώ, κάτι που ενδεχομένως προκα­λεί σύγχυση για τη γραμμή του κόμματος αλλά κυρίως αυξανόμενες συγκρούσεις στο εσωτερικό του.

Ο Λαφαζάνης και το Αριστερό Ρεύμα θεω­ρούν ότι η έξοδος από το ευρώ «δεν είναι καταστροφή» και πως η σχετική κινδυ­νολογία οδηγεί τους εργαζόμενους στην αποδοχή της λεηλασίας των μνημονίων και της τρόικας. Αναγνωρίζουν ότι η έξο­δος από το ευρώ δεν θα είναι ανώδυνη, αλλά τονίζουν ότι οι όποιες επιπτώσεις θα είναι βραχυχρόνιες. Όπως σημειώνει το Αριστερό Ρεύμα, το ευρώ «δεν είναι μια ουδέτερη νομισματική ομπρέλα, αλλά ερ­γαλείο ενίσχυσης του ταξικού πολέμου στην Ε.Ε. και ενδυνάμωσης των ανισοτή­των, της κατεδάφισης και των αποκλίσεων στο εσωτερικό της, πράγμα που καθιστά αδύνατη την προοδευτική αλλαγή» στο πλαίσιό του.

Σύμφωνα με τις θέσεις του Αριστερού Ρεύ­ματος, ο ΣΥΝ και γενικότερα η Αριστερά «οφείλει να δηλώσει ότι δεν αναγνωρίζει το λεγόμενο “δημόσιο” χρέος ως χρέος του ελληνικού λαού» καθώς αυτό «είναι πρώτα απ’ όλα και κυρίως χρέος της κυρίαρχης οι­κονομικής και κοινωνικής τάξης». Είναι δε «υπέρογκο» και η αποπληρωμή του «δεν είναι δυνατή, παρά μόνο με την εξουθέ­νωση του τόπου και του ελληνικού λαού». Επομένως, «οφείλει να διεκδικήσει τη συ­νολική διαγραφή του χρέους», κάτι που μπορεί να οδηγήσει στη στάση πληρωμών και την έξοδο από το ευρώ. Επιπλέον επι­βάλλεται εθνικοποίηση – κοινωνικοποίηση των τραπεζών «προκειμένου το χρηματοπι­στωτικό σύστημα να αναπροσανατολιστεί και να αναλάβει, υπό δημόσια και κοινωνι­κή διεύθυνση, έναν καινούργιο παρεμβατι­κό αναπτυξιακό, παραγωγικό και κοινωνικό ρόλο». Οι προτάσεις αυτές, αναφέρεται, απευθύνονται «στον ελληνικό λαό και στις δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς για τη συμπόρευσή τους και έχουν στόχο να συμβάλουν στην ανάπτυξη ενός μεγάλου ανατρεπτικού ενωτικού εργατικού λαϊκού κινήματος για μια προοδευτική κυβέρνηση, με πυρήνα τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς». Η μειοψηφία του ΣΥΝ επιση­μαίνει ότι η ρήξη με το ευρώ «όχι μόνο δεν συνιστά εθνική αναδίπλωση», αλλά «θα συ­νεπιφέρει ένα ντόμινο ανατρεπτικών εξε­λίξεων που θα αλλάξουν αργά ή γρήγορα – και μάλλον γρήγορα – όλο το ευρωπαϊκό τοπίο».