«Δεν υπάρχει» – γράφει ο Αλμπέρ Καμύ στο «Ο μύθος του Σίσυφου – δο­κίμιο πάνω στο παράλογο» – «παρά ένα μονάχα φιλοσοφικό πρόβλημα πραγματικά σοβαρό: το πρόβλημα της αυτοκτονίας. Τη στιγμή που α­ποφασίζεις πως η ζωή αξίζει ή δεν αξίζει τον κόπο να τη ζήσεις, απαντάς στο βασικό πρόβλημα της φιλοσοφίας. Τα υπόλοιπα, εάν ο κόσμος έχει τρεις διαστάσεις, εάν το πνεύμα διαιρείται σε εννιά ή δώδεκα κατηγορί­ες, ακολουθούν. Είναι παιχνίδια».

Με την αυτοκτονία του, δηλα­δή με την απόφασή του πως η υπόλοιπη ζωή του όπως τη διαμόρφωναν οι συνθήκες της ασθένειάς του δεν άξιζε τον κόπο να τη ζή- σει, ο Αλέξανδρος Βέλιος υπενθύμισε θεμε­λιώδη αρχέγονα και βασανιστικά υπαρξιακά ερωτήματα τα οποία κρύβονται με επιμέλεια κάτω και πίσω από τις πολυσχιδείς δραστηριότητές μας.

Με την επιλογή του, δηλαδή με την έμπρα­κτη απάντησή του στο μοναδικό φιλοσοφικό ερώτημα που – σύμφωνα με τον Καμύ – αξί­ζει να απαντηθεί, ο Αλέξανδρος Βέλιος μας θύμισε και κάτι ακόμα: τη δυνατότητα και τη δύναμη που έχει ο άνθρωπος να είναι συνεπής με τις ιδέες του μέχρι και το τελευταίο δευτε­ρόλεπτο της ύπαρξής του, διαλέγοντας όχι μόνο πώς θα ζήσει αλλά και πώς θα πεθάνει.

Η συζήτηση περί του νοήματος της ζωής ανακυκλώνεται δίχως τέλος εδώ και χιλιάδες χρόνια ίδια και απαράλλαχτη. Ο άνθρωπος του 21ου αιώνα δεν διαφέρει ως προς αυτό σε τίποτε από τους προγόνους του των σπη­λαίων: οι κοινωνίες, δηλαδή οι εξουσίες που τις «καθοδηγούν», επιβάλλουν πώς πρέπει να ζήσει κανείς και συνακόλουθα πώς πρέπει ή για ποιους λόγους οφείλει να πεθάνει.

Ο παράλογος ήρωας

Μ αυτές τις «οδηγίες» και «ευλογίες», ο άν­θρωπος αποστρέφει το βλέμμα από βασανι­στικά αλλά αναπάντητα έτσι και αλλιώς ερω­τήματα και αναζητά να δώσει νόημα στην ύπαρξή του δρώντας. Ωστόσο, μέσα στη σκληρή προσπάθεια της δράσης του ο (κά­θε) άνθρωπος μοιάζει με τον μυθικό Σίσυ­φο που, ας δώσουμε τον λόγο και πάλι στον Α. Καμύ, «οι θεοί τον είχαν καταδικάσει να κυλάει (στον κάτω κόσμο αιώνια) αδιάκοπα έναν βράχο ώς την κορυφή ενός βουνού απ’ όπου η πέτρα με το βάρος της ξανάπεφτε. Είχαν σκεφτεί (οι θεοί) κάπως δικαιολογημένα, πως δεν υπάρχει πιο φοβερή τιμωρία απ’ τη χωρίς όφελος κι ελπίδα εργασία (…).

»Ο Σίσυφος είναι ο παράλογος ήρωας. Τα πάθη του τον συνιστούν περισσότερο απ’ το μαρτύριό του. Η περιφρόνησή του για τους θεούς, το μίσος του για τον θάνατο και το πάθος του για τη ζωή τού στοίχισαν αυτό το ανείπωτο μαρτύριο, να δίνει όλο του το είναι χωρίς ανταμοιβή.

»Όσο διαρκεί αυτή η επιστροφή, αυτή η παύση (όσο κατρακυλά ο βράχος) ο Σίσυφος μ’ ενδιαφέρει. Ένα πρόσωπο που βασανίζε­ται τόσο κοντά στις πέτρες είναι ήδη πέτρα. Βλέπω αυτόν τον άνθρωπο να ξαναπηγαίνει, βαδίζοντας βαριά μα σταθερά, προς το ατέ­λειωτο μαρτύριο. Αυτή η ώρα που είναι σα μια αναπνοή και ξανάρχεται το ίδιο σίγουρα με τη δυστυχία του, αυτή η ώρα, είναι η ώρα της συνείδησης. Σε κάθε μια απ’ τις στιγμές της, από τότε που αφήνει την κορυφή και κατευ- θύνεται σιγά – σιγά προς τις τρώγλες των θε­ών, είναι υπέροχος μέσα στη μοίρα του. Είναι πιο δυνατός από τον βράχο του.

»Εάν αυτός ο μύθος είναι τραγικός, είναι γιατί ο ήρωάς του έχει συνείδηση. Πράγμα­τι, πού θα βρισκόταν ο πόνος του, εάν σε κάθε βήμα τον ενθάρρυνε η ελπίδα της επιτυχίας; Ο σύγχρονος εργάτης όλες τις μέρες της ζω­ής του κάνει την ίδια δουλειά κι αυτή η μοίρα δεν είναι λιγότερο παράλογη. Αλλά δεν είναι τραγικός παρά στις σπάνιες στιγμές που απο­κτά συνείδηση.

»Ο Σίσυφος, προλετάριος των θεών, ανί­σχυρος κι επαναστατημένος, ήξερε όλη την έ­κταση της άθλιας ύπαρξής τους: είναι εκείνη που σκέφτεται όσο διαρκει η κατάβασή του. Η σύνεση με την οποία δέχεται το μαρτύριό του συμπληρώνει την ίδια στιγμή τη νίκη του. Δεν υπάρχει μοίρα που να μη νικιέται με την περιφρόνηση».

Όρθιος στην έξοδο

Ο βέβαιος θάνατος του Αλέξανδρου Βέλιου από καρκίνο θα ήταν μια συνηθισμένη ιστορία σαν τις εκατομμύρια τέτοιες ιστορίες που συμ­βαίνουν κάθε χρόνο στον κόσμο. Αυτή η ιστο­ρία, ωστόσο, γίνεται τραγική, από τη στιγμή που ο ήρωάς της – ο Βέλιος – όχι μόνο έχει πλή­ρη συνείδηση του τέλους (του), αλλά αποφασί­ζει να το γράψει αυτός με τον τρόπο που θέλει. Είναι, ο θάνατός του, το τελευταίο «συμβάν» της ζωής του και το διαχειρίζεται όπως αυτός θέλει και όχι όπως οι «οδηγίες» της κοινωνίας το επιβάλλουν. Και υπό αυτήν την έννοια μπορεί να ένιωσε ότι εξέρχεται από τη σκηνή νικητής, γιατί πράγματι «δεν υπάρχει μοίρα που να μη νι­κιέται με την περιφρόνηση».

Αν υπάρχει νίκη σε μια έτσι κι αλλιώς χα­μένη μάχη με τον θάνατο, ο Αλέξανδρος Βέ­λιος την κέρδισε, όχι μόνο γιατί διάλεξε πώς θα πεθάνει, αλλά και γιατί με τον τρόπο του δημιούργησε όλον αυτόν τον επικοινωνιακό θόρυβο και έφερε στο προσκήνιο μια ανοιχτή συζήτηση για το δικαίωμα του ανθρώπου να έχει τη δυνατότητα βοήθειας για να αποχω­ρήσει όπως αυτός αισθάνεται «όρθιος».

Το βιογραφικό του

Ο Αλέξανδρος Βέλιος γεννήθηκε στις 14.5.1953 στην Αθήνα. Σπούδασε Φιλοσοφία στο Παρίσι (ΡΑRIS IV). Ξεκίνησε τη δημοσιο­γραφική του καριέρα στο «Βήμα» (1978-80). Μεταπήδησε στη «Μεσημβρινή» του Τάκη Λα- μπρία, το 1980, όπου παρέμεινε ως διπλωμα­τικός και εν συνεχεία πολιτικός συντάκτης μέ­χρι το 1986. Υπήρξε ο πρώτος διευθυντής του δημοτικού ραδιοφώνου του Πειραιά Κανάλι 1 το 1987, ενώ κατόπιν ανέλαβε διευθυντής ε­νημέρωσης στο εμβληματικό Κανάλι 15 του Ρούσσου Κούνδουρου. Από το 1990 ξεκίνησε να παρουσιάζει δική του εκπομπή στο τηλεο­πτικό Κανάλι 29 του συγκροτήματος Κουρή, με το οποίο εξακολούθησε να συνεργάζεται σε όλες τις φάσεις της μετεξέλιξής του (Κανάλι 5, Extra, Alter). Διετέλεσε πολιτικός σύμβουλος τουΔημήτρηΔασκαλόπουλου, κατά τη ρηξικέ­λευθη 8ετή θητεία του στην προεδρία του ΣΕΒ (2006-2014).