Παρά τα βήματα προόδου που έχουν σημειωθεί στον ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο για τη μείωση του κόστους από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, τα deals στις τράπεζες της Ε.Ε έχουν πατήσει φρένο αυτή τη χρονιά, με το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα να παραμένει overbanked και να χρειάζεται άμεσα κινήσεις ενοποίησης και μειώσεων του προσωπικού, προειδοποιεί η ΕΚΤ.  Όπως σημειώνει, σε πολλές χώρες της ευρωζώνης μάλιστα υπάρχουν πάρα πολλά υποκαταστήματα τραπεζών και πάρα πολύ προσωπικό ανά κάτοικο. Το μήνυμα αυτό το έχει στείλει άλλωστε εδώ και καιρό ο Mario Draghi.

Όπως σημειώνει η ΕΚΤ, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές στον τραπεζικό κλάδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης “πάγωσαν” κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, παρά την πίεση από τη συρρίκνωση των περιθωρίων κέρδους αλλά και από την ίδια την ΕΚΤ.

Σύμφωνα με την έκθεση για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, συνολικά, τα deals στις τράπεζες στην Ε.Ε. κατά τους πρώτους έξι μήνες του έτους διαμορφώθηκαν κάτω του ενός δισ. ευρώ, ή στο μόλις 9% του συνόλου των deals το 2015 (που ήταν επίσης υποτονική χρονιά), ενώ δεν σημειώθηκε καμία απολύτως εξαγορά τράπεζας της ευρωζώνης από ξένο αγοραστή.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η απουσία των deals συμβαίνει σε μία περίοδο όπου οι τιμές των μετοχών των τραπεζών έχουν σημειώσει απότομη πτώση λόγω των ανησυχιών για τη συρρίκνωση των περιθωρίων κερδοφορίας, τα υψηλά επίπεδα των επισφαλών δανείων σε ορισμένες χώρες και του προστίμου ύψους 14 δισ. δολ. με το οποίο είναι αντιμέτωπη η Deutsche Bank.

EKT vs τράπεζες

Ο αριθμός των τραπεζικών υποκαταστημάτων στην ΕΕ έχει μειωθεί σταθερά από την οικονομική κρίση του 2008, αλλά οι εποπτικές αρχές, συμπεριλαμβανομένων της γερμανικής Bundesbank και της ΕΚΤ έχουν προειδοποιήσει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πάρα πολλές τράπεζες στην Ευρώπη και καλούν για περισσότερη ενοποίηση του κλάδου.

Η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι ο υπερβολικός ανταγωνισμός κρατά τις τιμές των μετοχών σε υποτονικά επίπεδα, αυξάνοντας το κόστος κεφαλαίου και “κρατά πίσω” τον μελλοντικό δανεισμό, ενδεχομένως αντιστρέφοντας τις θετικές επιπτώσεις της νομισματικής της πολιτικής.

Ωστόσο, οι τράπεζες διαμαρτύρονται ότι η ίδια η ΕΚΤ θέτει τον πήχη πολύ ψηλά για την έγκριση των deals, απαιτώντας σε κάποιες περιπτώσεις αυξήσεις κεφαλαίου, όπως στην περίπτωση της συγχώνευσης μεταξύ της ιταλικής Banco Popolare και της Popolare di Milano.

Οι ΕΚΤ παρουσιάζει στοιχεία για το πώς κινήθηκε ο τραπεζικός κλάδος το 2015, υπογραμμίζοντας ότι οι προσπάθειες μείωσης του κόστους πρέπει να συνεχιστούν.

Μείωση ενεργητικού

Όπως σημειώνει, το σύνολο του ενεργητικού του τραπεζικού κλάδου της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων των ξένων θυγατρικών και υποκαταστημάτων, διαμορφώθηκε στα 27,7 τρις ευρώ σε ενοποιημένη βάση στο τέλος του 2015, μια μείωση της τάξης του 1,3% σε σύγκριση με το 2014 και του 17% σε σύγκριση με το 2008. Οι μεγαλύτερες μειώσεις στην αξία των περιουσιακών στοιχείων από το 2014 παρατηρήθηκαν στη Μάλτα (9,2%), ακολουθούμενη από την Ελλάδα, τη Φινλανδία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία (μειώσεις 4%-5%). Η αξία του ενεργητικού αυξήθηκε από το 2014 στη Σλοβακία (7,8%), την Εσθονία (5,6%), την Λετονία (4%) και την Ισπανία (2,5%).

Στο τέλος του 2015, η Γαλλία και η Γερμανία είχαν τον μεγαλύτερο τραπεζικό κλάδο στην ευρωζώνη, με τη συνολική αξία του ενεργητικού να αγγίζει τα 6,9 τρις ευρώ και στις δύο περιπτώσεις. Οι τραπεζικοί κλάδοι της Ισπανίας και της Ιταλίας είναι πολύ μικρότεροι (3,7 τρις και 2,7 τρις αντίστοιχα). 

Συρρίκνωση του τραπεζικού κλάδου

Η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Πορτογαλία είναι μεταξύ των χωρών όπου ο αριθμός των υποκαταστημάτων ανά κάτοικο είναι υψηλότερη, όπως δείχνουν τα στοιχεία της ΕΚΤ.

Κοιτάζοντας την πρόσφατη δυναμική στις επιμέρους χώρες, οι περισσότερες χώρες της ευρωζώνης παρουσίασαν μείωση του αριθμού των πιστωτικών ιδρυμάτων μεταξύ του 2014 και του 2015. Οι εξαιρέσεις ήταν η Εσθονία, η Γαλλία, η Λιθουανία, η Λετονία και η Μάλτα. Στην Κύπρο, ο αριθμός των πιστωτικών ιδρυμάτων παρέμεινε αμετάβλητος. Οι χώρες που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη απόλυτη μείωση ήταν η Ιρλανδία, η Γερμανία και η Αυστρία.

Με βάση μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ισπανία έχουν καταγράψει τις μεγαλύτερες σχετικές μειώσεις στον αριθμό των πιστωτικών ιδρυμάτων από το 2008, αλλά η μείωση – κατά το ίδιο διάστημα – ήταν επίσης αισθητή στη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και την Ολλανδία.

Ο εξορθολογισμός και η συρρίκνωση του τραπεζικού συστήματος δείχνει ότι η συνολική αποδοτικότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών ενισχύθηκε κατά την περίοδο από το 2008 έως το 2015. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο αριθμός των υποκαταστημάτων στην ευρωζώνη μειώθηκε κατά 17,6% ή 33.274 υποκαταστήματα, 3.884 εκ των οποίων μεταξύ του 2014 και 2015.

Σχεδόν το ήμισυ της μείωσης από το 2008 “εξηγείται” από τις κινήσεις στην Ισπανία, αλλά και άλλες μεγάλες οικονομίες, όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Γαλλία, οι οποίες επίσης, συνέβαλαν σημαντικά στη μείωση. Όσον αφορά τις μικρότερες χώρες, υπήρξε μια έντονη μείωση του αριθμού των υποκαταστημάτων και στην Ελλάδα.

Στο τέλος του 2015, η συγκέντρωση της αγοράς (που μετράται από το μερίδιο των περιουσιακών στοιχείων που κατέχουν οι πέντε μεγαλύτερες τράπεζες) κυμαινόταν από κοντά στο 95% στην Ελλάδα έως περίπου 31% στη Γερμανία και το Λουξεμβούργο. Αυτό αντανακλά μια σειρά από δομικούς παράγοντες. Τα τραπεζικά συστήματα στις μεγαλύτερες χώρες, όπως η Γαλλία και, ακόμη περισσότερο, η Γερμανία και η Ιταλία, είναι πιο fragmented και περιλαμβάνει ισχυρούς κλάδους ταμιευτηρίων και των συνεταιριστικών τραπεζών, γεγονός το οποίο μειώνει τα επίπεδα συγκέντρωσης. Τα τραπεζικά συστήματα στις περισσότερες μικρότερες χώρες, με εξαίρεση την Αυστρία και το Λουξεμβούργο, τείνουν να είναι πιο συγκεντρωμένα.

Ο τραπεζικός κλάδος τείνει να γίνει πιο συγκεντρωμένος σε ορισμένες χώρες, ιδίως εκείνες οι οποίες έχουν βιώσει βαθιές ανακεφαλαιοποίησεις, όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, αλλά και σε ορισμένες μικρότερες οικονομίες, όπως η Μάλτα και η Λιθουανία.

“Ηχηρό” μήνυμα για τα NPLs

Σε πολλές χώρες, η ποιότητα των δανείων επιδεινώθηκε σημαντικά από την έναρξη της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, το 2015 ο μέσος δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων μειώθηκε για πρώτη φορά από το 2008, κυρίως λόγω των εξελίξεων σε χώρες όπως η Ιρλανδία και η Σλοβενία. Σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιταλία, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια συνέχισαν να αυξάνονται μέχρι το 2015.

Η διατήρηση υψηλών επιπέδων NPLs σε αρκετές χώρες της ευρωζώνης, υπογραμμίζει την ανάγκη να συνεχιστούν οι τρέχουσες πρωτοβουλίες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ESRB) και τον SSM, καθώς και από μεμονωμένες χώρες, για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, προκειμένου να ελευθερωθεί το τραπεζικό κεφάλαιο και να διευκολυνθεί η ανάπτυξη των πιστώσεων.

Παρά τη μείωση του μέσου δείκτη ΝPLs, o μέσος δείκτης κάλυψης της ευρωζώνης παρέμεινε σε γενικές γραμμές αμετάβλητος το 2015 στο 47%. Οι πιο σημαντικές μειώσεις στους δείκτες κάλυψης σημειώθηκαν στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, αν και ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων μειώθηκε στην πρώτη, αλλά αυξήθηκε στην δεύτερη. Όπως επισημαίνει η ΕΚΤ, οι χαμηλοί δείκτες κάλυψης μπορεί να είναι ένα εμπόδιο για την πιο αποτελεσματική επίλυση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς μπορεί να συμβάλουν στην διεύρυνση των κενών τιμολόγησης μεταξύ των πιθανών αγοραστών και των πωλητών των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Σε ότι αφορά το λειτουργικό κόστος, η ΕΚΤ σημειώνει ότι συνέχισε να μειώνεται σε σχέση με το σύνολο του ενεργητικού, κυρίως λόγω της μείωσης των δαπανών προσωπικού. Η μείωση ήταν εντονότερη στις μεγάλες τράπεζες, όπου η αναλογία των δαπανών προσωπικού στο σύνολο των λειτουργικών εσόδων μειώθηκε από 35% το 2014 σε 34% το 2015. Αντίθετα, η αναλογία των δαπανών προσωπικού προς το σύνολο των λειτουργικών εσόδων αυξήθηκε στις μεσαίες και μικρές τράπεζες.

Πηγή: capital.gr