Και θα οξύνονται όλο και περισσότερο όσο η εξουσία Ερντογάν εκτρέπεται προς το ολοκληρωτικό καθεστώς που οραματίζεται ο Τούρκος πρόεδρος.

Ταυτόχρονα όμως οι «γείτονες» διατηρούν – και θα συνεχίσουν να το κάνουν όσο διαρκεί η κρίση στη Μέση Ανατολή – ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί ώστε να αψηφούν κάθε έννοια ανθρωπίνων δικαιωμάτων .

Τρία εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες παραμένουν εγκλωβισμένοι στην Τουρκία αναζητώντας τρόπο να περάσουν στην Ευρώπη.

 

Δεκάδες χιλιάδες βρίσκονται ήδη στη Σμύρνη και τους «άλλους» διαμετακομιστικούς σταθμούς – κέντρα των δουλεμπόρων στη Μικρά Ασία, προσπαθώντας να περάσουν σε κάποιο από τα ελληνικά νησιά.

Συγκριτικά με το παρελθόν όμως η αναλογία προσφύγων – οικονομικών μεταναστών έχει αντιστραφεί. Ενώ μέχρι πρότινος οι εκτοπισμένοι από τον εμφύλιο αλληλοσπαραγμό στη Συρία και τους ισλαμιστές του ΙSIS από το Ιράκ και το Αφγανιστάν αποτελούσαν τη συντριπτική πλειονότητα όσων επιχειρούσαν να περάσουν στην Ελλάδα, τον τελευταίο μήνα καταγράφεται ραγδαία άνοδος των μεταναστών από τη Βόρεια και Κεντρική Αφρική.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από την περασμένη Παρασκευή έως και τη Δευτέρα μόνο στη Χίο έφθασαν 167 άτομα, τα περισσότερα από τη Νιγηρία και την Αγκόλα, και μεταξύ αυτών μόλις οκτώ Σύροι.

 

Στη συμφωνία που υπογράφηκε στις 17 Μαρτίου και προέβλεπε τον έλεγχο των προσφυγικών ροών προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, με απώτερο σκοπό το κλείσιμο της βαλκανικής εισόδου που μέσα στο ’15 είχε οδηγήσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο Σύρους κι Αφγανούς στις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, κυρίως τη Γερμανία και τη Σουηδία, περιλαμβάνονταν η άρση της βίζας προς τις χώρες της Συνθήκης Σένγκεν για τους Τούρκους υπηκόους, οικονομική βοήθεια ύψους έξι δισεκατομμυρίων ευρώ από τα κοινοτικά κονδύλια προς την Τουρκία, για τη βελτίωση των συνθηκών διαμονής στους προσφυγικούς καταυλισμούς, η μετεγκατάσταση σημαντικού αριθμού Σύρων προσφύγων απευθείας από τους καταυλισμούς στη γειτονική χώρα προς την Ευρώπη, δίχως έτσι να μπαίνουν στη διαδικασία να πληρώσουν τους δουλεμπόρους για να περάσουν αρχικά στην Ελλάδα κι από εκεί στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, και κυρίως η επαναπροώθηση των παράτυπων μεταναστών οι οποίοι έφθασαν μετά τις 20 Μαρτίου του ’16 στην Ελλάδα και δεν εξασφάλισαν άσυλο πίσω στην Τουρκία.

 

Αυτό όμως είναι και το βασικό πρόβλημα εξαιτίας του οποίου δεν προχωρά η συμφωνία, με συνέπεια αυτήν τη στιγμή να παραμένουν εγκλωβισμένοι στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα περισσότεροι από 16.000 άνθρωποι.

 

Τα τελευταία στοιχεία της Επιτροπής δείχνουν επίσης πως 748 άνθρωποι εστάλησαν από τα ελληνικά νησιά πίσω στην Τουρκία βάσει της αμφιλεγόμενης συμφωνίας που συνήφθη τον Μάρτιο ανάμεσα στην Άγκυρα και την Ε.Ε. και έχει βοηθήσει να μειωθούν σημαντικά οι μεταναστευτικές ροές.

Έως τώρα η Ε.Ε. έχει πάρει 2.761 Σύρους πρόσφυγες από την Τουρκία, όμως ο αριθμός αυτός είναι πολύ μικρότερος από τις 12.000 θέσεις που έχουν συζητηθεί και από τις 72.000 θέσεις που είναι διαθέσιμες βάσει της νομοθεσίας της Ε.Ε. Μέχρι στιγμής η Ε.Ε. έχει δώσει τα 677 εκατ. από τα 3 δισ. ευρώ που έχει υποσχεθεί να διαθέσει μέχρι το τέλος του 2017 για τους Σύρους πρόσφυγες στην Τουρκία.

 

Τρεις είναι οι λόγοι για τους οποίους η διαδικασία της επαναπροώθησης δεν προχωρά. Πρώτον, η έλλειψη ικανού προσωπικού της Υπηρεσίας Ασύλου στα νησιά, προκειμένου να ολοκληρώσουν με ταχύ ρυθμό την εξέταση περισσότερων από 11.000 αιτήσεων.

Δεύτερον, η κατάσταση που επικρατεί στην Τουρκία, κυρίως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα των στρατιωτικών σε βάρος της κυβέρνησης Ερντογάν, το περασμένο καλοκαίρι, με τις χιλιάδες διώξεις, φυλακίσεις και βασανισμούς όσων είναι αντίθετοι στο καθεστώς, και επιπλέον η έλλειψη οποιασδήποτε εξασφάλισης για όλους τους υπόλοιπους μη Σύρους πρόσφυγες (Αφγανούς και Ιρακινούς), οι οποίοι, παρότι προέρχονται από εμπόλεμες χώρες και έχουν εκδιωχθεί βίαια από τις εστίες τους, η τουρκική κυβέρνηση τους επαναπροωθεί στις χώρες καταγωγής, θέτοντας έτσι τις ζωές τους σε άμεσο κίνδυνο.

 

Επιπλέον, σημαντικό ρόλο στην καθυστέρηση των επαναπροωθήσεων παίζει η αποχώρηση από τα ελληνικά νησιά των κλιμακίων των Τούρκων αξιωματικών που είχαν σταλεί για τον συγκεκριμένο λόγο, με πρόφαση το αποτυχημένο πραξικόπημα, αλλά πραγματική αιτία την έντονη δυσφορία της τουρκικής κυβέρνησης από την άρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να τηρήσει τη δέσμευσή της για την άρση της βίζας.

Μια άρνηση που δίνει το δικαίωμα στον Ταγίπ Ερντογάν και την κυβέρνηση του ΑΚΡ να απειλούν ανά τακτά χρονικά διαστήματα με «άνοιγμα των παραλίων» και «εισβολή» – όπως τη χαρακτηρίζει – περισσότερων από τρία εκατομμύρια ανθρώπων στην Ευρώπη.

 

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανταποκριθεί μόνο στο 5% του στόχου για την επανεγκατάσταση προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία» είναι ο τίτλος ανταπόκρισης της Τζένιφερ Ράνκιν από τις Βρυξέλλες, που δημοσιεύεται σήμερα στη βρετανική εφημερίδα «The Guardian» και στην οποία επισημαίνεται πως μόνο 8.162 άνθρωποι έχουν επανεγκατασταθεί από τις δύο αυτές χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μεταναστευτικής κρίσης, αντί των 160.000 που είχε προβλεφθεί πριν από έναν χρόνο.

 

Ο «Guardian» αναφέρει πως οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν επανεγκαταστήσει μόνο έναν στους 20, από τους πρόσφυγες στους οποίους είχαν υποσχεθεί πως θα προσφέρουν καταφύγιο, καθώς επιμένουν οι βαθιές διαιρέσεις για το πώς η Ευρώπη θα πρέπει να βοηθήσει τους ανθρώπους αυτούς που διαφεύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις. Συνολικά 6.212 πρόσφυγες έχουν επανεγκατασταθεί από την Ελλάδα και 1.950 από την Ιταλία.

Παρόλο που η Ε.Ε. έχει επιτύχει μόλις το 5% του στόχου, ο Ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για τη Μετανάστευση Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε πως είναι δυνατόν ο στόχος να επιτευχθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2017. Χαιρέτισε την αύξηση του αριθμού των επανεγκαταστάσεων που παρατηρήθηκε τον Νοέμβριο και προέβλεψε πως η τάση θα βελτιωθεί. «Όλο και περισσότερα κράτη-μέλη ανοίγουν τις πόρτες τους» δήλωσε. «Πιστεύω πως πολύ σύντομα θα είμαστε σε θέση να πούμε πως το πρόγραμμα επανεγκατάστασης λειτουργεί».

 

Στο μεταξύ, όπως επισημαίνει ο «Guardian», η Ουγγαρία και η Πολωνία δεν έχουν δεχθεί κανέναν αιτούντα άσυλο από την Ελλάδα και την Ιταλία. Η Σλοβακία, η οποία ασκεί μέχρι το τέλος του μήνα την εκ περιτροπής προεδρία της Ε.Ε., έχει προσφέρει καταφύγιο σε μόλις εννέα ανθρώπους, ενώ η Τσεχική Δημοκρατία σε 12.

Η Βρετανία επέλεξε να μη συμμετάσχει στο πρόγραμμα, όπως έχει δικαίωμα βάσει της ειδικής συμφωνίας που έχει συνάψει με την Ε.Ε.