Ε, αν η εικόνα αυτή σας φαίνεται υπερβολικά… φανταστική, ξανασκεφθείτε το, διότι, μετά τις «επαναστάσεις» του προσωπικού υπολογιστή, του Διαδικτύου και των έξυπνων φορητών συσκευών (smartphones και tablets), αυτή είναι η νέα τάση της τεχνολογίας: το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things ή ΙοΤ, όπως λέγεται συντετμημένα) έρχεται και οι εταιρείες είναι έτοιμες να δώσουν μια μεγάλη «μάχη» για την κυριαρχία, τόσο σε επίπεδο λειτουργικού συστήματος όσο και σε επίπεδο διασύνδεσης των συσκευών. Και είναι μια μάχη ιλιγγιωδώς πολλών δισεκατομμυρίων.

 

Το IοΤ είναι μια αρκετά παλιά ιδέα, που πολύ σύντομα μπορεί να περιγραφεί ως «σπίτι και συσκευές ελεγχόμενες από υπολογιστή».

Στην ουσία μιλάμε για ένα δίκτυο το οποίο αρχίζει από συσκευές εντός οικίας και επεκτείνεται – θεωρητικά – έως και σε ολόκληρες πόλεις (κτήρια, οχήματα κ.λπ.), τα οποία είναι διαρκώς συνδεδεμένα με το Διαδίκτυο και ανταλλάσσουν πληροφορίες δημιουργώντας μια «έξυπνη» υποδομή, η οποία αυτοματοποιεί τις περισσότερες καθημερινές λειτουργίες και πρακτικές, από την αυτόματη ενεργοποίηση μιας… καφετιέρας το πρωί, λίγο πριν ξυπνήσει ο κάτοχός της, μέχρι τα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό ή τα κτήρια που θα προσαρμόζουν τον κλιματισμό τους από μόνα τους, με βάση τις πληροφορίες για τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν.

 

Η λογική πίσω από το ΙοΤ είναι ότι οι συσκευές και τα αντικείμενα θα διαθέτουν εγκατεστημένη μια τεράστια σειρά από αισθητήρες, ηλεκτρονικές συσκευές, πομποδέκτες κ.λπ., θα είναι συνδεδεμένα με το Διαδίκτυο και θα επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω ειδικού λογισμικού, το οποίο θα τους επιτρέπει να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να βελτιστοποιούν τη λειτουργία και τις υπηρεσίες που παρέχουν σε πραγματικό χρόνο και πλήρως αυτοματοποιημένα.

Στο επίκεντρο όλης αυτής της διαδικασίας βρίσκονται μηχανές (και διαδικασίες) Τεχνητής Νοημοσύνης και Έμπειρων Συστημάτων, που θα «μαθαίνουν», τόσο από τη διάδρασή τους με τους ανθρώπους όσο και από την επεξεργασία των δεδομένων που θα προσλαμβάνουν από άλλες συσκευές και από το Διαδίκτυο, ώστε να γίνονται όλο και πιο «έξυπνες» και αποδοτικές.

 

Τα παραπάνω μπορεί να ακούγονται εντυπωσιακά και… φανταστικά, ωστόσο η σημασία τους ξεπερνά τα όρια του «έξυπνου» ψυγείου ή του αυτοκινήτου χωρίς οδηγό: στην ουσία το ΙοΤ είναι ένα εγχείρημα που, σύμφωνα με τη μεγάλη πλειονότητα των ειδικών, θα έχει τεράστια οφέλη για τον άνθρωπο, καθώς μπορεί να βρει εφαρμογή σε έναν πολύ μεγάλο αριθμό πεδίων, από τη διαχείριση ενέργειας έως τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και από τη βιομηχανία έως την ιατρική και τη δημόσια υγεία. 

 

Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών της τεχνολογικής βιομηχανίας, έως το 2020 παγκοσμίως θα λειτουργούν πλήρως από 21 έως 30 δισεκατομμύρια συσκευές του ΙοΤ, οι οποίες θα καλύπτουν μια ευρύτατη γκάμα λειτουργιών και υπηρεσιών, από το «έξυπνο σπίτι» μέχρι την εξ αποστάσεως παρακολούθηση ασθενών.

 

Για να γίνει αντιληπτό το εύρος των εφαρμογών του ΙοΤ, αρκεί να αναφερθεί ότι στην πόλη Σανταντέρ της Ισπανίας, μέσω μιας εφαρμογής που οι χρήστες κατεβάζουν στα κινητά τηλέφωνά τους, μπορούν να λαμβάνουν σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες που αρχίζουν από την εξεύρεση θέσης πάρκινγκ και φθάνουν ώς την παρακολούθηση του περιβάλλοντος, αλλά και την πληροφόρηση για… προσφορές σε καταστήματα. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι μόλις το 2015 η βρετανική κυβέρνηση συμπεριέλαβε στον προϋπολογισμό της και κονδύλι ύψους 40 εκατομμυρίων λιρών για την ανάπτυξη του ΙοΤ.

 

Σε πιο «μικροσκοπική» κλίμακα, εκατοντάδες εταιρείες έχουν μπει στο «παιχνίδι» του ΙοΤ, παρουσιάζοντας «έξυπνες» συσκευές, από ψυγεία και θερμοστάτες, μέχρι ειδικούς βοηθούς, όπως το Google Home ή το Amazon Echo, τα οποία είναι συσκευές που συνδέονται με ειδικά προγράμματα και μπορούν να δέχονται και να εκτελούν φωνητικές εντολές από τους χρήστες τους, όπως το να παίζουν μουσική, να δίνουν πληροφορίες για τον καιρό, να κάνουν διαδικτυακές αγορές, αλλά και να ελέγχουν οικιακές συσκευές (τα ψυγεία και οι θερμοστάτες που προαναφέρθηκαν…).

 

Κάπου εδώ αρχίζει και το πρόβλημα του ΙοΤ, καθώς ακόμα δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο στάνταρ λειτουργίας, κάτι που οδηγεί σε πολλαπλά «οικοσυστήματα» λειτουργίας και προβληματισμό για το πώς μπορούν όλα αυτά να συγκλίνουν σε ένα στάνταρ και συγκεκριμένο πρωτόκολλο.

 

Όπως όλα τα νέα πράγματα, έτσι και το ΙοΤ εμπεριέχει διάφορους κινδύνους στη λειτουργία του, ο μεγαλύτερος εκ των οποίων αφορά την ασφάλεια των δεδομένων: το ΙοΤ στηρίζεται στη διαρκή ροή τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων (ο τεχνικός όρος είναι Big Data), η ανάλυση των οποίων μπορεί να επιτρέψει την αποκάλυψη ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων των χρηστών σε πρωτοφανή κλίμακα. Επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι η ίδια η έννοια της ιδιωτικότητας θα αλλάξει – έως και ότι κινδυνεύει να χαθεί… – από τη στιγμή που το ΙοΤ θα απαιτεί όλο και περισσότερες πληροφορίες από τους χρήστες του για να λειτουργεί αποδοτικά.

 

Στις ΗΠΑ η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου, σε έκθεσή της το 2015, υπογράμμισε ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο του ΙοΤ θα πρέπει να περιλαμβάνει τις εξής προϋποθέσεις:

Συναίνεση: οι χρήστες θα πρέπει να γνωρίζουν και να συναινούν στο ποιες πληροφορίες μοιράζονται με τις εταιρείες και οι εταιρείες θα πρέπει να τους ενημερώνουν αν οι πληροφορίες αυτές έχουν εκτεθεί.

Ασφάλεια: οι εταιρείες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η συλλογή, αποθήκευση και επεξεργασία πληροφοριών είναι ασφαλής σε όλα τα επίπεδα και ότι θα κρυπτογραφούν τις πληροφορίες.

Ελαχιστοποίηση: οι εταιρείες θα πρέπει να συλλέγουν μόνο τις απολύτως απαραίτητες πληροφορίες και να τις αποθηκεύουν για περιορισμένο χρονικό διάστημα.