Ο νέος νόμος για την Ανώτατη Εκπαίδευση στην Ελλάδα σηματοδοτεί, κατά τον πλέον εύγλωττο τρόπο, τη στροφή που επιχειρείται όχι μόνο στον προσανατολισμό του νεοελληνικού κράτους και της νεοελληνικής κοινωνίας, αλλά και στον προσανατολισμό που επιχειρεί να επιβάλει η Δύση στην παγκόσμια κοινότητα.

Ο νέος νόμος για την Ανώτατη Εκπαίδευση στην Ελλάδα σηματοδοτεί, κατά τον πλέον εύγλωττο τρόπο, τη στροφή που επιχειρείται όχι μόνο στον προσανατολισμό του νεοελληνικού κράτους και της νεοελληνικής κοινωνίας, αλλά και στον προσανατολισμό που επιχειρεί να επιβάλει η Δύση στην παγκόσμια κοινότητα. Τα κεντρικά ζητήματα είναι η έννοιες της «Αγοράς» και της «Παιδείας». Πρόκειται για ζητήματα που ορίζουν την έννοια της ανάπτυξης και της εξέλιξης της ανθρωπότητας – και τελικώς την ίδια την υπαρξιακή της διάσταση.

Αναφερθήκαμε στον ρόλο της Δύσης όσον αφορά την παραπάνω επιχειρούμενη «στροφή». Ωστόσο, εδώ θα πρέπει να επικεντρωθούμε περαιτέρω στους πρωταγωνιστές της: τις ΗΠΑ και την Αγγλία. Και οι δύο αυτές χώρες έχουν   ιστορικούς λόγους (που αφορούν στην ίδια την ύπαρξή τους) οι οποίοι τους οδήγησαν σχεδόν νομοτελειακώς σε αυτές τις επιλογές. Οι ΗΠΑ είναι το πρώτο – και ταυτοχρόνως ίσως και το μοναδικό – κράτος που δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε «κοσμικά»: παρά την αρχική στήριξή της σε δάνειες παραδόσεις και πνευματικότητες (με κυρίαρχες την ελληνική και τη χριστιανική), γρήγορα τις εγκατέλειψε χάριν ενός «κοσμικού» τρόπου ζωής: Παραγωγή και κατανάλωση, παραγωγή για την κατανάλωση και κατανάλωση για την παραγωγή, καθώς και μια ευδαιμονία εξαρτώμενη από αυτές.  Είναι, επομένως, φυσικό να μην μπορεί να δεί τίποτε άλλο. Η Αγγλία, από την άλλη, έχει ιστορικώς στηριχτεί στις αποικίες της. Χάνοντάς τες στράφηκε στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, κυριάρχησε σε αυτό (ενώ οι ΗΠΑ δεν ξέφυγαν αυτής της κυριαρχίας) και τώρα προσπαθεί να επιβληθεί με αυτό παγκοσμίως, αλλάζοντας – ή καλύτερα διαστρέφοντας – τη μέχρι τώρα Ιστορία του ανθρώπου.

Πρώτα απ’ όλα, ο νέος αυτός νόμος τιτλοφορείται «Οργάνωση Ανώτατης Εκπαίδευσης, Ανεξάρτητη Αρχή για τη Διασφάλιση και Πιστοποίηση της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση». Ο τίτλος αυτός τα λέει όλα. Δεν μιλάμε για Παιδεία, μιλάμε για Εκπαίδευση. Η διαφορά είναι τεράστια. Στην πρώτη περίπτωση, θα οργανώναμε μια «κυψέλη» δημιουργίας σκέψης: αυτή πάνω στην οποία στηρίχτηκε έως τώρα η Ιστορία του ανθρώπου… Στη δεύτερη περίπτωση, στοχεύουμε στην εκπαίδευση ανθρώπων που θα στελεχώσουν την «Αγορά» – και εδώ ακριβώς βρίσκεται ο άλλος πυλώνας του επαναπροσδιορισμού των στόχων του ανθρώπου. «Αγορά», στην προκειμένη περίπτωση, είναι η «παραγωγή» καταναλωτικών προϊόντων ή, αλλιώς, η πηγή της ορισθείσης, από την νεωτερικότητα, έννοιας της «ευτυχίας». Πρόκειται για μία έννοια με την οποίαν ούτε ο μαρξισμός διαφωνούσε. «Αγορά» είναι επίσης η ολοένα και περισσότερο αυτονομούμενη από την κοινωνία και τις ανάγκες του ανθρώπου «οικονομία». Και είναι ουσιαστικά μια «οικονομία» που έχει καταδήλως κυριαρχήσει και της πολιτικής. Ή μάλλον, καλύτερα θα λέγαμε πως την έχει καταργήσει… Μακράν, βεβαίως, της «Αγοράς» – όπως την εισήγαγαν οι Έλληνες, ως τόπο έκφρασης της κοινωνίας και πολιτικής συζήτησης – όπου ως «Πολιτική» εκλαμβάνεται η έκφραση των συλλογικών στόχων αναζήτησης του ουσιώδους.

Ο νέος αυτός νόμος είναι και ιδιαιτέρως ευφυής, δεδομένου ότι δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης των προθέσεών του στην πράξη. Οργανώνει και την «Ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση». Πρόκειται, όμως, πράγματι περί Ανεξάρτητης Αρχής; Στο άρθρο 72 του κατατεθέντος Σχεδίου Νόμου αναφέρεται σαφώς πως «Το ανώτατο διοικητικό όργανο της Αρχής είναι το Συμβούλιο. Το Συμβούλιο της Αρχής συγκροτείται από δεκαπέντε μέλη, τα οποία ορίζονται με απόφαση του υπουργού Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» και συμπληρώνει: «Κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, τα μέλη του Συμβουλίου απολαμβάνουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας». Φαντάζομαι πως δεν χρειάζεται ιδιαίτερος σχολιασμός περί αυτού. Αυτή, λοιπόν, η «ανεξάρτητη» Αρχή θα καθορίζει την έννοια της ποιότητας στα Ανώτατα αυτά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Αξιολογεί τους πάντες και τα πάντα, θα καθορίζει και τα σχετικά με τις   χρηματοδοτήσεις των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, πως αυτή η «ανεξάρτητη» Αρχή κρίνει πως ποιότητα και αξιοσύνη για ένα πανεπιστήμιο είναι η άμεση πρόσβαση στην αγορά εργασίας των αποφοίτων του. Σε αυτήν την περίπτωση, όμως, τα Τμήματα Καλών Τεχνών, Ανώτερων Μαθηματικών, Θεωρητικής Φυσικής, Φιλοσοφίας και τόσα άλλα, τα οποία δεν δίνουν άμεση – αλλά ενίοτε μήτε και μακροπρόθεσμη – πρόσβαση στην «Αγορά», όπως την εννοούμε σήμερα, αλλά σε μιαν άλλην Αγορά (αυτή που δημιουργεί την Ιστορία) μήπως τελικά θα κλείσουν;

Με αυτά, λοιπόν, κυρίες (κυρίως) και κύριοι του υπουργείου Παιδείας, δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, να είστε βέβαιοι πως υπηρετείτε – και μάλιστα κακεκτύπως – τις επιδιώξεις της «νεωτερικότητας», ακριβώς τη στιγμή της δύσης της… Η Ελλάς ευτύχησε μέχρι τώρα να μην την έχει εμπεδώσει, παρ’ όλες τις προσπάθειες των έως τώρα διορισμένων ή μη πολιτικών της. Δεν βρίσκω τον «στρατηγικό» λόγο να σπεύσουμε τώρα, ασθμαίνοντας, να υιοθετήσουμε κάτι που καταδήλως είναι πλέον παρωχημένο. Με άλλον τρόπο αναπτύσσονται οι νέες κρατικές οντότητες που θα κυριαρχήσουν στο παγκόσμιο στερέωμα – αν δεν έχουν ήδη κυριαρχήσει, δεδομένου ότι με τα «όπλα» του Δυτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος το έχουν ήδη φέρει προ της κατάρρευσής του. Εν τέλει, το θέατρο της Ιστορίας μεταφέρεται στην Ανατολή, η οποία στηρίζεται στις οικουμενικής εμβέλειας παραδόσεις της, σε πείσμα των προσπαθειών της (αγγλοαμερικανικής) Δύσης να την αποπροσανατολίσουν. Η Ελλάς είναι μία χώρα στην οποίαν στηρίχτηκε η Ευρώπη (η δεύτερη δεν διανοείτο και εξακολουθεί να μη διανοείται να υπάρξει χωρίς την πρώτη), δεδομένου ότι ως χώρα κομίζει, επίσης, οικουμενικής εμβέλειας ιδιοπροσωπία. Ας την αφήσουμε ήσυχη να αναπτυχθεί, όπως της έταξαν οι πραγματικοί ταγοί της, από τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα μέχρι τον Ρήγα, τον Μακρυγιάννη, τον  Δραγούμη, τον Σικελιανό, τον Πικιώνη, τον Θεοδωράκη και τους υπόλοιπους μεγάλους διανοητές-εκφραστές του συλλογικού της ασυνείδητου, ων ουκ έστι αριθμός.

Αναφέρθηκα στα κρυμμένα «προτερήματα» του νέου αυτού νόμου Διαμαντοπούλου, (ίσως μείνει έτσι στην Ιστορία – κι ελπίζω και στα χαρτιά…), τα οποία δεν έχουν σχολιαστεί μέχρι τώρα. Τα  περί της απόλυτης αντιδημοκρατικότητάς του, καθόσον παραδίδει τα κλειδιά των νέων αυτών ΑΕ(Ι) σε ολιγομελή ομάδα ειδικών ή δήθεν ειδικών (και είναι αστείο να θεωρούμε πως έτσι διασφαλίζεται η δημόσια λογοδοσία του), όπως και τα λοιπά διαλυτικά των υφισταμένων δομών – που είναι και πρακτικώς αδύνατο να οργανωθούν και να υλοποιηθούν όπως τα προβλέπει ο νόμος αυτός, σε λιγότερο από 2-3 χρόνια, αφού μέχρι τότε θα έχει αλλάξει ο υπουργός και θα έχει φέρει άλλη μεταρρύθμιση – έχουν αρκούντως σχολιαστεί. Άλλωστε, αυτά δεν έρχονται παρά για να υπηρετήσουν και «εσωτερικώς» τον αποπροσανατολισμό της Παιδείας που επιχειρείται και στον οποίον αναφερθήκαμε.

* O Δρ. Νικήτας Χιωτίνης είναι Αρχιτέκτων, Καθηγητής ΤΕΙ, Τμήματος Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού Αντικειμένων.