Inglourious Basterds / Νίτσε και Ηθική / Κρύβοντας τον ελέφαντα / Αγαπητή, μισητή μου Αθήνα! / Η Μαντόνα των βαγκόν-λι

Κουέντιν Ταραντίνο

Inglourious Basterds

Μετάφραση: Σίνθια Μίκκελσεν

Εκδόσεις Τόπος

Σελ. 225

Μια νεαρή Εβραιοπούλα αποφασίζει να πάρει τη σκληρή της εκδίκηση απέναντι στους Ναζί, οι οποίοι ξεκλήρισαν την οικογένειά της. Καλό θέμα, αν σκεφτεί κανείς ότι ο σεναριογράφος είναι ο Ταραντίνο, ένας ιδιότυπος «ιστορικός» και θαυμαστής της βίας. Ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά βιβλία της καλτ σειράς των Εκδόσεων Τόπος, που την παρακολουθώ πάντα με ενδιαφέρον. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε ο πιο αιματηρός πόλεμος της Ιστορίας, ο οποίος στιγματίστηκε επιπλέον από αυτή την απίθανη και φρικιαστική μανία εναντίον των απανταχού Εβραίων. Στο σενάριο, που σίγουρα συνιστά μια διαφορετική ανάγνωση, ο Ταραντίνο πετυχαίνει να μεταγράψει την πραγματικότητα σε κόμικς. Χρησιμοποιεί την τεχνική του κόμικς όπως ο συγγραφέας τη μεταφορά. Η πραγματικότητα μπροστά στην οποία βρίσκεται ξεπερνά κατά πολύ τον εθισμό του στη βία. Εδώ, στον τελευταίο Μεγάλο Πόλεμο, έχουμε απίστευτες ποσότητες βίας, με εξαιρετικές και πολυποίκιλες αποχρώσεις. Διαβάζοντας κανείς το σενάριο, το οποίο εκτυλίσσεται στη Γαλλία, λίγους μήνες πριν την πτώση του Γ΄ Ράιχ, έχει την εντύπωση πως ο σεναριογράφος μέσα σ’ αυτή την αποθέωση των βιαιοτήτων βρίσκει μιαν έλλειψη, μια ρωγμή ή ένα πεδίο ανεκμετάλλευτο. Αυτό της εν θερμώ εβραϊκής απάντησης στη βία, την οποία υπέστησαν ατομικά και συλλογικά οι Εβραίοι. Μια ομάδα Εβραίων παίρνει τα σκαλπ των Ναζιστών. Εδώ ο Ταραντίνο μοιάζει να παρεμβαίνει στην ιστορία και οι Εβραίοι να απαντούν σ’ αυτή την εξωφρενική βία που υπέστησαν συστηματικά και μεθοδικά τα τελευταία 65 χρόνια. Το σενάριο διαβάζεται με ενδιαφέρον και δημιουργεί μια σειρά εικόνων στο κεφάλι του αναγνώστη, που δεν είναι κατ’ ανάγκην ίδιες με αυτές που θα αντικρίσει στην κινηματογραφική οθόνη.

Brian Leiter

Νίτσε και Ηθική

Ένας οδηγός ανάγνωσης

Μετάφραση:

Γιώργος Λαμπράκος

Εκδόσεις Οκτώ

Σελ. 335

Ο Νίτσε είναι ένας από τους σημαντικότερους στοχαστές που ανέδειξε η ιστορία της φιλοσοφίας και ταυτόχρονα κι ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους εκπροσώπους της, ενώ το έργο του δεν έπαψε ποτέ να κερδίζει το διαχρονικό ενδιαφέρον των μελετητών. Έχοντας καταβαραθρώσει τις θεμελιώδεις αρχές των ηθικών παραδοχών του νεότερου κόσμου, κατάφερε να καταστήσει τη φιλοσοφία του ένα από τα πολυτιμότερα αντικείμενα του πόθου της σύγχρονης σκέψης. Είναι τέτοια η επιρροή που άσκησε το δύσκολο και απαιτητικό του έργο ώστε να διαβάζεται από το ευρύτερο κοινό κάθε εποχής. Αυτό δεν είναι δύσκολο να ερμηνευτεί, μιας και η σκέψη του Νίτσε υπήρξε ρηξικέλευθη και καινοτόμος, κυρίως στον τομέα της Ηθικής, στη εξέλιξη της οποίας ο φιλόσοφος έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Ένα από τα σημαντικότερα έργα του, η «Γενεαλογία της Ηθικής», εξετάζεται σ’ αυτόν τον τόμο μέσα από μια εμπεριστατωμένη κριτική εισαγωγή. Πρόκειται για ένα έργο όπου εμφανίζονται έννοιες στις οποίες ο Νίτσε χάρισε μια νέα διάσταση, ώστε να τις καταστήσει κατανοητές από ένα ανειδίκευτο στις Ιδέες κοινό, όπως η έννοια της μνησικακίας, η εξέγερση των δούλων, η θέληση για δύναμη, το ασκητικό ιδεώδες κ.ά. Το βιβλίο επικεντρώνει το στοχαστικό του ενδιαφέρον στην ηθική φιλοσοφία του Νίτσε και γι’ αυτό δεν μένει μόνο στη «Γενεαλογία της Ηθικής», αλλά επεκτείνεται στο σύνολο της σκέψης του. Ταυτόχρονα, εστιάζει και στο ιστορικό πλαίσιο που έζησε και έδρασε ο διανοητής, αλλά και στα βασικά κείμενα που αφορούν την αξιολόγηση του έργου του.

Jim Steinmeyer

Κρύβοντας τον ελέφαντα

Μετάφραση: Βασίλης Αθανασιάδης

Εκδόσεις Κέδρος

Σελ. 464

Μαγεία, μια λέξη που δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο στο άκουσμά της. Μια τέχνη αμφιλεγόμενη, γι’ αυτό και ενδιαφέρουσα όσο και δημοφιλής. Μια τέχνη που ακροβατεί κυριολεκτικά ανάμεσα στην επιστήμη και τις προκαταλήψεις. Αντιφατική, λαμπερή, σίγουρα θεατρική, με επιδόσεις στη δεξιοτεχνία, πειραματική, που απαιτεί αφοσίωση και αποκλειστικότητα, η μαγεία αποτελεί το γοητευτικό θέμα αυτού του βιβλίου, το οποίο βυθίζεται στα μυστήρια για να αναδυθεί εντυπωσιακά στην επιφάνεια και στο φως. Ο συγγραφέας καταγράφει την ιστορική διαδρομή της μαγείας και μέσα από αυτή και την προσωπική των μάγων. Άνθρωποι με αδιαμφισβήτητες ικανότητες, οι μάγοι πρωταγωνιστούν σε αυτό το ενδιαφέρον ανάγνωσμα, από το οποίο δεν λείπουν οι πρωτοποριακές εφευρέσεις, η κατασκοπία, ο σκληρός ανταγωνισμός που φτάνει ως την κλοπή κόλπων, προγραμμάτων, εφευρέσεων. Ένας λαμπερός κόσμος, με εντυπωσιακές σκηνικές παρουσίες και έντονες παρασκηνιακές ίντριγκες. Εκτός από τα τεχνάσματα και τα μυστικά τους που u941 έγραψαν ιστορία, το βιβλίο μάς αποκαλύπτει και τις μεγάλες διαμάχες που κρύβονται πίσω από αυτά. Παρουσιάζοντας την ιστορία της μαγείας, αυτόν τον γοητευτικό κόσμο της ψευδαίσθησης, της εξαπάτησης, της φανταχτερής εντύπωσης και, τέλος, του θαύματος, ο συγγραφέας μας συστήνει τους σημαντικότερους μάγους και τα επιτεύγματά τους, όπως αυτά έγιναν γνωστά στην ιστορία. Ποιος δεν έχει ακούσει για τον περίφημο μάγο Χάρι Χουντίνι (1874-1926) που εξαφάνισε έναν ολοζώντανο ελέφαντα, την ιστορία με την ασώματη κεφαλή που παρουσίασε ο συνταγματάρχης Τζόζεφ Στόνερ (1832-1866) καταπλήσσοντας τα πλήθη ή τον πρωτοπόρο Χένρι Πέπερ (1821-1900), ο οποίος παρουσίασε την ψευδαίσθηση ενός φαντάσματος πάνω στη σκηνή; Παίζοντας με τη φαντασία των θεατών, οι μάγοι κερδίζουν τις εντυπώσεις.

Μπιορν Φόρσεν –

Βασίλης Καρδάσης

Αγαπητή, μισητή μου Αθήνα!

Εκδόσεις Εστία

Σελ. 172

Πάντα η εικόνα των άλλων για μας έχει το δικό της ενδιαφέρον, το οποίο μεγεθύνεται αν δεν συντρέχουν αντικειμενικοί λόγοι υστεροβουλίας. Γιατί μόνο για υστεροβουλία δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ύποπτος ο νεαρός φινλανδός υπήκοος, ο οποίος στα μέσα του 19ου αιώνα αποφάσισε να επισκεφθεί τη νεοσύστατη πατρίδα μας. Η κοινή μοίρα των δυο μικρών κρατών, της Φινλανδίας και της Ελλάδας, αφορούσε κυρίως τη σχέση τους με τη Ρωσία, ως τα χρόνια της Οχτωβριανής Επανάστασης. Αυτό που μας κεντρίζει την προσοχή σ’ αυτό το βιβλίο είναι η προσωπική μαρτυρία ενός νεαρού Φινλανδού, ο οποίος καταγράφει σε επιστολές προς τους οικείους του τις εντυπώσεις που αποκομίζει από την εν Αθήναις παραμονή του. Η πρώτη επιστολή, την οποία απευθύνει στη μητέρα του ο Βίλχελμ Λάγκους, είναι μια ειδυλλιακή περιγραφή της αγνώριστης –σε σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα– πόλης των Αθηνών. Από τα κείμενα του Λάγκους συλλέγουμε διάφορες πολύτιμες πληροφορίες για την εποχή, αλλά και το πώς μας έβλεπαν οι «έξω». Βέβαια, προκύπτει ότι η οπτική του δεν είναι ανεπηρέαστη από τη ρωσική άποψη για την Ελλάδα, μια άποψη που θέλει τη χώρα να είναι δέσμια των ανατολίτικων χαρακτηριστικών της. Ως προς αυτό, η εντύπωση που σχηματίζει ο φινλανδός επισκέπτης είναι μάλλον αρνητική για τη χώρα και αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι είναι άδικη ή μεροληπτική. Χαρακτηριστική ωστόσο των αισθημάτων του είναι μια επιστολή που στάλθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1852, στην οποία περιγράφεται μια δυνατή νεροποντή που έπληξε μεταξύ άλλων και τον Ναό του Ολυμπίου Διός. Εκεί περιγράφει συναισθηματικά τα γεγονότα, αλλά και την ευγενική του θλίψη για την καταστροφή του μνημείου.

Maurice Dacobra

Η Μαντόνα των βαγκόν-λι

Μετάφραση: Ευγενία Αμαξίδου

Εκδόσεις Πάπυρος

Σελ. 300

Πρόκειται για ένα προκλητικό ανάγνωσμα, το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1925 στη Γαλλία και δεν άργησε να γίνει το μπεστ σέλερ του Μεσοπολέμου, τρομοκρατώντας τις καλές αστικές οικογένειες με τα λεπτεπίλεπτά τους ήθη. Το μυθιστόρημα παρακολουθεί τα καμώματα μιας ξεπεσμένης αριστοκράτισσας, η οποία προκειμένου να διατηρήσει την ευμάρειά της και την καλή ζωή δεν ορρωδεί προ ουδενός. «Η Μαντόνα των βαγκόν-λι» ή κατά κόσμον Λαίδη Γουάινχαμ, είναι μια γυναίκα η οποία στέκεται προκλητικά απέναντι στα χρηστά ήθη της εποχής της. Είναι μόνη, ταξιδεύει συνέχεια με τρένα, είναι φιλήδονη και γλεντοκόπος και συνοδεύεται πάντα από τον έμπιστο γραμματέα της, πρίγκιπα Σελιμάν. Ταξιδεύει χωρίς συγκεκριμένο προορισμό, μιας και το βασικό της μέλημα είναι η καλοπέραση, χάριν της οποίας ωστόσο ζει επικινδύνως. Φαίνεται λοιπόν πως τα μεγαλεία πολλές φορές απαιτούν θυσίες, γι’ αυτό και η ξεσκολισμένη αριστοκράτισσά μας δεν φοβάται ούτε τους ζόρικους Μπολσεβίκους – οι οποίοι φαίνεται να έχουν διαφορετική άποψη περί ατομικής ιδιοκτησίας απ’ ό,τι η Λαίδη. Το ενδιαφέρον του αναγνώσματος είναι ότι αναβιώνει την άκρως αισιόδοξη και γοητευτική εποχή του Μεσοπολέμου μέσα από διάφορα περιστατικά. Διαπνέεται από έναν κοσμοπολίτικο αέρα, μια αυθάδεια προς τις καθωσπρέπει αντιλήψεις και διατηρεί στοιχεία περιπέτειας και κατασκοπίας, φέρνοντας στον νου μας μυθιστορήματα παλαιάς κοπής, όπου η ατμόσφαιρα είχε πιο βαρύνουσα σημασία από την υπόθεση. Μια φιλήδονη ύπαρξη, βεβαρημένη με στοιχεία ασωτίας, μέσα σε ένα εν κινήσει τρένο του Μεσοπολέμου, δεν μπορεί παρά να εμπνεύσει ένα αξιολάτρευτο ανάγνωσμα.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]