Τεντώνεται λίγο στην ανατομική πολυθρόνα του βουλευτικού της γραφείου. Αυτό κι ένα μεσημεριανό ποτήρι μπύρα είναι προφανώς από τις σπάνιες στιγμές χαλάρωσης της Πέμης Ζούνη.

Συνέντευξη στη Ναταλί Χατζηαντωνίου

Η καθημερινή της ατζέντα θα ήταν αγχογόνος παράγοντας για πολλούς. Αρκεί και μόνον ο συνδυασμός της ιδιότητας της βουλευτού του ΠΑΣΟΚ με αυτήν της –όσο το δυνατόν– πιο παρούσας μητέρας μιας κόρης που πάει στην Α΄ Λυκείου. Αλλά δεν σταμάτησε σ’ αυτά η Πέμη Ζούνη. Διότι οι καλλιτεχνικές της ανησυχίες την έκαναν φέτος να σκηνοθετήσει την «Ερωτική αναρχία» του Άλμπερτ Γκέρνι και βέβαια την οδήγησαν, με συνοδοιπόρο ξανά την Ελένη Πέτα, στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο για την παράσταση «Cargo». Βουλευτής τα πρωινά, τραγουδίστρια και χορεύτρια τα βράδια (Κυριακής και Δευτέρας), σκηνοθέτρια περιοδικά. Μήπως το παρακάνει; Η ίδια επιμένει ότι έτσι ζούσε πάντα. Το βιογραφικό της το επιβεβαιώνει. Με σπουδές στη Φιλοσοφική Αθηνών και στο Τμήμα Lettres Modernes του Πανεπιστημίου της Ναντέρ, ασχολήθηκε παράλληλα με τη μουσική, με το θέατρο, με το χορό. Και δεν υπήρχε περίπτωση προτού ολοκληρώσει μια σπουδή να μην έχει βρει τον επόμενο στόχο. Αυτόν που την έφερε και στην πολιτική. «Από μικρή –εξηγεί– ήθελα να ταξιδεύω. Κι επειδή δεν είχα τα οικονομικά μέσα να το κάνω πραγματικά, το έκανα νοερά». Εξ ου και τα κατά καιρούς λιμάνια, του ΠΑΣΟΚ ή και του «Cargo».

Το «Cargo» είναι μια παράσταση-ταξίδι σε γλώσσες, αισθήματα, χορό, διαφορετικά λιμάνια του κόσμου. ΄Η τι άλλο;

Π.Ζ.: Μια «βόλτα» που προέκυψε χαλαρά και συμπτωματικά. Πώς έχεις καιρό να δεις ένα φίλο και κάθεσαι και τα λες μαζί του, χωρίς να σε υποχρεώνει τίποτα να μιλήσεις για το ένα ή το άλλο; Αισθανθήκαμε πολύ δημιουργικές. Κι εγώ αισθάνθηκα ελεύθερη να ξαναδοκιμάσω όσα κάνει ένας ηθοποιός, ο οποίος είναι έτοιμος για το μιούζικαλ κι όχι για να κάνει καριέρα στο τραγούδι.

Διάβαζα πως φέτος αποφασίσατε με την Πέτα πως οι δύο ρόλοι σας είναι δύο όψεις της ίδιας γυναίκας…

Π.Ζ.: Η ίδια γυναίκα σ’ έναν εσωτερικό μονόλογο αντίδρασης. Αυτό μας το φώτισε ο Δημήτρης Κουρούμπαλης που γράφει φέτος τα κείμενα. Με την Ελένη εκμεταλλευτήκαμε και τις διαφορές του χαρακτήρα μας, ως προς την εξωτερίκευση των πραγμάτων. Ενώ μέσα μας είμαστε ίδιες, εγώ λόγω δουλειάς είμαι πιο εξωστρεφής, ενώ εκείνη λίγο πιο «κρατημένη». Αν εγώ είμαι η γαλαρία, εκείνη είναι η επαναφορά στο θέμα.

Το τάνγκο είναι βασικό κομμάτι της παράστασής σας. Δεν είναι απρόβλεπτο για την Πέτα που έχει… TANGarto παρελθόν. Για εσάς;

Π.Ζ.: Αυτή η αγάπη υπήρχε μέσα μου από πολύ παλιά. Από έφηβη έψαχνα το τάνγκο. Έγινε λατρεία κι εμμονή. Προφανώς κάτι ξεκλειδώνει μέσα μου. Κι όσο το μελετάω κι έρχομαι σε επαφή με φορείς της κουλτούρας του και μαθαίνω, πέρα από τα βήματα, τη «φόδρα» του πράγματος, τόσο πιστεύω ότι όλα είναι… τάνγκο.

Δηλαδή; Το τάνγκο είναι…

Π.Ζ.: Σαν την ελεύθερη βούληση που έχει ο έρωτας που μπορεί να κρατήσει τέσσερα λεπτά ή όσο διαρκεί ένα τραγούδι. Τάνγκο μπορεί να είναι οποιουδήποτε είδους διαμαρτυρία, αφού το τάνγκο γεννήθηκε και μένει στο λαό. Το τάνγκο είναι μαζικό κι αυθεντικό. Κι είναι η τοιχογραφία των αποχρώσεων της σχέσης άνδρα-γυναίκας.

Έχει όμως και την επιθετικότητα της επικράτησης.

Π.Ζ.: Όταν η διαφορά γίνεται χορός, τότε γίνεται και έκφραση τέχνης και «αθωώνεται». Από την άλλη μεριά, όταν μπεις στη φιλοσοφία του βλέπεις ότι δεν είναι επικράτηση. Είναι δεδομένο ότι ο άνδρας οδηγεί τη γυναίκα, αλλά κι ότι εμπνέεται από αυτήν.

Εσείς στον έρωτα έχετε ζήσει σχέσεις απόλυτου πάθους; Σχέσεις τάνγκο;

Π.Ζ.: Πρόσφατα ανακάλυψα ότι δραματοποιώ τα πάντα. Μάλλον έχω τη διάθεση να γευτώ τα άκρα, άσχετα αν ο άλλος μου δίνει το περιθώριο ή όχι. Λίγο-πολύ νομίζω, όμως, ότι όλοι το ’χουμε αυτό.

Έχετε ένα αξιοθαύμαστο βιογραφικό. Σκεφτόμουν, όμως, ότι μόλις ολοκληρώνατε κάτι φεύγατε αμέσως για το επόμενο. Π.χ. ξεκινήσατε σπουδάζοντας φιλοσοφία και μπήκατε στον κόσμο των γραμμάτων, αλλά δεν μείνατε εκεί.

Π.Ζ.: Κι όμως, φλέρταρα για λίγο με την ιδέα της ακαδημαϊκής καριέρας. Μου άρεσε να νιώθω το μυαλό μου τόσο ζωντανό. Όμως, αν με ρωτήσετε «αν έπρεπε να διαλέξεις ένα πράγμα στη ζωή σου, ποιο είναι αυτό;», θα απαντήσω πως ήθελα πάντα να ταξιδεύω. Κι αυτό έκανα, ταξίδευα σε διαφορετικά πράγματα.

Και συνεχίζετε…

Π.Ζ.: Μετά από 27 χρόνια στο θέατρο αισθάνθηκα να λαχταράω να γίνω πάλι μαθήτρια. Άρχισα πάλι να διαβάζω, μπαίνοντας στο χώρο των κοινωνικών δομών. Καλή ή κακή, αυτή είναι η φύση μου.

Γιατί θελήσατε αυτό το είδος «αγρανάπαυσης» από το θέατρο;

Π.Ζ.: Γιατί μετά την «Μπλανς Ντιμπουά» ένιωσα το νευρικό μου σύστημα σε άσχημη κατάσταση και για πρώτη φορά τρόμαξα. Κατάλαβα γιατί όσες έπαιξαν την Μπλανς έμπαιναν σε νευρολογικές κλινικές: Ο ρόλος προϋποθέτει έντεκα ανακοπτόμενες νευρολογικές διαταραχές σε κάθε παράσταση κι αυτές σημαίνουν ένα επικίνδυνο παιχνίδι με το νευρικό σου σύστημα. Ένα βράδυ ένιωσα επί σκηνής να χάνω τον έλεγχο. Τότε κατάλαβα ότι έπρεπε να φύγω για λίγο.

Ούτως ή άλλως, έχετε ασχοληθεί με πράγματα που το καθένα εκπροσωπεί μια ολόκληρη ζωή.

Π.Ζ.: Κατά κάποιο τρόπο αλληλοσυμπληρώνονται. Η φιλοσοφία σού δίνει τον τρόπο της σκέψης και το εύρος του μυαλού για να αντιμετωπίσεις θεωρητικά το θέατρο, τους ανθρώπους και την ψυχολογία. Το θέατρο είναι επικοινωνία που σε οδηγεί να είσαι ανοιχτός, να ακούς και να αφουγκράζεσαι, άρα σε οδηγεί πιο ειλικρινά στην πολιτική. Αν είσαι καλός ηθοποιός δεν καταδέχεσαι το δήθεν. Αυτό δεν πρέπει να κάνει κι ο πολιτικός;

Όλα αυτά ήταν κι ένα ξόρκι στο θάνατο;

Π.Ζ.: Μα η μοναδική μου αγωνία αυτή είναι. Προσπαθώ να ξορκίσω το αναπόφευκτο. Πώς να συμφιλιωθείς μ’ αυτό; Δεν μπορείς. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι οι προσπάθειές μου να ξορκίσω το θάνατο μέσα από όλα αυτά ήταν μάταιες. Αισθάνθηκα όμως να τον ξορκίζω όταν γέννησα την κόρη μου. Και τότε βέβαια δεν σταμάτησα τη δραστηριότητά μου, αλλά σαφώς την επαναπροσδιόρισα.

Αισθανθήκατε παρ’ όλα αυτά διασπασμένη σε περιόδους στις οποίες, λόγου χάρη, είχατε μια υπερπλήρη ατζέντα;

Π.Ζ.: Έχω ένα ζωώδες ένστικτο που με βοηθά να εστιάζω κάθε στιγμή σε ό,τι κάνω: Αν εκεί που είμαι σκεφτώ τι άλλο έχω να κάνω μέσα στη μέρα, θα τρελαθώ. Δεν το κάνω, κι αυτό με βοηθά να επιζώ.

Πολιτική, φιλοσοφία, θέατρο, χορός. Δεν είπατε όμως όχι και στο τηλεοπτικό σίριαλ του Χριστόφορου Παπακαλιάτη.

Π.Ζ.: Την τηλεόραση την κοιτούσα πάντα με αγάπη και μίσος. Αλλά δεν το έπαιξα ποτέ εκτός συστήματος, ούτε είπα ότι θα δίνω παραστάσεις μόνο στα βουνά – αυτό το σέβομαι, αλλά δεν μπορώ να το κάνω. Θέλω να είμαι μέσα στον κόσμο. Μέσα στους κώδικες της τηλεόρασης λοιπόν, οι όροι παραγωγής του Παπακαλιάτη με κάλυπταν απόλυτα. Ήταν ένα κάστινγκ αμιγώς ανθρώπων του θεάτρου, μια παραγωγή που επέτρεπε μεταξύ γυρισμάτων να μεσολαβούν 10-15 μέρες και μ’ έναν άνθρωπο που δεν είναι δήθεν. Για τον Παπακαλιάτη ξέρεις ότι αγαπάει να εμπνέεται από τις ταινίες που αγαπήσαμε κι εμείς στο σινεμά. Ξέρετε, δεν είναι πάντα η τηλεόραση κακή και το σινεμά καλό. Όπως δεν είναι απαραιτήτως καλό οτιδήποτε κάνει κάποιος εγγεγραμμένος στα μητρώα μας ως κουλτουριάρης.

Στο προεκλογικό σας φυλλάδιο γράφατε: «Ξέρω πού τελειώνει το θέατρο και πού αρχίζει η πολιτική». Κι όμως, όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας θεωρούν πια ότι θέατρο και πολιτική ταυτίζονται.

Π.Ζ.: Είναι λογικό, γιατί πολλοί θεατές αντιμετωπίζουν το θέατρο ως απόδειξη ότι υποδύεσαι καλά ένα ψέμα. Κι όμως ο πραγματικός ηθοποιός πληρώνεται για να μην καταδεχτεί το ψέμα και για να δώσει όσο περισσότερη βιωματική αλήθεια της στιγμής έχει. Δεν θεωρώ τυχαίο ότι εγώ δεν μπορώ να πω ψέματα, υποτιμώντας τη νοημοσύνη του συνομιλητή μου. Μάλιστα αυτό με κάνει να εκτιμώ ακόμα κι έναν ελάσσονα πολιτικό όταν δεν το εφαρμόζει. Διότι η στάση του σωστού πολιτικού είναι αυτή του καλού ηθοποιού. Κανείς τους δεν καταδέχεται το ψέμα.

Κι όμως, τα τελευταία χρόνια η πολιτική απαξιώθηκε, κυρίως από τους νέους.

Π.Ζ.: Πάρα πολύ. Κι όχι τυχαία.

Έχετε μια έφηβη κόρη. Ανήκει λοιπόν στη γενιά που κατεξοχήν δεν αναζητά λύσεις στην πολιτική.

Π.Ζ.: Να σας πω ποια είναι η στάση της; Όταν έμαθε ότι θα μπω στην περιπέτεια της πολιτικής, φοβήθηκε. «Μη γίνεις σαν τους πολιτικούς που βλέπουμε στην τηλεόραση» μου είπε. «Μην ανησυχείς. Είμαι αρκετά μεγάλη για να αλλάξω» της απάντησα. Η ματιά της με αναγκάζει να μην κάνω το λάθος να πω, για οποιοδήποτε λόγο, ψέματα μπροστά της. Ίσως αν όλοι οι πολιτικοί λαμβάναμε υπόψη μας τη ματιά των παιδιών μας, να καταδεχόμασταν λιγότερα ψέματα. Άλλωστε είναι σωστό αυτό που λέγεται, ότι μια φορά ανά 50ετία εμφανίζεται μια μεγάλη μορφή εμπνευσμένου πολιτικού που σου ξαναθυμίζει την ωραία πλευρά της πολιτικής.

Τέτοιος είναι ο Γιώργος Παπανδρέου;

Π.Ζ.: Αν δεν πίστευα ότι είναι στην κατηγορία του ανθρώπου που εννοεί αυτά που λέει, δεν θα έμπαινα σ’ αυτό το παιχνίδι. Δεν το λέω για να γλείψω. Θεωρώ ότι ο Παπανδρέου και αρκετοί από όσους επέλεξε είναι άνθρωποι που δεν θα με κάνουν να ντραπώ.

Είστε απολύτως σίγουρη;

Π.Ζ.: Ναι. Θα τα ξαναπούμε όμως σε ένα χρόνο και θα ξανακάνω την κριτική μου. Δεν είμαι ο άνθρωπος που θα λέει πάντα «το ΠΑΣΟΚ είναι υπέροχο». Ούτε λέω αυτό. Είναι όμως οι άνθρωποι που κάνουν τις ιδεολογίες πράξη.

Αναφέρθηκα προηγουμένως στην κόρη σας γιατί ανήκει σε μια γενιά που προσπαθεί να λύσει τα τεράστια προβλήματά της χωρίς να αναζητεί κομματική στέγη.

Π.Ζ.: Ευτυχώς παρατηρώ ότι είναι συγχρόνως και μια γενιά κοινωνικά ανήσυχη. Ψάχνεται, συμμετέχει σε διεθνή συμβούλια νέων. Αυτό μου αρέσει. Γιατί, παρότι οι νέοι απαξιώνουν κάποιους, θέλουν κατά βάθος να λύσουν προβλήματα. Μα όλοι δεν ευελπιστούμε ότι θα πιστέψουμε και θα πούμε ότι «δεν είναι όλα για τα μπάζα»; Η κριτική δεν είναι προνόμιο μόνο των πολύ νέων ανθρώπων. Είναι μάλιστα κάτι που εξακολουθεί να ζητείται από τον Γιώργο Παπανδρέου. Είναι μεγάλη χαρά να βλέπεις ότι αυτός που έχει την ευθύνη επιλογών οι οποίες θα επηρεάσουν την τύχη της Ελλάδας έχει ανάγκη ν’ ακούει.

Οι καλλιτέχνες στην πολιτική θεωρούνται το διακοσμητικό στοιχείο ενός ψηφοδελτίου. Έχουμε δει πολλές υπερβολές…

Π.Ζ.: Κάθε κόμμα, ανάλογα με την αισθητική και τη νοοτροπία του, κινείται σε διαφορετικό επίπεδο καλλιτεχνών. Αν θεωρήσουμε, παρ’ όλα αυτά, ότι κάθε κόμμα ψάχνει να ακουμπήσει σε ανθρώπους που είναι γνωστοί και σοβαροί, το πρόβλημα είναι ότι ειδικά οι άνθρωποι της τέχνης αποφεύγουν να χρωματίζονται πολιτικά. Ο καλλιτέχνης θέλει να διατηρεί την ελευθερία της κριτικής του προς πάσα κατεύθυνση και καλά κάνει.

Εσείς;

Π.Ζ.: Εγώ εάν έχω ένα κίνητρο για να ξεπεράσω αυτή την ανάγκη ελευθερίας είναι γιατί συμφωνώ ιδεολογικά με αυτόν το χώρο, αλλά και γιατί σκέφτομαι πως αν μείνουμε όλοι απ’ έξω διεκδικώντας αυτή την ελευθερία δεν θα προσφέρουμε τίποτα. Κάποια στιγμή έρχεται η ηλικία της ευθύνης. Κι εγώ θέλω λοιπόν να προσφέρω σ’ έναν τομέα που νομίζω ότι ξέρω καλά.

Αισθανθήκατε ότι συνυποψήφιοί σας ή και συνάδελφοί σας βουλευτές σας αντιμετώπισαν με καχυποψία ή ανταγωνισμό του τύπου «αυτή είναι η γνωστή ηθοποιός που ήρθε για να μας ανταγωνιστεί αθέμιτα»;

Π.Ζ.: Το έχω αισθανθεί πολύ έντονα. Δεν βιάζομαι όμως να απαντήσω. Πάντα διατηρούσα την προσοχή μου στο τι θα κάνω κι άφηνα το χρόνο να δείξει. Μ’ ενδιαφέρει τι λέει ο άλλος, αλλά μέχρις ενός σημείου. Κι έτσι πορεύομαι, ξέροντας ότι κάποια στιγμή θα δώσω το πραγματικό μου στίγμα.

Ισχύει κάτι ανάλογο στον καλλιτεχνικό χώρο; Αποδόθηκε ό,τι κάνατε στις «συγγενικές» σας σχέσεις με το ΠΑΣΟΚ;

Π.Ζ.: Κι αυτό το ’χω ακούσει, ενώ ποτέ δεν βοηθήθηκα από το Δημόσιο. Ήθελα να είμαι στα πόδια μου, ανεξάρτητη. Κι είναι γνωστό ότι η όποια καριέρα μου ήταν στον ελεύθερο χώρο και σε σκληρές συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά το άκουσα κι αυτό. Όταν π.χ. νοίκιασα με τις οικονομίες μιας ζωής το Θέατρο Άνεσις, κάποιοι είπαν ότι βοηθήθηκα από το ΠΑΣΟΚ. Τώρα πια ξέρω ότι έτσι λειτουργούν μερικοί. Γιατί παλιά νόμιζα ότι όλοι με αγαπούν επειδή είμαι καλός άνθρωπος.

Όταν είχε πρωτοσυζητηθεί το θέμα της υποψηφιότητάς σας, είχατε σχολιάσει: «Η παράταξη μου πρότεινε να κατέβω ως βουλευτής. Τέθηκε το θέμα του ασυμβίβαστου κι όσο κι αν είμαι πολιτικά ανήσυχη, δεν μπορώ να πω ότι είμαι έτοιμη να εγκαταλείψω το θέατρο». Τι είναι αυτό που σας άλλαξε γνώμη;

Π.Ζ.: Δεν άλλαξα γνώμη. Καταργήθηκε το ασυμβίβαστο. Άρα, τώρα εάν θέλω μπορώ να παίξω στο θέατρο. Και τουλάχιστον είμαι ελεύθερη να αποφασίσω αν θέλω να το κάνω.

Ήσασταν υπέρ της άρσης του ασυμβίβαστου;

Π.Ζ.: Μα, καταρχήν γιατί να μην μπορείς να ζεις από τη δουλειά σου; Εάν δηλαδή είσαι πανικόβλητος και αγκιστρωμένος στα λεφτά του Δημοσίου είναι καλύτερα;

Πέρα από όσα είπαμε, ήσασταν και είστε μια ωραία γυναίκα. Έχετε πολλή σχέση όμως και με τη δημόσια έκθεση. Ο χρόνος σας απασχολεί;

Π.Ζ.: Πάρα πολύ. Αλλά πέρα από το να προσπαθώ να τον καλοπιάσω, με ό,τι εσωτερικό διαθέτω για να μου φερθεί καλά, ούτε σ’ αυτή την περίπτωση μπορώ να καταδεχτώ το δήθεν. Δεν μπορώ να μπω στην περιπέτεια των πλαστικών επεμβάσεων. Θέλω κι εύχομαι να γερνάω αξιοπρεπώς. Βέβαια, δεν νομίζω ότι θα ’χω την τύχη να γεράσω σαν την Κάθριν Χέπμπορν, η οποία παρέμεινε ως τα ογδόντα της κουκλάρα. Τουλάχιστον προσπαθώ να είμαι γενναία.