Ένας ολόκληρος λαός περιμένει να καθορίσουν τις τύχες του κάποιοι… «ειδικοί», οι οποίοι όμως δεν μπορούν να συμφωνήσουν καν για τέσσερις – πέντε βασικούς αριθμούς. Οι «ειδικοί» αυτοί ζητούν από τον λαό πρόσθετες θυσίες – δηλαδή μέτρα πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ – στηριζόμενοι σε προβλέψεις οι οποίες μπορεί να επιβεβαιωθούν, αλλά μπορεί και όχι. 

Έγινε και στο παρελθόν: οι προβλέψεις έπεσαν εντελώς έξω, το «mea culpa» ειπώθηκε εμμέσως και χαμηλόφωνα εκ των υστέρων, αλλά τον λογαριασμό προφανώς δεν τον πλήρωσε αυτός που έκανε το λάθος, αλλά ο «αδύναμος κρίκος» της ιστορίας: ο λαός. 

 

Προφανώς ο λαός για τον οποίο μιλάμε είναι ο ελληνικός και οι «ειδικοί» είναι οι οικονομολόγοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των ευρωπαϊκών θεσμών, οι οποίοι αδυνατούν να συμφωνήσουν όχι μόνο για το πώς θα κινηθεί η ελληνική οικονομία από εδώ και στο εξής – στο κάτω-κάτω αυτό είναι λογικό, καθώς μια πρόβλεψη πάντοτε εμπεριέχει πιθανότητα λάθους – αλλά και για το πώς έχει ήδη κινηθεί. Λίγα 24ωρα πριν από το κρίσιμο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου ο παραλογισμός συνεχίζεται. 

 

Η κυβέρνηση έχει δημοσιεύσει αναλυτικά στοιχεία Γενικής Κυβέρνησης για τον Δεκέμβριο του 2016. Το πρωτογενές πλεόνασμα έχει φτάσει στα 5 δισ. ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι θα διαμορφωθεί πάνω από 2% του ΑΕΠ σε όρους μνημονίου (με το στόχο για την περυσινή χρονιά να έχει προσδιοριστεί στο 0,5%), αλλά το ΔΝΤ εξακολουθεί να εκτιμά ότι το 2016 έκλεισε με πρωτογενές πλεόνασμα 0,9%. 

Αυτή η… απλή διαφωνία μεταφράζεται σε πάνω από 2 δισ. ευρώ. Και δεν είναι ένας αριθμός που αφορά μόνο το παρελθόν.

 

Το πώς κινήθηκε το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 επηρεάζει και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2017 αλλά και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018, καθώς αλλάζει ολόκληρη η βάση υπολογισμού. 

Τα δημοσιονομικά κενά εμφανίζονται ή εξαφανίζονται ανάλογα με τη βάση υπολογισμού. Άλλο πράγμα η «βάση» να είναι ένα πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως των 1,6 δισ. ευρώ και άλλο πράγμα να είναι 4 δισ. ευρώ.

 

Ο παραλογισμός με τις εκτιμήσεις των ειδικών ξεκινάει λοιπόν από το πρωτογενές πλεόνασμα, που είναι και το οικονομικό μέγεθος «κλειδί» για τη διαπραγμάτευση, καθώς:

1 Από το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 εξαρτάται το αν υπάρχει δημοσιονομικό κενό ή όχι στον προϋπολογισμό του 2018. Διαπίστωση «κενού» απαιτεί τη λήψη πρόσθετων μέτρων, τα οποία μάλιστα δεν έχουν «προληπτικό χαρακτήρα», αλλά εφαρμόζονται ούτως ή άλλως.

 

2 Από το πρωτογενές πλεόνασμα εξαρτάται και το ύψος των «προληπτικών μέτρων» που θα πρέπει να ληφθούν για την περίοδο μετά το 2019 είτε με τη λογική της απευθείας νομοθέτησης είτε με τη λογική του «εξειδικευμένου κόφτη». Ο λογαριασμός ανεβαίνει στα 3,6 δισ. ευρώ επειδή το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι… απαισιόδοξο. Αν το ΔΝΤ βάλει νερό στο κρασί του, τότε ο λογαριασμός κατεβαίνει ανάλογα.

 

3 Το πρωτογενές πλεόνασμα μετά το 2018 καθορίζει το περιεχόμενο των απαιτούμενων παρεμβάσεων για τη διευθέτηση του χρέους. Όσο υψηλότερο είναι το πλεόνασμα που θα συμφωνηθεί και για όσο περισσότερα χρόνια συμφωνηθεί να τηρηθεί αυτό το πλεόνασμα, τόσο λιγότερα μέτρα απαιτούνται για το χρέος από την πλευρά των δανειστών. 

Και αντίθετα: Όσο συμπιέζεται η χρονική περίοδος κατά την οποία η Ελλάδα θα πρέπει να εμφανίσει πλεονάσματα 3,5% τόσο πιο γενναιόδωρες θα πρέπει να είναι οι μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις για τη διευθέτηση του χρέους.

 

Ποια είναι όμως η θέση που έχουν πάρει οι εμπλεκόμενες πλευρές για ένα τόσο κρίσιμο μέγεθος όπως είναι το πρωτογενές πλεόνασμα; Κατ’ αρχάς αναφέρονται οι εκτιμήσεις για κάτι που έχει ήδη γίνει. Το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 έχει ήδη «κλειδώσει» καθώς οι δαπάνες και τα έσοδα της περυσινής χρονιάς είναι πλέον δεδομένα. 

 

Αυτό που απομένει είναι να πιστοποιηθούν τα νούμερα από την Eurostat, κάτι που αναμένεται να συμβεί στις 21 Απριλίου. Φυσικά υπάρχουν τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, στα οποία μάλιστα στηρίζονται οι αισιόδοξες δηλώσεις τόσο από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης όσο και από την πλευρά της Κομισιόν. Ιδού λοιπόν:

 

1 Η ελληνική πλευρά έχει εκφραστεί για την πορεία του περυσινού πρωτογενούς πλεονάσματος σε ανώτατο επίπεδο. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός επισήμανε (τελευταία φορά χθες στη συνάντηση με τον Πιερ Μοσκοβισί) ότι το πρωτογενές πλεόνασμα έχει φτάσει στο 2% του ΑΕΠ και μπορεί να κινηθεί ακόμη και πάνω από αυτό το επίπεδο. 

Το περιθώριο που άφησε ο Αλέξης Τσίπρας για επίδοση άνω του 2% κρύβει ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί της ελληνικής κυβέρνησης: μετά τη δημοσίευση των στοιχείων της Γενικής Κυβέρνησης για τον Δεκέμβριο του 2016, προέκυψε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα της περυσινής χρονιάς ανήλθε στα 5 δισ. ευρώ. 

 

Αυτό το ποσό δεν λαμβάνεται υπόψη ολόκληρο για τον υπολογισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος σε όρους μνημονίου, καθώς δεν λαμβάνονται υπόψη οι δαπάνες για την οικονομική ενίσχυση των τραπεζών, τα έσοδα από συγκεκριμένες αποκρατικοποιήσεις, καθώς και τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους οι Κεντρικές Τράπεζες των χωρών – μελών της ευρωζώνης (ANFAs και SMPs). 

Σε κάθε περίπτωση, στελέχη του οικονομικού επιτελείου αισιοδοξούν ότι η ΕΛΣΤΑΤ και η Eurostat θα αποκαλύψουν στις 21 Απριλίου πρωτογενές πλεόνασμα – μαμούθ, το οποίο θα πλησιάζει στο 3% του ΑΕΠ.

 

2 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατ’ αρχήν έχει αποδεχθεί την εκτίμηση ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 θα διαμορφωθεί στο 2% του ΑΕΠ, δηλαδή θα είναι τετραπλάσιο σε σχέση με τον στόχο του μνημονίου. Η εκτίμηση καταγράφηκε στις χειμερινές προβλέψεις της Κομισιόν ενώ ακολούθησαν και οι επίσημες δηλώσεις Μοσκοβισί κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα.

 

Αποδεχόμενη την εκτίμηση για την υπερεκτέλεση του προϋπολογισμού του 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδέχεται ουσιαστικά και τη δυνατότητα επίτευξης του δημοσιονομικού στόχου τόσο για το 2017 (χρονιά κατά την οποία δεν θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα πέραν αυτών που έχουν ήδη ενεργοποιηθεί από τις αρχές του χρόνου) όσο και (εν μέρει) για το 2018.

Για το 2018 είναι ακόμη ανοικτό το ενδεχόμενο πρόσθετων παρεμβάσεων της τάξεως των 600 – 700 εκατ. ευρώ, αν και αυτό θα κριθεί στο τελικό στάδιο της διαπραγμάτευσης.

 

3 Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο απέχει παρασάγγας από την ελληνική πλευρά όσο και από την εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για το 2016 εκτιμά το πρωτογενές πλεόνασμα στο 0,9%, δηλαδή έχει μια διαφορά με τους Ευρωπαίους και τους Έλληνες της τάξεως των 2 δισ. ευρώ. 

 

Όσο για τις προβλέψεις του για το 2017 και το 2018, απέχουν πάρα πολύ από τις αντίστοιχες των Ελλήνων και των Ευρωπαίων, καθώς κάνουν λόγο για πλεόνασμα 1% και 1,5%, όταν η Ελλάδα και η Κομισιόν προβλέπουν 1,75% και 3,5%. 

Για πρώτη φορά χθες ο Πολ Τόμσεν άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο το ΔΝΤ να κάνει λάθος: «Εάν αποδειχτεί ότι η πρόβλεψή μας υπήρξε πολύ απαισιόδοξη (σ.σ.: σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2016), θα αναθεωρηθεί όταν θα έχουμε όλα τα στοιχεία για το 2016» τόνισε στη «Handelsblatt» ο Π. Τόμσεν. 

 

Βέβαια, υπάρχει το εξής ερώτημα: Πότε θα θεωρήσει το ΔΝΤ ότι έχει στη διάθεσή του όλα τα στοιχεία; Η πρώτη επίσημη επικύρωση των δημοσιονομικών επιδόσεων του 2016 γίνεται από την Eurostat στο τέλος Απριλίου, ενώ η τελική εκτίμηση γίνεται τον Οκτώβριο του 2017. 

Μέχρι τότε είναι προφανές ότι θα έχουν κριθεί τα πάντα: Θα έχει χαθεί το τρένο της ποσοτικής χαλάρωσης, ενώ η Ελλάδα θα έχει ήδη έρθει αντιμέτωπη με τις δανειακές υποχρεώσεις του Ιουλίου ύψους 7,5 δισ. ευρώ.

 

Διαφωνίες ανάμεσα στην Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν υπάρχουν μόνο σχετικά με το πρωτογενές πλεόνασμα. Το ΔΝΤ εμφανίζεται εξαιρετικά απαισιόδοξο και όσον αφορά την πορεία της ελληνικής οικονομίας. 

 Το Ταμείο αποδέχεται μεν ότι το 2017 θα είναι έτος ισχυρής ανάπτυξης άνω του 2,5%, ωστόσο δεν βλέπει διατήρηση των ποσοστών αυτών σε μεσοπρόθεσμη βάση. 

 Αντίθετα, η Κομισιόν βλέπει υψηλά ποσοστά άνω του 3% και για το 2018.

 Το ΔΝΤ κρατά πολύ χαμηλότερα τον πήχη. Για το 2018 βλέπει υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης στο 2,6% (από 2,7% το 2017) και περαιτέρω πτώση στο 2,4% για το 2019 και μόλις στο 2% για το 2020.

Αυτές οι αρνητικές προβλέψεις στηρίζονται στις ακόλουθες εκτιμήσεις για την πορεία των επιμέρους μεγεθών που επηρεάζουν την ανάπτυξη:

Ιδιωτική κατανάλωση: Το 2016 θα υπάρξει αύξηση 0,8%. Για το 2017 προβλέπεται αύξηση 1,5%, για το 2018 1,4%, για το 2019 1,2% και για το 2020 μόλις 1%.

Δημόσια κατανάλωση: Καταγράφεται θετικό ποσοστό 0,7% για το 2016, 0,5% για το 2017, 0,5% για το 2018, 2% για το 2019 και 1,7% για το 2020.

Επενδύσεις: Ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου θα έχει θετικό πρόσημο 3% για το 2016, 9,5% για το 2017, 9% για το 2018, 8% για το 2019 και 6,2% για το 2020.

Εξαγωγές – Εισαγωγές: Οι εξαγωγές του 2016 προβλέπεται να αυξηθούν μόλις κατά 1% έναντι αύξησης των εισαγωγών κατά 1,2%. Για το 2017 προβλέπεται αύξηση εξαγωγών κατά 6,5% έναντι αύξησης εισαγωγών κατά 4,6%, ενώ για το 2018 οι εξαγωγές θα αυξηθούν κατά 6% και οι εισαγωγές κατά 4,6%. Το 2019 ο πήχης ανεβαίνει στο 4,8% για τις εξαγωγές και στο 4,7% για τις εισαγωγές, ενώ τα ποσοστά για το 2020 διαμορφώνονται στο 4,2% και 3,7% αντίστοιχα.