Με την επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα αρχίζουν να ξεδιπλώνονται οι απαιτήσεις των δανειστών, προκειμένου να κλείσει η τεχνική συμφωνία (staff level agreement) με την οποία θα ολοκληρωθεί η δεύτερη αξιολόγηση και θα καταστεί εφικτό για την κυβέρνηση να πάει στα επόμενα βήματα, τον προσδιορισμό του διαστήματος εφαρ­μογής υψηλών (3,5%) πρωτογενών πλεονασμάτων μετά το 2018 και των μεσοπρόθε­σμων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους.

Βέβαια όσο οι θεσμοί κάνουν «πενηνταράκια» τις απαι­τήσεις τους τόσο πιο με­γάλα τα ερωτήματα για το πού βασίζεται η αισιόδοξη πρόβλε­ψη – καταρχάς της κυβέρνησης – ότι η τεχνική συμφωνία είναι δυνατό να κλείσει σύντομα. Πάντως ο πρωθυ­πουργός Αλέξης Τσίπρας χθες, στο πλαίσιο των κοινών δηλώσεων με τον πρωθυπουργό της Μάλτας Τζόζεφ Μουσκάτ, εμφανίστηκε για μια ακό­μη φορά αισιόδοξος ότι η αξιολόγηση μπορεί να κλείσει στο Εurogroup της 20ής Μαρτίου.

Ενδεχομένως η όποια αισιοδοξία του πρωθυπουργού να πηγάζει από το γεγονός ότι ο ίδιος, σύμφωνα με πλη­ροφορίες, έχει λάβει την πολιτική α­πόφαση η αξιολόγηση να κλείσει όσο σκληρά κι αν είναι τα μέτρα που θα α­παιτηθούν, έτσι ώστε να τερματιστεί η πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα (η οποία επηρεάζει και τις τράπεζες, που ενδεχομένως να απειληθούν με νέα ανακεφαλαιοποίηση) και να μην ξηλωθεί το πουλόβερ τής μέχρι τώρα διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.

Μηνύματα επίσπευσης

Από την άλλη, το κλίμα αισιοδοξί­ας φαίνεται να είναι μονόδρομος για τον πρωθυπουργό, ο οποίος τα τελευ­ταία εικοσιτετράωρα δέχεται προει­δοποιήσεις ότι αν δεν κλείσει η αξιο­λόγηση θα παγιωθεί το κλίμα αβεβαι­ότητας που επέστρεψε κατά το πρώ­το δίμηνο το 2017. Αυτό το τελευταίο, το επικαλέστηκε η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, η οποία χθες, μια μέρα με­τά τη συνάντηση με τον πρωθυπουρ­γό στο Μαξίμου, είχε συνάντηση με τους εκπροσώπους των θεσμών.

Σημειώνεται πως μήνυμα υπέρ της γρήγορης ολοκλήρωσης της αξιο­λόγησης έστειλε τις προηγούμενες μέρες και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας,

καλώντας τις δύο πλευρές να επιδεί­ξουν «ευελιξία» και «ρεαλισμό», δια­φορετικά προειδοποιεί ότι «η χώρα θα εισέλθει σε έναν νέο κύκλο αβε­βαιότητας, επιδείνωσης των σχέσε­ων με τους εταίρους-δανειστές και εγκλωβισμού της οικονομίας σε στασιμότητα».

Μήνυμα (και συνάμα νομιμοποιητι­κό επιχείρημα) επίσπευσης ήρθε χθες και από το Βερολίνο καθώς, σύμφω­να με δημοσίευμα της «Καθημερι­νής», η Μέρκελ φέρεται διατεθειμένη να διευκολύνει την ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρω­σης, όπως διακαώς επιθυμεί η κυβέρ­νηση, παρακάμπτοντας τον υπουργό Οικονομικών Β. Σόιμπλε, υπό την προ­ϋπόθεση (σύμφωνα με το δημοσίευ­μα) «ότι η κυβέρνηση θα συμφωνήσει προηγουμένως στο πακέτο των πε­ρικοπών συντάξεων και αφορολογή­του, ύψους 2% του ΑΕΠ περίπου».

Υπό πίεση

Για να επιστρέψουμε όμως στα της κυβέρνησης, την προαναφερθείσα πολιτική απόφαση καλείται να υλο­ποιήσει – σηκώνοντας το ανάλογο πολιτικό βάρος – το οικονομικό επιτε­λείο της κυβέρνησης, το οποίο, μετά την υποχώρηση στο μίγμα πολιτικής και στην αποδοχή της μείωσης του α­φορολόγητου και των περικοπών στις συντάξεις (αφού διαφορετικά δεν «ξε­κλείδωνε» η επιστροφή των θεσμών) είναι εντεταλμένο να ασχοληθεί με το επώδυνο σκέλος των αποφάσεων του πόσο θα κοπεί από ποιους. Και ταυτό­χρονα να βρει και στοχευμένα μέτρα ελάφρυνσης, κάτι που προφανώς δεν είναι τόσο απλό όσο μπορεί να ακούγεται και κατά τα φαινόμενα δεν αρ­κεί για τον τερματισμό της λιτότητας – εξ ου και η σχετική αποστροφή του υπουργού στη Βουλή «δεν ωραιοποι­ούμε την κατάσταση, ούτε λέμε ότι τελείωσε η λιτότητα», η οποία στρέ­φεται και προς το Μαξίμου.

Αυτή μοιάζει να είναι και η εστία της διάστασης μεταξύ του πρωθυπουρ­γού και του υπουργού Οικονομικών, η οποία από το μεν Μαξίμου διαψεύδεται, από τη δε πλευρά Τσακαλώτου φαίνεται να υποβαθμίζεται σε διάστα­ση απόψεων στο επίπεδο της επικοινωνιακής διαχείρισης του αποτελέ­σματος της 20ής Φεβρουαρίου και της διαπραγμάτευσης συνολικότερα.

Με άλλα λόγια, εστία τριβής μεταξύ των δύο αποτελεί από τη μία η κεντρι­κή πολιτική ανάγκη της κυβέρνησης να χρυσώσει το χάπι των σκληρών μέ­τρων απέναντι στους βουλευτές της πλειοψηφίας και την κοινωνία και από την άλλη η τεχνοκρατική προσέγγιση των Τσακαλώτου – Χουλιαράκη, που

επιθυμούν μια πιο προσγειωμένη και κοντά στην πραγματικότητα διαχείρι­ση, έτσι ώστε αφενός να μην δημιουργηθούν προσδοκίες που γνωρίζουν ό­τι δεν μπορούν να ικανοποιηθούν και από την άλλη να μην υπονομευθεί η διαπραγμάτευση από τις πολιτικές κο­ρώνες στην εσωτερική σκηνή.

Στο μεταξύ, απέναντι στο κλίμα επί­σπευσης που περιγράψαμε παραπά­νω, την Τρίτη ο Ευκλείδης Τσακαλώτος επανέφερε τη θέση «τίποτα δεν κλείνει αν δεν συμφωνηθούν όλα», λέγοντας ότι «δεν υπάρχει συμφωνία αν δεν δω όλο το πακέτο». Στάση που αν μη τι άλλο εκπέμπει μεγαλύτερη ε­πιφύλαξη από το πνεύμα της ρητορι­κής του Μαξίμου ότι με την επιστρο­φή των θεσμών στην Αθήνα το κλεί­σιμο της αξιολόγησης είναι υπόθεση μερικών ημερών.

Όσον αφορά τη διαπραγμάτευση, στο τραπέζι ήδη μπήκαν καταρχάς η μείωση του αφορολόγητου και οι πε­ρικοπές στις συντάξεις (με το αίτημα ΔΝΤ για την κατάργηση της προσωπι­κής διαφοράς) με τον λογαριασμό α­πό αυτές τις δύο παρεμβάσεις να εκκι­νεί από το 2% του ΑΕΠ, αν και από την πλευρά της κυβέρνησης αφήνεται να εννοηθεί ότι μπορεί να πέσει πιο κά­τω από αυτό το ποσοστό. Επίσης στο τραπέζι βρίσκονται και τα ενεργειακά μέσω του αιτήματος των δανειστών να μειωθούν τα μερίδια αγοράς της ΔΕΗ μέσω των δημοπρασιών ενέργει­ας, με εναλλακτική, αν δεν ικανοποιεί­ται αυτή η συνθήκη, την πώληση λιγνιτικών μονάδων. Επίσης, αν και δεν αποτελεί ύλη της τρέχουσας διαπραγ­μάτευσης, επανέρχεται στο τραπέζι το θέμα του υπερταμείου, καθώς οι δανειστές θέτουν ζήτημα καθυστε­ρήσεων ως προς τη στελέχωση και λειτουργία του.

Η κυβέρνηση στο επίπεδο της επικοινωνιακής διαχείρισης ρίχνει μεγά­λο βάρος στα αντισταθμιστικά μέτρα ή αντίμετρα εστιάζοντας στο καλό σε­νάριο, αυτό της επίτευξης των στόχων για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%, το οποίο, όπως λέει, περιλαμβάνει εξίσου τα μέτρα επιβάρυνσης αλλά και τα μέ­τρα ελάφρυνσης. Ωστόσο, παρά την προσπάθεια να περάσει το μήνυμα ότι τα μέτρα δεν είναι υπό αίρεση, το οικονομικό επιτελείο με δηλώσεις κι­νείται πιο κοντά στη γραμμή Ντάισελμπλουμ, που συνέδεσε τη δυνατότη­τα εφαρμογής των «καλών» μέτρων με την επίτευξη ή μη των στόχων.

Επιπλέον η κυβέρνηση επιχειρεί να δώσει στα «αντίμετρα» αναπτυξιακό χαρακτήρα, και αυτόν τον στόχο είχε και η σύσκεψη την περασμένη Παρα­σκευή στο Μαξίμου με τους υπουρ­γούς των παραγωγικών υπουργείων.