Αργότερα, ο Τραμπ ανακοίνωσε προκλητικά ότι δεν θα παραστεί στο δείπνο της Ένωσης Ανταποκριτών του Λευκού Οίκου στα τέλη Απριλίου, σπάζοντας την παράδοση που θέλει τον πρόεδρο των ΗΠΑ να δίνει πάντα το «παρών».

 

Όμως η προεδρία και η πολεμική Τραμπ έχουν, πρακτικά, τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα απ’ αυτά που επιδιώκει.

 

Οι επιθέσεις του νέου προέδρου των ΗΠΑ έχουν δώσει ξανά ζωή στις «παραδοσιακές» αμερικανικές εφημερίδες και σε άλλα mainstream ΜΜΕ που βρίσκονται στο στόχαστρό του επί καθημερινής βάσης. Ακόμα και η φετινή βραδιά των Όσκαρ είχε σαφείς αναφορές στήριξης στα ΜΜΕ και πολλές μπηχτές κατά Τραμπ. 

 

Οι μισητές για τον Τραμπ «New York Times», «Washington Post» και «Wall Street Journal» βλέπουν σημαντική αύξηση στις κυκλοφορίες τους, άνοδο σε συνδρομές και ιντερνετικά page views.

 

Μεγάλα καλωδιακά ειδησεογραφικά κανάλια, όπως το από την πρώτη στιγμή βαλλόμενο από τον Τραμπ CNN, αλλά και το «φιλικό του» Fox News, βλέπουν ξαφνικά λίμιτ-απ στην τηλεθέαση και αύξηση διαφημίσεων, την ίδια στιγμή που άλλα κανάλια, με πιο «δειλές» γραμμές στην πολιτική τους τοποθέτηση, χάνουν τους τηλεθεατές. 

 

Ακόμη και οι μετοχές αμερικανικών εφημερίδων, που τις τελευταίες δεκαετίες υποφέρουν και «αιμορραγούν» σε κυκλοφορία κι έσοδα, όχι απλώς βελτιώνουν τις επιδόσεις τους, αλλά μετά την εκλογή και την πολεμική Τραμπ καλπάζουν. Αυξάνοντας ταυτόχρονα και την παρεμβατικότητά τους. 

 

Από την επικράτηση Τραμπ και μετά, οι μετοχές των («αποτυχημένων» κατά τον ίδιο) «New York Times» σημείωσαν άνοδο 42% στη Wall Street, ξεπερνώντας σε απόδοση ακόμη και τις μετοχές της παντοδύναμης Goldman Sachs.

 

Πώς εξηγείται αυτή η απογείωση σε «παραδοσιακά» ΜΜΕ που βρίσκονταν σε τέλμα εδώ και αρκετά χρόνια; Το φιλί της ζωής δίνεται από τον ίδιο τον επιτιθέμενο Τραμπ. 

 

Σύμφωνα με το «Economist», η πρωτοφανής φύση των τελευταίων πολιτικών εξελίξεων καθήλωσε του Αμερικανούς σε σελίδες και οθόνες. Ο καταιγιστικός ρυθμός με τον οποίο σημειώνονται οι αλλαγές και οι εξελίξεις, ειδικά μετά τις εκλογές, κι ακόμα ειδικότερα απ’ όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του ο «πολωτικός» Τραμπ, αναγκάζει τους οπαδούς αλλά, κυρίως, τους αντιπάλους να θέλουν να παρακολουθούν όσα γίνονται και να μη μένουν πίσω από τα γεγονότα. 

 

Πολλοί, βέβαια, παρακολουθούν την επικαιρότητα μέσω social media, όπως το Twitter. Αλλά όχι μόνο πλέον. Το «παλιό» αναγνωστικό κοινό επιστρέφει δυναμικά σε ό,τι εμπιστευόταν στην προ social media εποχή, ενώ ενσωματώνεται και «νέο» κοινό, αναζητώντας το είδος της υψηλής ποιότητας ανάλυσης που μπορούν να προσφέρουν τα παραδοσιακά Μέσα, όπως οι εφημερίδες και οι ιστότοποί τους. 

 

Οι πρωτοφανείς βίαιες επιθέσεις του Τραμπ κατά συγκεκριμένων εντύπων και Μέσων ώθησαν πολλούς να αγοράζουν τις εφημερίδες των, π.χ., «New York Times» ή να γίνονται συνδρομητές στα έντυπα και τα σάιτ τους και τηλεθεατές σε κανάλια όπως το CNN. Είναι μια κίνηση αντίθεσης στον μέντορα της απαξίωσης Τραμπ και στήριξης των ΜΜΕ. 

 

Η «ώθηση» Τραμπ είναι πιο εντυπωσιακή στους «New York Times». Κατόρθωσαν να αποκτήσουν περισσότερους από 230.000 νέους ψηφιακούς συνδρομητές τη χρονιά που μας πέρασε, οπότε και κορυφωνόταν η προεκλογική μάχη. Αμέσως μετά τις εκλογές και ώς το τέλος του 2016, δηλαδή σε λιγότερο από δυο μήνες, είδαν να προστίθενται ακόμα 276.000 συνδρομητές, επίδοση – ρεκόρ σε τόσο μικρό διάστημα. Η τάση αυτή συνεχίζεται δυναμικά και το α’ δίμηνο του 2017, με τα έσοδα να αυξάνονται ραγδαία από τις συνδρομές. 

 

Τώρα οι «ΝΥΤ» διαθέτουν συνολικά 3 εκατομμύρια συνδρομητές, συμπεριλαμβανομένων 1,7 εκατ. ψηφιακών συνδρομητών. Η κίνηση στο σάιτ των «New York Times» είναι αυξημένη κατά 33% σε σχέση με μόλις έναν χρόνο πριν. Μία ατέλειωτη ροή άρθρων, ειδήσεων και ρεπορτάζ από την πλευρά του μεγάλου και ιστορικού εκδοτικού συγκροτήματος βοηθάει. 

 

Ο διευθυντής του σάιτ Μάρκ Τόμσον δηλώνει ότι «κάθε βράδυ βάζουμε στην άκρη τις ειδήσεις που δεν αφορούν τον Τραμπ για να μπορούμε να συγκεντρωθούμε και να ρίξουμε βάρος στα τελευταία Τραμπ-νέα». Ακριβώς επειδή διψάει το αναγνωστικό κοινό. 

 

Άλλο ένα παραδοσιακό, με βαρύ παρελθόν και πολλά δημοσιογραφικά «παράσημα» Μέσο, η «Washington Post», βλέπει τον πόλεμο που δέχεται από τον Τραμπ να του προσφέρει ανέλπιστη ώθηση. 

 

Η «Washington Post», που επίσης έχει βγάλει πολλά αποκαλυπτικά ρεπορτάζ και άρθρα τους τελευταίους μήνες, δεν δίνει αριθμούς συνδρομητών απ’ όταν πέρασε υπό την ιδιοκτησία του Τζεφ Μπέζος, του επικεφαλής της Amazon. Όμως ο αρχισυντάκτης της Μάρτι Μπάρον ανέφερε σε συμβούλιο στις 14 Φεβρουαρίου ότι οι συνδρομές «αυξάνονται αυτήν τη στιγμή με φρενήρη ρυθμό».

 

Η «Wall Street Journal», που ανήκει στον Ρούπερτ Μέρντοχ, είδε κι αυτή μια σημαντική αύξηση στους ψηφιακούς συνδρομητές της, σε 1,1 εκατ. ώς το τέλος του 2016, μια αύξηση κατά 250.000 σε σχέση με έναν χρόνο πριν.

 

Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ο κόσμος απλώς δεν… χορταίνει τον Τραμπ (είτε ως οπαδοί είτε ως διαφωνούντες). Τα τρία μεγάλα καλωδιακά ειδησεογραφικά δίκτυα, CNN, MSNBC και Fox, σημείωσαν τις τρεις μεγαλύτερες αυξήσεις σε τηλεθέαση απ’ όλα τα αμερικανικά καλωδιακά κανάλια το πρώτο δίμηνο του 2017, σύμφωνα με την εταιρεία Nielsen. 

 

Το κάθε ένα από τα τρία κανάλια είχε αύξηση 40% ή και παραπάνω στις έξι εβδομάδες μέχρι τη 12η Φεβρουαρίου. Το φιλορεπουμπλικανικό Fox, μάλιστα, έχει τη μεγαλύτερη τηλεθέαση από τα τρία. Από τις 2 Ιανουαρίου σημειώνει μέσο όρο τηλεθέασης στο prime time 3,1 εκατομμύρια θεατές. Η «φιλική» προσέγγιση στον Τραμπ το κάνει το αγαπημένο κανάλι των υποστηρικτών του, αλλά κι αυτό που παρακολουθούν οι αντίπαλοί του ώστε να πληροφορούνται από πρώτο χέρι τις στρατηγικές του νέου ενοίκου στον Λευκό Οίκο. 

 

Η ξαφνική άνοδος έρχεται σε μια δύσκολη εποχή για τα παραδοσιακά Μέσα. Στην τηλεόραση, τα περισσότερα καλωδιακά κανάλια έχουν όλο και πιο μειωμένη τηλεθέαση, που κατά συνέπεια δημιουργεί προβλήματα στην προσέλκυση διαφημίσεων. 

 

Η κατάσταση για τις εφημερίδες είναι ακόμα πιο δυσοίωνη. Η αγορά των εφημερίδων στις ΗΠΑ, ακολουθώντας την παγκόσμια τάση, βρίσκεται σε διαρθρωτική παρακμή από το 2000 και οι απώλειες από έσοδα διαφημίσεων είναι 30 δισ. δολάρια, δηλαδή μια πτώση της τάξης του 60% τη δεκαετία 2005-2015.

 

Το 2016 οι έντυπες διαφημίσεις, οι οποίες παραμένουν απείρως πιο προσοδοφόρες απ’ ό,τι οι ιντερνετικές διαφημίσεις (digital ads), συνέχισαν να πέφτουν ραγδαία στις μεγάλες εφημερίδες. Οι «New York Times» είχαν πέρυσι πτώση 16% στις διαφημίσεις και, όπως πρακτικά όλες οι αμερικανικές εφημερίδες, έχουν κάνει πολλαπλές μειώσεις προσωπικού.

 

Η «Wall Street Journal» υπέστη πτώση 21% στα έσοδα από διαφημίσεις στα μέσα 2016, με αποτέλεσμα ακόμη περισσότερες μειώσεις κόστους και εθελούσιες αποχωρήσεις.

 

Όμως λόγω Τραμπ η κατάσταση αντιστρέφεται. Η πρόσφατη αναγέννηση των ΜΜΕ, μάλιστα, έχει μια μεγάλη δόση ειρωνείας, αφού η πτώση και η παρακμή των εφημερίδων ήταν από τους παράγοντες που ευνόησαν τον Τραμπ. 

 

Ο κόσμος όλο και περισσότερο έψαχνε για δωρεάν, και κατά συνέπεια στην πλειονότητα τους λιγότερο αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης στο Ίντερνετ, συμπεριλαμβανομένων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Twitter και το Facebook, όπου ο Τραμπ βρίσκεται στο στοιχείο του. Αποδείχθηκε ειδήμων στο να κάνει την καμπάνια του μέσα σε έναν βούρκο από ανάμεικτα γεγονότα, ψέματα, συνωμοσιολογία και δημαγωγία.

 

Το ερώτημα τώρα για τα Μέσα είναι ένα: Για πόσο θα διαρκέσει η «ανάσταση» λόγω Τραμπ και κατά πόσο αυτή η απροσδόκητη ευκαιρία θα αξιοποιηθεί. Τον περασμένο μήνα ο διευθυντής του σάιτ των «New York Times» είπε σε αναλυτές ότι η ανάκαμψη των παραδοσιακών ΜΜΕ θα συνεχίζεται όσο η κυβέρνηση εξακολουθεί «να δημιουργεί ειδήσεις και κόντρες». Κρίνοντας από τη μακρόχρονη εμπειρία του ως δημοσιογράφου, πρόσθεσε, αυτό θα μπορούσε να πάρει πολλούς μήνες και, «πιθανότατα, χρόνια». Οι μεγάλοι όμιλοι των ΜΜΕ πάντως σίγουρα το ελπίζουν.

 

Στην τηλεοπτική εκπομπή του Fareed Zakaria στο CNN, την Κυριακή 26.2, συζητήθηκε η νέα τάξη πραγμάτων που φέρνει ο Τραμπ στην προεδρία, σε σχέση με τα ΜΜΕ αλλά και τομείς όπως η εξωτερική πολιτική. 

 

Εκεί ο Thomas Friedman, αρθρογράφος των «New York Times» και βραβευμένος τρεις φορές με Pulitzer, είπε ότι είναι πια προφανές πως επί Τραμπ υπάρχουν ουσιαστικά πέντε «Λευκοί Οίκοι», δηλαδή πέντε κέντρα αποφάσεων που όλα «τρέχουν» και λειτουργούν παράλληλα. Μάλιστα, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με ποιον από τους πέντε «Λευκούς Οίκους» θα μιλήσει κάθε φορά. Και ουδείς μπορεί να προβλέψει ποιο από τα κέντρα αποφάσεων θα καθορίσει τελικώς την προεδρία Τραμπ.

 

1. Κατ’ αρχάς, το ένα κέντρο αποφάσεων είναι το «Trump entertainment». Πρόκειται ουσιαστικά για τον ίδιο τον Τραμπ και τη διχαστική επικοινωνιακή τακτική του, ποιότητας reality TV, που αποκηρύσσει Μέσα σοβαρά, με δημοσιογραφική ιστορία δεκαετιών ως «εχθρούς του λαού». Ο Τραμπ αντεπιτίθεται με «εναλλακτικά γεγονότα», όπως το δήθεν τρομοκρατικό χτύπημα στη Σουηδία, που προκάλεσε παγκόσμια χλεύη, και στήνει εριστικές συνεντεύξεις Τύπου με ατάκες σε ύφος reality show. 

 

2. Ο δεύτερος «Λευκός Οίκος» είναι η λεγόμενη «clean up team». Είναι η ομάδα των υψηλά ισταμένων στην κυβέρνηση (υπουργών, αξιωματούχων, στρατιωτικών) και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα που τρέχουν να προλάβουν ή να «καθαρίσουν» τις σοβαρότατες επιπλοκές από τις αλλοπρόσαλλες τοποθετήσεις Τραμπ σε θέματα υψίστης σημασίας παγκοσμίως. Όπως για παράδειγμα οι υπουργοί και αξιωματούχοι που έσπευσαν να συμμαζέψουν τα ασυμμάζευτα και να διασαφηνίσουν ότι «οι ΗΠΑ θα τιμήσουν τις δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ», «τη συνεργασία με την Ε.Ε.» κ.λπ. Πρόκειται για τους «ενήλικες» του Λευκού Οίκου που ως πυροσβέστες καθησυχάζουν τους ξένους ηγέτες και τον Τύπο, κάθε φορά που ο Τραμπ ξεπερνά κάθε όριο κοινής λογικής ή δημοκρατίας. Βέβαια, οι Ευρωπαίοι μονίμως τους ρωτάνε ποιον θα πρέπει να πιστέψουν, τον Τραμπ ή εκείνους.

 

Ειδικά για τον ανοιχτό πόλεμο Τραμπ στον Τύπο, ο γερουσιαστής των Ρεπουμπλικανών Τζον Μακέιν σχολίασε: «Έτσι ξεκινούν οι δικτάτορες. Αν κοιτάξουμε την Ιστορία, το πρώτο πράγμα που κάνουν οι δικτάτορες είναι να κλείσουν τον Τύπο».

 

3. Το λόμπι των μεγαλοεπιχειρηματιών. Μια μερίδα από τους μεγαλοεπιχειρηματίες των ΗΠΑ είναι τόσο ενθουσιασμένοι με όσα τους έχει υποσχεθεί ο Τραμπ, που τον στηρίζουν σε οτιδήποτε, όσο παλαβό κι αν είναι, φτάνει να πραγματοποιήσει όσα τους έταξε. Δηλαδή: τεράστια μείωση στη φορολογία των επιχειρήσεων, αναίρεση του Obamacare, τοποθέτηση συντηρητικών δικαστών και, πάνω από όλα, πλήρη απορρύθμιση σε Wall Street, αγορά και τραπεζικό τομέα, δηλαδή στην εξαφάνιση κανόνων που μπήκαν μετά την οικονομική κρίση του 2008 με σκοπό να φρενάρουν ένα επόμενο, βιβλικών διαστάσεων, παγκόσμιο κραχ. 

 

4. Έπειτα έχουμε την παρέα των «ιδεολόγων του Τραμπ». Αδιαμφισβήτητος αρχηγός τους είναι ο Στιβ Μπάνον, πρώην διευθυντής του ακροδεξιού, προπαγανδιστικού σάιτ Breitbart. Ο Μπάνον, που αυτήν τη στιγμή θεωρείται ο δεύτερος ισχυρότερος άνθρωπος του Λευκού Οίκου, είναι ο υπεύθυνος στρατηγικής του νέου Αμερικανού προέδρου. Ήταν πίσω από τη χαοτική υπόθεση, που εξελίχθηκε σε δικαστικό φιάσκο για τον Τραμπ, του εκτελεστικού διατάγματος κατά της μετανάστευσης. 

 

Ο Μπάνον είναι προσηλωμένος στη σμίκρυνση και τη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο να γίνουν οι ΗΠΑ μια χώρα λιγότερο ανοιχτή στο εμπόριο, πιο «λευκή», πιο εθνικιστική και όσο το δυνατόν απαλλαγμένη από μετανάστες. Ενθάρρυνε τις επιθέσεις Τραμπ στους δημοσιογράφους και τα Μέσα, ως έναν τρόπο να υπονομευτούν όλες οι «παραδοσιακές» πηγές πληροφόρησης, ώστε ο Τραμπ να μπορέσει να επιβάλει ανεμπόδιστα την «εναλλακτική» δική του πραγματικότητα μέσω Twitter απευθείας στους Αμερικανούς πολίτες.

 

5. Και, τέλος, το fan club του Τραμπ. Εδώ περιλαμβάνονται από πιστά trolls μέχρι φανατικούς οπαδούς. Όπως το είχε πει κι ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος στην αρχή της εκστρατείας του: «Θα μπορούσα να σταθώ στη μέση της 5ης Λεωφόρου και να πυροβολήσω κάποιον, αλλά παρόλα αυτά να μη χάσω ψηφοφόρους».