Κι αν τα δύο αυτά ζητήματα μοιάζουν να μην έχουν άμεση σχέση μεταξύ τους, στην πραγματικότητα είναι απολύτως αλληλένδετα και αποτελούν τους βασικούς παράγοντες μιας δυσεπίλυτης συνάρτησης που το υπουργείο Παιδείας καλείται να επιλύσει για το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018.

 

Ειδικά το ζήτημα των μετεγγραφών αποτελεί ίσως τον πιο δύσκολο από τους παράγοντες της συνάρτησης, καθώς το υπουργείο Παιδείας καλείται να ισορροπήσει μεταξύ των πραγματικών αναγκών της κοινωνίας και των – επίσης πραγματικών – απαιτήσεων των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων για κανονικές συνθήκες εκπαίδευσης των φοιτητών τους.

 

Το πρόβλημα των μετεγγραφών είναι αμφίβολο αν δεν έχει απασχολήσει όλες τις ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας των τελευταίων ετών με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Η τελευταία παρέμβαση, υπό την πίεση και σχετικής απόφασης του ΣτΕ, έγινε επί υπουργίας του Αριστείδη Μπαλτά, ο οποίος όρισε τον αριθμό των ετήσιων μετεγγραφών στο 15% του συνόλου των εισακτέων στα πανεπιστήμια και ΤΕΙ της χώρας, θέτοντας, παράλληλα, εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια για τους φοιτητές που έκαναν αίτηση μετεγγραφής.

 

Ωστόσο ο «νόμος Μπαλτά» είχε αφήσει ανοιχτό και ένα «παράθυρο» για επιπλέον μετεγγραφές, μέσω της διαδικασίας των ενστάσεων, με αποτέλεσμα ο αριθμός των μετεγγραφόμενων φοιτητών να γιγαντωθεί.

 

Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο για φέτος οι μετεγγραφές – κυρίως από περιφερειακά ιδρύματα σε πανεπιστήμια του κέντρου – έφθασαν τις 7.000, εκ των οποίων 5.000 ήταν οι «κανονικές» και άλλες 2.000 μέσω της διαδικασίας των ενστάσεων. 

 

Οι αριθμοί αυτοί κρίθηκαν από τα ίδια τα ιδρύματα υπερβολικοί και υπήρξαν αντιδράσεις, με πιο χαρακτηριστική αυτή της διοίκησης του ΤΕΙ Αθήνας, η οποία απλώς… αρνήθηκε να εγγράψει τους εκ μετεγγραφής φοιτητές που προέρχονται από τη διαδικασία των ενστάσεων, καθώς, όπως αποκάλυψε ο πρόεδρος του ιδρύματος, ενώ αρχικά θα μετεγγράφονταν 295 φοιτητές, μετά τις ενστάσεις προστέθηκαν άλλοι 273. 

 

Τελικά οι εγγραφές προχώρησαν κανονικά, ωστόσο το ΤΕΙ Αθήνας και το Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής του ιδρύματος προσέφυγε στο ΣτΕ σημειώνοντας ότι «ο νόμος για τις μετεγγραφές (Ν. 4332/15 άρθρο 21) προβλέπει ανώτατο όριο 15% για τις καθ’ έκαστο ακαδημαϊκό έτος επιτρεπόμενες μετεγγραφές ανά τμήμα. Η περαιτέρω αύξηση του αριθμού των εισερχόμενων φοιτητών παραβιάζει τη φέρουσα ικανότητα του Τμήματός μας, το οποίο αδυνατεί να λειτουργήσει στοιχειωδώς ομαλά και να διατηρήσει ένα ανεκτό επίπεδο ποιότητας σπουδών».

 

Με αυτά τα δεδομένα, δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν η δήλωση του υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου, ο οποίος, μετά τη συνάντησή του με την ΠΟΣΔΕΠ (πανεπιστημιακοί) και αναφερόμενος στις μετεγγραφές, τόνισε:

«Έγνοια όλων μας είναι η ποιοτική παροχή εκπαίδευσης. Πάρα πολλές φορές τα τμήματα είναι επιβαρυμένα με έναν τρόπο που δεν λειτουργεί θετικά. Και είπαμε να δούμε την ερχόμενη χρονιά, να έρθουμε και σε συνεννόηση με τα κόμματα για κάποια πράγματα που θα συναινέσουμε για το πώς θα γίνουν. Σίγουρα δεν μπορούν να καταργηθούν οι μετεγγραφές, σίγουρα όμως πρέπει να προστατευθούν και τα ιδρύματα».

 

Από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ Στάθης Ευσταθόπουλος επισήμανε ότι «επί της αρχής, εμάς δεν μας αρέσει να υπάρχουν μετεγγραφές. Από την άλλη μεριά αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει μια κοινωνική πίεση για ορισμένες περιπτώσεις. Αλλά βέβαια δεν μπορεί να καταλήγει αυτό τελικά εις βάρος της εκπαίδευσης και των πανεπιστημίων».

 

Αναφέραμε πιο πάνω ότι το ζήτημα των μετεγγραφών είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτό του αριθμού των εισακτέων μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι συνήθως οι αιτήσεις για μετεγγραφή γίνονται από εισαχθέντες σε περιφερειακά προς κεντρικά ιδρύματα, με αποτέλεσμα να αδειάζουν από φοιτητές σχολές και τμήματα της περιφέρειας. 

 

Το ζήτημα δεν είναι καινούργιο: όταν επί υπουργίας Μαριέττας Γιαννάκου το υπουργείο Παιδείας είχε εξετάσει το ενδεχόμενο να κλείσουν κάποια τμήματα λόγω χαμηλής ζήτησης, είχαν υπάρξει έντονες αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες, πολλές εκ των οποίων κυριολεκτικά ζουν από τους φοιτητές και σπουδαστές. 

 

Από τότε όλες οι ηγεσίες του υπουργείου επιχειρούν να βρουν τη χρυσή τομή, ώστε και τα περιφερειακά ιδρύματα να μην ερημώνουν, αλλά και οι έχοντες πραγματικές ανάγκες φοιτητές να μπορούν να πάρουν μετεγγραφή. Σημειώνεται δε ότι η κρίση έχει παίξει σημαντικό ρόλο στις επιλογές των υποψηφίων, οι περισσότεροι εκ των οποίων επιδιώκουν εισαγωγή τους σε ίδρυμα ή σχολή κοντά στον τόπο κατοικίας τους, καθώς πολλές οικογένειες ίσα – ίσα μπορούν να κρατήσουν ένα νοικοκυριό, πόσο μάλλον δύο.

 

Στην προκειμένη περίπτωση το υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να προχωρήσει σε μείωση κατά 495 θέσεις του συνολικού αριθμού των εισακτέων και σε μειώσεις των θέσεων σε σχολές υψηλής ζήτησης κυρίως σε κεντρικά ιδρύματα της χώρας. Έτσι, για παράδειγμα, 50 λιγότερους φοιτητές θα δεχθεί η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως και η αντίστοιχη Σχολή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ενώ λιγότερες κατά 35 και 30 θα είναι οι θέσεις στην Ιατρική Κρήτης και στο Δημοκρίτειο αντίστοιχα.

 

Επίσης, όλες οι σχολές Αρχιτεκτόνων καταγράφουν μείωση της τάξης του 27% με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Δημοκρίτειο να χάνουν από 30 και η Πάτρα 20. 

 

Ταυτόχρονα, ωστόσο, ο αριθμός των εισακτέων αυξάνεται στα τμήματα της περιφέρειας, με το υπουργείο Παιδείας να λέει ανοιχτά ότι η κίνηση αυτή «μεριμνά για την ενίσχυση των τμημάτων της περιφέρειας που είδαν την προηγούμενη ακαδημαϊκή χρονιά τα τμήματά τους να χάνουν μεγάλο μέρος των φοιτητών τους μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας των μετεγγραφών», προσθέτοντας ότι «μελετά για φέτος την αναμόρφωση των κριτηρίων των μετεγγραφών, ώστε να μην εμποδίζεται η μετεγγραφή των φοιτητών που το έχουν περισσότερο ανάγκη».