Πριν από 60 χρόνια, συγκεκριμένα στις 25 Μαρτίου 1957, στη Σύνοδο της Ρώμης, υπεγράφη μια από τις σημαντικότερες συνθήκες στην Ιστορία της Ευρώπης. Μια συνθήκη ενότητας που ξεπερνούσε κατά πολύ τα στενά και στεγνά όρια μιας οικονομικής συνεργασίας όπως αυτή τέθηκε αρχικά το 1950 με την Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα.

 

Η οικονομία αποτέλεσε το μέσον, τη συγκολλητική ύλη ενός οράματος που ερχόταν ήδη από την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, όπως τόσο εύστοχα και αναλυτικά είχε διατυπωθεί από τον Βίκτωρα Ουγκώ: «Η ήπειρός μας θα ήταν ένας και μόνο λαός· τα έθνη θα διήγαν τον βίο τους μέσα στον κοινό ευρωπαϊκό βίο· η Ιταλία θα ανήκε στην Ιταλία, η Πολωνία θα ανήκε στην Πολωνία, η Ουγγαρία θα ανήκε στην Ουγγαρία, η Γαλλία θα ανήκε στην Ευρώπη, η Ευρώπη θα ανήκε στην Ανθρωπότητα. […] Δεν θα υπήρχαν σύνορα, ούτε τελωνοφύλακες, ούτε δασμοί· οι συναλλαγές θα ήταν ελεύθερες· μια γιγαντιαία πλημμυρίδα και άμπωτη χρημάτων και προϊόντων θα επικρατούσε…».

 

Όπως το έθεσε ο αρχιτέκτονας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος Ρομπέρ Σουμάν, η οικονομική συνεργασία των χωρών-μελών της Ένωσης θα εξασφάλιζε σε μεγάλο βαθμό την ειρήνη. Και η Ευρώπη έχοντας μακραίωνη παράδοση πολέμων αλλά και μετά τη φρικιαστική εμπειρία των δύο Παγκόσμιων Πολέμων που κυριάρχησαν στο πρώτο ήμισυ του περασμένου αιώνα, πρόβαλλε σαν βασικό της μέλημα την οικοδόμηση της ειρήνης που εδώ και 70 χρόνια πλέον απολαμβάνει μέσα σε ένα κλίμα ευημερίας και δημοκρατίας, σε μιαν έκρηξη υλικών παροχών, ελευθερίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που μεταφράζονται σε μια ποιότητα και ένα επίπεδο ζωής για τους πολίτες της μοναδικά παγκοσμίως. 

 

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ενότητα δεν οικοδομήθηκε μόνο με συνταγές επιτυχίας. Πολλές φορές βρέθηκε αντιμέτωπη με μεγάλα προβλήματα και προκλήσεις που ξεπέρασε, πότε με περισσότερη και πότε με λιγότερη επιτυχία. Προκλήσεις που δημιουργούνται από τις παγκόσμιες εξελίξεις, μερικές εκ των οποίων είναι απίθανο να προβλεφθούν.

 

Σήμερα, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν διογκούμενο ευρωσκεπτικισμό που έχει να κάνει με μιαν εγγενή της αδυναμία: την παράβλεψη, δηλαδή, μιας βασικής παραμέτρου, που είναι η δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής κοινής ταυτότητας που να ξεπερνά τα στενά όρια των εθνικών κρατών. Οι εθνικές κυβερνήσεις απευθύνονται στα εθνικά ακροατήρια και όχι στους Ευρωπαίους πολίτες. Έχουμε μιαν Ευρωπαϊκή Ένωση δίχως πολίτες με κοινή ευρωπαϊκή συνείδηση και όραμα. Το πρόβλημα είναι υπαρκτό και δυσεπίλυτο. Χρειάζεται εμπνευσμένους ηγέτες, πολύ χρόνο και τολμηρές πολιτικές. Πάνω σε αυτήν την υπαρκτή αδυναμία οικοδομήθηκε μια ευκολόπεπτη λαϊκίστικη ρητορική από τα ευρωπαϊκά ακροδεξιά και αριστερά κόμματα.

 

Η αφορμή για την εξάπλωση και την ευρεία αποδοχή του ευρωσκεπτικισμού έχει σαν βάση της τον εθνοκεντρισμό, κυρίως μετά τη διόγκωση του προσφυγικού – μεταναστευτικού ρεύματος προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εν τέλει καλούνται να επιλύσουν ένα πρόβλημα που εν πολλοίς δεν δημιούργησαν. Η Ευρώπη είναι επίσης αντιμέτωπη με τον ελλιπή σχεδιασμό της νομισματικής της ένωσης και τα προβλήματα χρέους στις χώρες του Νότου όπως αυτά προέκυψαν μετά την κρίση χρέους στις ΗΠΑ και τις λανθασμένες πολιτικές αντιμετώπισής τους που δίχασαν επικίνδυνα τους λαούς της Ένωσης. Ταυτόχρονα, καλείται να χειριστεί το Brexit και τις σχέσεις της με τη Μεγάλη Βρετανία. Πρόκειται για μια υπόθεση εν εξελίξει. 

 

Ωστόσο, μετά τα εκλογικά αποτελέσματα της Ολλανδίας και τα ευνοϊκά για την Ένωση αναμενόμενα αποτέλεσμα των δυο ισχυρότερων χωρών της Ένωσης, της Γερμανίας και της Γαλλίας, φαίνεται ότι ο ευρωπαϊκός λαϊκισμός που σε πολλές χώρες ανέδειξε φαιδρές προσωπικότητες και ακόμα φαιδρότερες πολιτικές, έφτασε στα όριά του. Ακόμα, η Ευρώπη καλείται μέσα σε αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις της με την Τουρκία του Ερντογάν και κυρίως με την Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ.

 

Το βιβλίο του διακεκριμένου δημοσιογράφου Δημήτρη Τσιόδρα έρχεται σε μια κρίσιμη και ιστορική στιγμή της Ευρώπης να διερευνήσει μέσω του παρελθόντος το παρόν και το μέλλον του μεγαλύτερου ιστορικού τολμήματος της ηπείρου μας, εξήντα χρόνια μετά την πρώτη επίσημη υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης. Πρόκειται για μιαν ολοκληρωμένη μελέτη που αναλύει με σοβαρότητα τη σχέση έθνους – κράτους και την αναγκαιότητα να ξεπεραστούν τα όριά τους προκειμένου να οικοδομηθεί μια δυνατή, υπερεθνική Ευρώπη που θα εξασφαλίζει τις κατακτήσεις της, θα αντιμετωπίζει τις προκλήσεις και θα προχωρήσει στο μέλλον αφήνοντας όλο και πιο μακριά το σκοτεινό εμπόλεμο παρελθόν της…