Για όσους γνωρίζουν τα τεκταινόμενα στην Τουρκία, δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία ότι η οριακή επικράτηση του «Nαι» στο δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής θα είχε ως συνέπεια τη μεταστροφή του Ταγίπ Ερντογάν, όσον αφορά τις τεταμένες σχέσεις του με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους εταίρους της.

 

Από τα επινίκια λοιπόν φάνηκε ξεκάθαρα ότι ο «σουλτάνος» προτίθεται να εμφανίζει την Ευρώπη ως έναν εκ των βασικών εξωτερικών εχθρών της Τουρκίας και του λαού της, απομακρύνοντας ακόμα περισσότερο την ελάχιστη –ούτως ή άλλως– πιθανότητα να σημειωθεί πρόοδος στο ζήτημα της ευρωπαϊκής προοπτικής για τη γειτονική χώρα.

 

Στο προσκήνιο της ρητορικής του Ερντογάν φυσικά παραμένει και η κρίση στο προσφυγικό, με τον «εκλεγμένο» πλέον από τον λαό «σουλτάνο» να συνεχίζει να απειλεί τους Ευρωπαίους με ακύρωση της συμφωνίας του Μαρτίου του ’16, για τον έλεγχο των ροών.

 

Το ενδεχόμενο αυτό, σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, θα έχει ως συνέπεια εκατομμύρια προσφύγων και μεταναστών, οι οποίοι παραμένουν εγκλωβισμένοι στη χώρα του και στα παράλια της Μ. Ασίας, να περάσουν στην Ευρώπη.

 

Το σενάριο αυτό φαντάζει εφιαλτικό για την Ελλάδα που, έως και την υπογραφή της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας, σε συνδυασμό με το κλείσιμο της «βαλκανικής οδού», αποτελούσε την κύρια πύλη εισόδου των προσφύγων και μεταναστών στην Ευρώπη.

 

Κατά πόσο, όμως, οι απειλές του Ταγίπ Ερντογάν μπορούν να γίνουν πράξη;

Έμπειροι αναλυτές της γεωπολιτικής κατάστασης στην ασταθή γειτονική χώρα θεωρούν πως οι απειλές του Τούρκου προέδρου θα αποδειχθούν «άνευ ουσίας», αφού η κατάρρευση της συμφωνίας στο μεταναστευτικό θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες και στη χώρα του.

 

Από τις μερικές χιλιάδες προσφύγων οι οποίοι έφθαναν καθημερινά στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου έως και τον Μάρτιο του ’16, έναν χρόνο μετά αυτοί έχουν περιοριστεί σε μερικές εκατοντάδες ανθρώπων την εβδομάδα.

Στη θεαματική αυτή μείωση έχουν συμβάλει αρκετοί λόγοι, πλήττοντας μεταξύ άλλο το «ανθηρό» εμπόριο ανθρώπων, που είχαν στήσει την τελευταία διετία οι Τούρκοι διακινητές στα μικρασιατικά παράλια αποκομίζοντας τεράστια κέρδη, με την ανοχή των τουρκικών αρχών.

 

Η υπογραφή της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας σήμανε αυτομάτως και την οικονομική ενίσχυση της γειτονικής χώρας από την Ευρώπη με τουλάχιστον 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε πρώτη φάση, για τη φιλοξενία και παραμονή των 3,5 εκατομμυρίων προσφύγων και μεταναστών οι οποίοι βρίσκονται στους καταυλισμούς της γειτονικής χώρας. Ένα ποσό, που ανεξάρτητα από τους σκοπούς για τους οποίους δαπανήθηκε, αποτελεί σημαντική «τονωτική ένεση» για την ασθμαίνουσα τουρκική οικονομία.

 

Χρήματα που σε περίπτωση κατάρρευσης της συμφωνίας όχι μόνο δεν θα εκταμιεύονταν, αλλά η τουρκική κυβέρνηση θα ήταν υποχρεωμένη να τα επιστρέψει στο Κοινοτικό Ταμείο, στο ακέραιο.

 

Επίσης, έως και τα τέλη του 2015 πρόσφυγες προερχόμενοι από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και άλλα μουσουλμανικά κράτη μπορούσαν να ταξιδέψουν δίχως βίζα στην Τουρκία. Αυτό από τις αρχές της προηγούμενης χρονιάς άλλαξε, κυρίως λόγω της ανεξέλεγκτης κατάστασης που επικρατούσε στα νοτιοανατολικά της χώρας και τα σύνορα με τη Συρία και είχε ως συνέπεια τουλάχιστον 2,5 εκατομμύρια Σύροι ν’ αναζητήσουν καταφύγιο στη γειτονική χώρα.

 

Η εφαρμογή της βίζας και για τους μουσουλμάνους που θέλουν να πάνε στην Τουρκία, υπό τον φόβο και των μαχητών του ISIS που χρησιμοποιούσαν το διεθνές αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης ως «διαμετακομιστικό σταθμό» στα ταξίδια τους από και προς την Ευρώπη, μείωσε τις ανεξέλεγκτες ροές.

 

Παράλληλα, το κλείσιμο των συνόρων στα Βαλκάνια, που είχε ως συνέπεια τον εγκλωβισμό επ’ αόριστον δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων στην Ελλάδα, που τους 13 τελευταίους μήνες ζουν κάτω από πολύ κακές συνθήκες σε προσωρινούς καταυλισμούς, λειτούργησε και εξακολουθεί να λειτουργεί αποτρεπτικά για τους πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται στην Τουρκία.

 

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Δημήτρης Χριστόπουλος, αντιπρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, είναι σαν για τους ανθρώπους αυτούς να έχει αναρτηθεί μια ταμπέλα στα σύνορα της Ευρώπης που γράφει: «Μην έρθετε. Είστε ανεπιθύμητοι»!

 

«Η Ελλάδα έπαψε να είναι δημοφιλής προορισμός για τους μετανάστες, από τη στιγμή που διακόπηκε η ανεμπόδιστη πρόσβαση στην υπόλοιπη Ευρώπη. Συνεπώς, ακόμα και να σταματήσουν οι έλεγχοι της τουρκικής ακτοφυλακής και το κυνήγι των δουλεμπόρων, η υλοποίηση των απειλών του Ερντογάν θα μοιάζει με άσφαιρα πυρά» αναφέρει ο Heaven Crawley, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Κόβεντρι, με ειδίκευση στο μεταναστευτικό ζήτημα. 

Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος. Αυτή που λέει πως όσο διαρκεί η κρίση στη Μέση Ανατολή και χιλιάδες πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ αναζητούν ασφαλές καταφύγιο από τον πόλεμο και τον εμφύλιο σπαραγμό, η Ευρώπη θα ζει υπό την αναγκαστική συνθήκη της συνύπαρξης με τον αυταρχικό και αντιδημοκρατικό Τούρκο ηγεμόνα.