Της Κωστούλας Τωμαδάκη

Ο Τζο Νέσμπο είναι ο πιο επιτυχημένος άντρας συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων στη Νορβηγία και ένας από τους διασημότερους συγγραφείς αστυνομικών ιστοριών της Ευρώπης.

Της Κωστούλας Τωμαδάκη

Ο Τζο Νέσμπο είναι ο πιο επιτυχημένος άντρας συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων στη Νορβηγία και ένας από τους διασημότερους συγγραφείς αστυνομικών ιστοριών της Ευρώπης. Λίγο μετά το μακελειό στην πατρίδα του,  τάραξε τα παγωμένα φιορδ και τις καρδιές όλων με μια επιστολή του στους New York Times. Ένα βαθιά ανθρώπινο κείμενο με προσωπική χροιά, μια ποιητική κατάθεση στα σημάδια που άφησε η βία αλλά και η θέληση για επιβίωση ενός έθνους που ως τον Ιούλιο του 2011 τίποτα δεν φαινόταν να ταράζει την ηρεμία του. Στη Νορβηγία, μέχρι πρόσφατα, λέξεις όπως βία, λύτρωση και `Νέμεσις“ ήταν τίτλοι αστυνομικής λογοτεχνίας, σαν αυτούς που έκαναν διάσημο σε όλο τον κόσμο τον «παγωμένο» συγγραφέα από τον Βορρά. Ο Τζό Νέσμπο πουλάει κάθε 27 δευτερόλεπτα και από ένα βιβλίο στη Μ. Βρετανία ενώ έχει τιμηθεί με τα πιο έγκυρα λογοτεχνικά βραβεία. Είναι αλήθεια ότι το λευκό σκανδιναβικό τοπίο είναι το ιδανικό σκηνικό για τις σκληρές αστυνομικές ιστορίες, τις οποίες αναλαμβάνει να εξιχνιάσει ο ντετέκτιβ Χάρι, ο μοναχικός καβαλάρης του νόμου και αντιήρωας του Τζο Νέσμπο. Στους παγωμένους λευκούς  δρόμους  του Όσλο, εκεί όπου ζει ο συγγραφέας και ο καλτ ντετέκτιβ του, τα σημάδια από το μακελειό είναι ακόμα νωπά και η λύτρωση παραμένει η πιο βαθιά συλλογική επιθυμία. .

Ο Νέσμπο για τη σφαγή στη Νορβηγία

«Πώς θα μπορούσε να πάει κάτι στραβά;», αναρωτιέται ο Νέσμπο μετά το πρώτο σοκ της μαζικής σφαγής. «Ένας Νορβηγός», υποστηρίζει ο Νέσμπο, «μπορούσε να λείψει για τρεις μήνες για να ταξιδέψει αλλού, να ζήσει δυο πραξικοπήματα, ένα καταστροφικό λιμό, ένα μακελειό σε σχολείο ,δύο δολοφονίες ,ένα τσουνάμι, για να γυρίσει πάλι πίσω και διαβάζοντας την εφημερίδα να διαπιστώσει πως το μόνο πράγμα που άλλαξε στη χώρα του  ήταν το σταυρόλεξο της τελευταίας σελίδας.» «Κανένας δρόμος δεν επιστρέφει πίσω», λέει ο συγγραφέας. Και κανένα λαμπρό μέλλον δεν μπορεί να ξαναδώσει πίσω την αθωότητα στην εύπορη  Νορβηγική κοινωνία. Μια χώρα όπου σπάνια έβλεπες αγανακτισμένους πολίτες και μπορούσες εύκολα να συναντήσεις στο δρόμο ακόμη και  τον Πρωθυπουργό .Ο  Jens Stoltenberg κυκλοφορούσε συχνά στο Όσλο  με ποδήλατο, ζώνη και κράνος. «Ήταν μια εικόνα ασφάλειας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Η εικόνα της ειδυλλιακής νορβηγικής κοινωνίας που όλοι είχαμε ως δεδομένο, αυτού που θεωρούσαμε απολύτως φυσιολογικό». Η εικόνα της Νορβηγίας ήταν εκείνη μιας πλούσιας  παρθένας χώρας που επέλεξε να μείνει εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν οι περισσότερες χώρες παρακαλούσαν να γίνουν δεκτές. Το κείμενο του Jo Nesbo που δημοσιεύτηκε στις 26 Ιουλίου στους New York Times, είναι μια τολμηρή κοινωνική ανάλυση μιας χώρας που κατάφερε να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων της, όταν βρήκε πετρέλαιο το 1970, και που απέκτησε πολιτικό όραμα μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ομοψυχία ήταν διάχυτη, οι πολιτικές συγκεντρώσεις επικεντρώνονταν στην εύρεση των καλύτερων τρόπων για να επιτευχθούν εκείνοι οι στόχοι που όλοι (δεξιοί κι αριστεροί) είχαν χαράξει. «Οι ιδεολογικές διαμάχες προέκυψαν μόνο όταν η παγκόσμια οικονομία άρχισε να χτυπά την πόρτα μας. ..Αλλά πριν τις 22 Ιουλίου η εικόνα της Νορβηγίας ήταν εκείνη μιας παρθένας φύσης ακόμα ανέγγιχτης», λέει ο συγγραφέας που τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 33 γλώσσες και έχουν γίνει διεθνή best sellers..

Η «Νέμεσις» και η συλλογική λύτρωση

Στα μυθιστορήματα του Νέσμπο τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Αλλάζοντας γωνία αλλάζεις και οπτική. Ανατροπές και στροφές οδηγούν σε ένα λαβύρινθο και αυτό φαίνεται ότι το γνωρίζει ο 42χρονος συγγραφέας που ζει  στο Όσλο, είχε μια σύντομη καριέρα ποδοσφαιριστή και για αρκετά χρόνια δούλευε το πρωί σαν χρηματιστής και το βράδυ σαν τραγουδιστής ροκ μπάντας. Το «Di Derre» ήταν το σπουδαιότερο συγκρότημα στην Νορβηγία. Στα 37 του πήγε για πέντε βδομάδες στην Αυστραλία και μέσα σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου έγραψε το «The Bat Man». Το 2006 έγινε γνωστός στη Βρετανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη με τις περιπέτειες του Χάρι Χόλε, πρωταγωνιστή των μυθιστορημάτων «Redbreast», «The Snowman», και το «The Leopard», ενώ τον τελευταίο χρόνο εκτινάχτηκε στα ύψη της δημοσιότητας. Στο πρόσφατο Φεστιβάλ Βιβλίου του Εδιμβούργου, ο Τζο Νέσμπο, μάλλον δεν ξάφνιασε το ακροατήριο, υποστηρίζοντας ότι το μακελειό στη χώρα του θα επηρεάσει, πρωτίστως, τους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας του «Νέμεσις» επιμένει ότι οι Νορβηγοί πρέπει να γυρίσουν στους καθημερινούς ρυθμούς αλλά δεν πρέπει να ξεχάσουν τις επιθέσεις στο Όσλο και στο νησί Ουτόγια. «Το κυρίαρχο αίσθημα στη χώρα είναι να μην ξεχάσουμε τι έγινε, αλλά και να μην αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε».

Τον Οκτώβριο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» «Το Αστέρι του Διαβόλου» ενώ την προηγούμενη βδομάδα έκανε πρεμιέρα στο Όσλο η ταινία «Headhunters», που στηρίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Jo Nesbo.