Τα μάτια και τα αυτιά ολόκληρου του πλανήτη ήταν στραμμένα στη Γαλλία την Κυριακή, όπου, στην κρισιμότερη εκλογική αντιπαράθεση στη σύγχρονη Ιστορία της, παίχτηκε η μοίρα όχι μόνο της Γαλλίας, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Εμανουέλ Μακρόν, που δεν είχε ποτέ στο παρελθόν εκλεγεί, με το πολιτικό του κίνημα En Marche, που δημιουργήθηκε λιγότερο από έναν χρόνο πριν, νίκησε με σχεδόν διπλάσιο ποσοστό (66,1%) το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν (33,9%). 

Οι στοιχηματικές εταιρείες έδιναν στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου μία προς έξι πιθανότητες να κερδίσει η Λεπέν. Όσο και στη… ρώσικη ρουλέτα. Ο λόγος ήταν ότι οι ψηφοφόροι της αναμενόταν να δώσουν μαζικά και δυναμικά το «παρών» στην κάλπη, οπότε, αν στην άλλη πλευρά υπήρχε απάθεια ή μεγάλη αποχή, ίσως συνέβαινε ακόμη και το απίθανο. Πράγματι η αποχή σημείωσε τα υψηλότερα ποσοστά από το 1969. Η Λεπέν τελικά συγκέντρωσε 33,9%, ποσοστό που παραμένει ανησυχητικό, ωστόσο σημαντικά χαμηλότερο από αυτό που στόχευε. Όμως, ακόμη κι έτσι, η Λεπέν άφησε ήδη ένα μαύρο σημάδι στην πολιτική της Γαλλίας.

 

Εξασφάλισε κάποιες νίκες: 

Διασφάλισε στο κόμμα της την πρώτη του συμμαχία, κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ στα 45 χρόνια του Εθνικού Μετώπου, με έναν ευρωσκεπτικιστή που συγκέντρωσε σχεδόν 5% στον πρώτο γύρο. 

Έκανε κινήσεις διεύρυνσης της βάσης της, τόσο προς κεντροδεξιούς ψηφοφόρους όσο και προς ψηφοφόρους του Μελανσόν. 

Επιχείρησε να επωφεληθεί από τυχόν οργή κατά του Μακρόν, είτε μέσω ψήφων είτε μέσω αποχής. Πολλοί από τους υποστηρικτές των ξενοφοβικών και ακροδεξιών της θέσεων αποδείχθηκε ότι έτρεφαν απέχθεια προς όσα συμβόλιζε ο Μακρόν.

 

Όμως το ποσοστό του Εθνικού Μετώπου (σχεδόν 34%) ήταν τελικά σημαντικά μικρότερο από τις προβλέψεις του κόμματος, που, σύμφωνα με τους «Financial Times», λογάριαζε ότι θα μπορούσε ένα φτάσει έως και 45% στον δεύτερο γύρο. Εντός του Εθνικού Μετώπου λεγόταν ότι, αν τελικά η Λεπέν πάρει κάτω από 40%, θα θεωρηθεί απογοήτευση. Ήδη υπάρχει μουρμούρα για ρωγμές μέσα στο κόμμα, πιθανή αλλαγή ονόματος, ακόμα και κίνδυνος… εμφυλίου. 

Το βράδυ των εκλογών η Λεπέν έσπευσε να παραδεχθεί την ήττα της, αλλά είπε ότι το «ιστορικό της αποτέλεσμα» έκανε το κόμμα της την «πρώτη αντιπολιτευτική δύναμη» στη Γαλλία. Πρόσθεσε ότι θα συνεχίσει τη μάχη μεταξύ «πατριωτισμού και παγκοσμιοποίησης» στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου κι ότι θα μεταμορφώσει το κόμμα της σε «μια νέα πολιτική δύναμη». Εν ολίγοις κανείς δεν πίστεψε ότι ξεμπέρδεψε με το ακροδεξιό αγκάθι μετά την ήττα της Λεπέν την Κυριακή. 

 

Παραδοσιακά στη Γαλλία οι υποψήφιοι με πείρα στον επιχειρηματικό τομέα σπάνια πάνε καλά. Έχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας από το 1969, όταν ο Ζορζ Πομπιντού εξελέγη πρόεδρος κουβαλώντας στο βιογραφικό του καριέρα οκτώ χρόνων στην τράπεζα Rothschild. Ο Φρανσουά Ολάντ ξεσήκωνε τους ψηφοφόρους του το 2012 δηλώνοντας ότι ο «αληθινός εχθρός» του ήταν ο κόσμος των χρηματοοικονομικών. 

 

Το 2008, όταν ο Μακρόν αποφάσισε να αφήσει τον δημόσιο τομέα και να εργαστεί στην Rothschild, οι φίλοι του τον προειδοποίησαν ότι αυτό θα μπορούσε να διαλύσει κάθε μελλοντική καριέρα του στην πολιτική. Ο Μακρόν τα επόμενα τέσσερα χρόνια «βούτηξε» στον κόσμο των συγχωνεύσεων και των αναδιαρθρώσεων χρεών εξασφαλίζοντας για τον εαυτό του τον χαρακτηρισμό «Μότσαρτ των οικονομικών» και 2,9 εκατ. ευρώ απολαβή για τον συμβουλευτικό ρόλο του στην εξαγορά αξίας 12 δισ. δολ. μονάδας της Pfizer από τη Nestle το 2012.

 

Από τη νίκη Μακρόν στον πρώτο γύρο της 23ης Απριλίου, οι αγορές και ο επιχειρηματικός κόσμος της Γαλλίας αναθάρρησαν. Οι βασικοί άξονες του οικονομικού του προγράμματος συνοψίζονται ως εξής:

Στον οικονομικό τομέα ο Μακρόν θέλει να μειώσει τον εταιρικό φόρο και τις κρατικές δαπάνες και να απλοποιήσει το δαιδαλώδες συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας.

Δεν θέλει να αυξήσει το όριο της ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά να το αφήσει ως έχει και να ενοποιήσει τα 35 διαφορετικά συνταξιοδοτικά συστήματα της Γαλλίας.

Αν και δεσμεύτηκε ότι δεν θα πειράξει τις 35 ώρες εργασίας την εβδομάδα (εισήχθη από τους Σοσιαλιστές το 2000-2002), επιθυμεί μια γερμανικού τύπου προσέγγιση στην αγορά εργασίας επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να διαπραγματεύονται απευθείας με τα σωματεία τους. Δηλαδή να μεταβιβάσει τις διαπραγματεύσεις για τις ώρες εργασίας στις εταιρείες. Αυτό θα μείωνε την επιρροή των μεγάλων εθνικών εργατικών σωματείων απέναντι σε μικρότερα, τοπικά σωματεία.

Σχεδιάζει να μειώσει τα μεγάλα φορολογικά βάρη. 

Οι κρατικές δαπάνες της Γαλλίας βρίσκονται στο 57% του ΑΕΠ, περισσότερες από κάθε άλλης «μεγάλης» χώρας. Ο Μακρόν προτείνει τη μείωση των ετήσιων δαπανών κατά 60 δισ. και τη μείωση του δημόσιου τομέα κατά 120.000 θέσεις εργασίας σε πέντε χρόνια. Υποστηρίζει ότι έτσι θα καταφέρει να μειώσει τις κρατικές δαπάνες στο 52% του ΑΕΠ ώς το 2022. 

Επιδιώκει τρόπους για να έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαιο οι μικρές επιχειρήσεις.

Αν και δεν πρόκειται να καταργήσει τον φόρο περιουσίας, θέλει να εξαιρέσει τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Να περιορίσει, δηλαδή, τον φόρο περιουσίας στην ιδιοκτησία.

Περιορίζοντας τους φόρους επί των κεφαλαιακών κερδών ο Μακρόν θα προσπαθήσει να καταστήσει πιο ελκυστικές τις επενδύσεις σε γαλλικές εταιρείες.

 

Όμως, ως πολιτικός outsider, ο Μακρόν μπορεί να μην διασφαλίσει πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου. Όπως και να έχει, πάντως, για την οικονομία της Γαλλίας ο Μακρόν αποδεικνύεται ήδη μια απείρως ευτυχέστερη επιλογή από τη Λεπέν. Μόνο με δύο από τα σχέδιά της, δηλαδή να βγάλει τη Γαλλία από το ευρώ και να επιβάλει βαριά φορολόγηση στις εισαγωγές για να αποθαρρύνει το εμπόριο, η Λεπέν θα έβαζε την οικονομία σε σοβαρότατη περιδίνηση. 

 

Με αυτή την έννοια ήδη ο Μακρόν έκανε το μεγαλύτερο καλό στις επιχειρήσεις της Γαλλίας με το να αποκλείσει τη Λεπέν από την προεδρία. Το θέμα, όμως, είναι αν θα μπορέσει να επιτύχει και σε άλλους νευραλγικούς τομείς, αφού οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίζει μοιάζουν με Γολγοθά, κι αν θα καταφέρει να δικαιώσει την υποστήριξη των ψηφοφόρων του.

 

Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Μακρόν εκλέχθηκε πρόεδρος με μια αισιόδοξη καμπάνια «θετικού προφίλ». Επέλεξε να μην παίξει με την οργή των ψηφοφόρων, με τρικ εθνικισμού και λαϊκισμού όπως η Λεπέν. Η φιλοευρωπαϊκή και ανοιχτά υπέρ της παγκοσμιοποίησης καμπάνια του Μακρόν θεωρούνταν ασύμβατη με τον γενικευμένο θυμό και την απογοήτευση του κόσμου, στοιχεία που οι υπόλοιποι υποψήφιοι προσπάθησαν να κεφαλαιοποιήσουν.

 

Μετά τη νίκη του Βαν Ντερ Μπέλεν στην Αυστρία και του Ρούτε στην Ολλανδία (το «Π» είχε επισημάνει εγκαίρως ότι οι εκλογές στην Ολλανδία είναι, παραδοσιακά, βαρόμετρο για τις πολιτικές επιλογές που κάνει έπειτα η κεντρική και βόρεια Ευρώπη) η εκλογή Μακρόν αποτελεί τον τρίτο και μάλλον σημαντικότερο αποκλεισμό της Άκρας Δεξιάς. Το ερώτημα, ειδικά μετά την εκλογή του, είναι αν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει και κάποιες από τις αδιαμφισβήτητες πληγές της παγκοσμιοποίησης. 

 

Ο Μακρόν εκλέχθηκε πρόεδρος της Γαλλίας με μια ατζέντα φιλελεύθερη και φιλοευρωπαϊκή. Η προεδρία του προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία για να αναβιώσει ο γαλλογερμανικός άξονας ακριβώς τη στιγμή που η Ευρώπη το χρειάζεται επιτακτικά. Όπως σημειώνει το Foreign Affairs, «μαζί Βερολίνο και Παρίσι μπορούν να ενδυναμώσουν την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη και να υπερασπιστούν αποτελεσματικότερα τα συμφέροντα των χωρών της Ευρώπης στον κόσμο». 

Όμως δεν θα είναι εύκολο. Χωρίς κομματικό μηχανισμό και χωρίς εγγυημένη πλειοψηφία, ο Μακρόν βρίσκεται σε επισφαλή θέση. Θα πρέπει να υλοποιήσει φιλοευρωπαϊκές πολιτικές σε μια χώρα που μεγάλο ποσοστό των ψηφοφόρων βλέπουν δυσμενώς την Ε.Ε. και πολλοί έχουν στραφεί στα άκρα λόγω δυσαρέσκειας και φόβου από τα αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης. 

 

Επιπροσθέτως οι οικονομικές ανισορροπίες της Γαλλίας και της Γερμανίας και οι διαφορές τους σε σημαντικά ζητήματα των ευρωπαϊκών πολιτικών έχουν δημιουργήσει δυσαρέσκεια και στις δυο πλευρές. Όμως η συνεργασία είναι η μόνη τους επιλογή.

 

Η εκρηκτική πορεία του Μακρόν ως υποψηφίου ξεκίνησε με την παρατήρησή του ότι τα παραδοσιακά γαλλικά κόμματα, αντί να προσπαθούν να αποδομήσουν τις ιδέες του εθνολαϊκιστικού Εθνικού Μετώπου, απλώς επιχειρούσαν να το αποκλείσουν από την εξουσία. 

 

Είχε δηλώσει πέρυσι στον Economist ότι «όσο τα παραδοσιακά κόμματα απλώς ποντάρουν στην ηθική για να πολεμήσουν το Εθνικό Μέτωπο, δεν θα υπάρχει αποτέλεσμα. Οι πολιτικοί πρέπει αντ’ αυτού να προτείνουν κάτι θετικό, πειστικό και δυναμικό. Μια ανοιχτή, φιλοευρωπαϊκή κοινωνία, βασισμένη στην ενθάρρυνση της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας και στη δημιουργία δυνατοτήτων για να ξεφύγουν από τη φτώχεια τα θύματα της παγκοσμιοποίησης».

Στο τηλεοπτικό ντιμπέιτ στις 3 Μαΐου με την ηγέτιδα του Εθνικού Μετώπου, ο Μακρόν έκανε ακριβώς αυτό. Αποδόμησε, με επιθετική τακτική, τη ρητορική Λεπέν με πραγματικά επιχειρήματα και, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις της επόμενης ημέρας, η πλειονότητα των Γάλλων διαπίστωσε ότι η Λεπέν ούτε είχε ρεαλιστικό σχέδιο ούτε ήξερε τι έλεγε όσον αφορά την έξοδο από το ευρώ και τα ζητήματα της οικονομίας. Στις 4 Μαΐου, όχι τυχαία, τα ποσοστά του Μακρόν «τσίμπησαν» προς τα πάνω, ενώ της Λεπέν μειώθηκαν.

 

Μέσα στο επόμενο διάστημα ο Μακρόν θα πρέπει να βρει έναν τρόπο να απευθυνθεί στο ένα τρίτο του κόσμου που τον απέκλεισε. Πολλοί, εξάλλου, ψήφισαν την Κυριακή Μακρόν μόνο και μόνο για να μην ηγηθεί της χώρας τους η Λεπέν. Άλλοι απείχαν (ποσοστό αποχής 25,44%) ή έριξαν συνειδητά λευκό διαμαρτυρόμενοι για μια επιλογή μεταξύ… «χολέρας και πανούκλας», όπως κάποιοι τη βάφτισαν, εξισώνοντας Μακρόν – Λεπέν.

Ο Μακρόν θα χρειαστεί να εξασφαλίσει μια κυβερνητική πλειοψηφία, ακόμη και με τη μορφή συνασπισμού στο κοινοβούλιο στις εκλογές του Ιουνίου. Όσο ισχυρή συνταγματικά κι αν είναι η θέση του Γάλλου προέδρου, δεν μπορεί να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις χωρίς την πολιτική στήριξη του κοινοβουλίου. Και ειδικά το κόμμα των Ρεπουμπλικανών, που αισθάνεται ότι του κλάπηκε η νίκη (λόγω του σκανδάλου Φιγιόν), προετοιμάζεται για μάχη.

 

Το «Spiegel» γράφει ότι ο Μακρόν εξελέγη μεν πρόεδρος, αλλά δεν έχει κερδίσει ακόμη. Και η «Tagesspiegel» παρομοιάζει το έργο που καλείται στο εξής να φέρει εις πέρας με τους «Άθλους του Ηρακλή».

Ο Μακρόν κληρονομεί μια βαθιά διχασμένη κοινωνία και ένα τεράστιο βάρος προσδοκιών. Αν καταφέρει να μεταρρυθμίσει τη Γαλλία και να αντιστρέψει την απογοήτευση, θα αναπτερώσει ολόκληρη την Ευρώπη. Αν αποτύχει, την επόμενη φορά θα είναι τρομακτικά δύσκολο να αναχαιτιστεί ο λαϊκισμός και να κρατηθεί το Εθνικό Μέτωπο μακριά από την εξουσία.

1 Μεταρρύθμιση του εργατικού κώδικα. Μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει απλοποίηση του εργατικού δικαίου και θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να διαπραγματεύονται απευθείας με τα σωματεία τους.

2 «Ηθικοποίηση» της δημόσιας ζωής. Ο Μακρόν θέλει να προωθήσει νόμο που θα απαγορεύει στους βουλευτές και γερουσιαστές να προσλαμβάνουν οικείους τους ως συνεργάτες και να επιβάλει φορολόγηση σε όλες απολύτως τις αποδοχές των βουλευτών.

3 Ευρωπαϊκή οικοδόμηση. Θα δώσει προτεραιότητα στον γαλλογερμανικό άξονα με σκοπό να ακολουθήσει κατόπιν μια «επανίδρυση» της Ευρώπης.

4 Απλοποίηση της «ζωής» των επιχειρήσεων. Μεταξύ άλλων θέλει να θεσμοθετήσει το λεγόμενο «δικαίωμα στο λάθος», δηλαδή θα εναπόκειται στις αρχές να αποδείξουν ότι διοικητικά παραπτώματα ή παραλείψεις κάποιας επιχείρησης έγιναν εσκεμμένα.

5 Μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Με τη λογική «να δώσουμε περισσότερα σε εκείνους που έχουν τα λιγότερα» ο Μακρόν θέλει να περιορίσει στους 12, από 24 σήμερα, τον αριθμό των μαθητών στις δυο πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου στις οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές.