Την 1η Ιουνίου ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ αποσύρονται από τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Έτσι στις δύο χώρες που δεν συμμετέχουν στο Σύμφωνο προστίθεται άλλη μία και γίνονται τρεις: η Συρία, η Νικαράγουα και… οι ΗΠΑ.

Οι 195 χώρες που συμμετέχουν στο Σύμφωνο του Παρισιού έχουν δεσμευτεί να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων. Έχουν θέσει έναν παγκόσμιο στόχο, να αποτρέψουν την υπερθέρμανση του πλανήτη πάνω από 1,5 β. Κελσίου. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτό είναι το ύστατο όριο. Πέρα απ’ αυτό, ο πλανήτης θα μπει σε ένα σπιράλ μη αναστρέψιμων συνεπειών, από απρόβλεπτες υπερ-καταιγίδες μέχρι καταστρεπτικά, φονικά κύματα καύσωνα. 

Με την απόσυρση ο Τραμπ πέρασε ευθαρσώς το μήνυμα ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται ούτε να τιμήσουν τις δεσμεύσεις τους ούτε να μετριάσουν τις εκπομπές των ρύπων τους ακόμη κι αν άλλες φτωχότερες χώρες το κάνουν, όπως η Ινδία, όπου οι εκπομπές ρύπων ανά κεφαλή είναι το 1/10 των ΗΠΑ.

 

Ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι η απόφασή του πρόκειται να αναζωογονήσει την αμερικανική βιομηχανία του άνθρακα. Όμως τα στοιχεία δεν δείχνουν ότι κάτι τέτοιο πράγματι θα συμβεί. Η βιομηχανία του άνθρακα αντιμετωπίζει προβλήματα επειδή το φθηνό και άφθονο φυσικό αέριο καταλαμβάνει τις αγορές του άνθρακα. Ακόμη κι αν πράγματι ο Τραμπ πιστεύει ότι το πρόβλημα δημιουργείται από τις πολιτικές κατά της κλιματικής αλλαγής, πάλι οι αριθμοί δεν δικαιολογούν την απόσυρση από το Σύμφωνο. 

 

Η δέσμευση των ΗΠΑ ήταν για περικοπές 26% – 28% στα επίπεδα των ρύπων ώς το 2025, δηλαδή επιστροφή στα επίπεδα του 2005, κάτι που κρίνεται μετριοπαθές, δηλαδή δεν τους ζητήθηκαν μεγάλες περικοπές. Οι ΗΠΑ, μάλιστα, ήταν ήδη σχεδόν στα μισά του δρόμου μέχρι τον συγκεκριμένο στόχο ακόμα και πριν ισχύσουν οι περιβαλλοντικές στρατηγικές του Ομπάμα. Ο Αμερικανός υπ. Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον, που πριν αναλάβει το πόστο στην κυβέρνηση Τραμπ ήταν το αφεντικό του πετρελαϊκού γίγαντα Exxon, προσπάθησε να πείσει τον Τραμπ να μην αποσυρθεί από τη Συμφωνία. 

 

Από την πλευρά τους οι Ευρωπαίοι ηγέτες προειδοποίησαν τον Τραμπ ότι, αν έφευγε από τη Συμφωνία, θα έκανε τεράστιο λάθος. Μάλιστα, του προσέφεραν και ένα διπλωματικό περιθώριο, τη δυνατότητα να μειώσει τη δέσμευση των ΗΠΑ στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής παραμένοντας στη Συμφωνία. Όμως ο Τραμπ επέλεξε να αποχωρήσει αποκαλύπτοντας έτσι την πραγματική εκλογική του βάση, τους δισεκατομμυριούχους του πετρελαίου και των ορυκτών καυσίμων.

 

Ο Τραμπ έχει τις λιγότερες επαφές και συνεργασία με επιστήμονες από κάθε άλλο Αμερικανό πρόεδρο. Το CNN υποστήριξε ότι διάφορα think tanks και οργανισμοί αδιαφανούς χρηματοδότησης επηρέασαν την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ. Όπως για παράδειγμα η δράση του Μάιρον Έμπελ, επικεφαλής της μεταβατικής ομάδας του Τραμπ για την προστασία του περιβάλλοντος. Ο συγκεκριμένος έχει «οργανώσει» ένα μη κερδοσκοπικό πολιτικό ινστιτούτο, το Competitive Enterprise Institute, που ήταν υπέρ της απόσυρσης των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού. 

 

Τις ημέρες που ο Τραμπ, όπως είχε ανακοινώσει, προσπαθούσε να αποφασίσει αν τελικά θα αποσυρθεί από τη Συμφωνία, όπως προεκλογικά είχε αναγγείλει, το Ινστιτούτο του Έμπελ κυκλοφόρησε μια τηλεοπτική διαφήμιση με αποσπάσματα των προεκλογικών υποσχέσεων του Τραμπ για την αποχώρηση από το Σύμφωνο για την κλιματική αλλαγή. 

 

Ο Έμπελ, αν και ο ίδιος δεν είναι επιστήμονας, είναι από τους πιο παθιασμένους αρνητές της κλιματικής αλλαγής και από το 2015 υποστηρίζει ότι η κλιματική αλλαγή είναι απάτη και όχι πραγματικότητα. Όμως το ποιοι ακριβώς χρηματοδοτούν το Ινστιτούτο του παραμένει μυστήριο. Οι αμερικανικές φορολογικές αρχές αποκαλύπτουν αρκετές μεμονωμένες δωρεές μεγάλων ποσών, από εκατοντάδες χιλιάδες ως εκατομμύρια δολάρια η κάθε μία. Όμως ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός δεν υποχρεούται να αποκαλύπτει τους δωρητές του και σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων αρνείται να απαντήσει από πού προέρχονται τα λεφτά. 

 

Η παγκόσμια πολιτική προς περιορισμό της ρυπογόνου ενέργειας φιλοδοξεί να ανοίξει τον δρόμο για μια επανάσταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Για να φτάσουμε όμως εκεί θα πρέπει να προηγηθεί η διατάραξη ενός μοντέλου βασισμένου στον άνθρακα και το πετρέλαιο, να αντικατασταθούν παλιά ρυπογόνα εργοστάσια, να αλλάξει ο σχεδιασμός εταιρειών. 

 

Και η λεγόμενη καθαρή ενέργεια, όμως, έχει ένα «βρόμικο» μυστικό: όσο περισσότερο εξαπλώνεται, τόσο μειώνει την τιμή της ενέργειας που προέρχεται από άλλες πηγές. Αυτό καθιστά πολύ δύσκολη τη διαχείριση της μετάβασης σε ένα μέλλον χωρίς άνθρακα, στο οποίο πολλές τεχνολογίες, «καθαρές» και «βρόμικες», θα πασχίζουν να παραμείνουν επικερδείς.

 

Η αποχώρηση από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, που προκάλεσε οργισμένες αντιδράσεις από την Ευρώπη, κι όχι μόνο, εκτιμάται από τους αναλυτές ως μια ακόμα απόφαση του Τραμπ που θα μπορούσε να έχει τεράστιες επιπτώσεις στην παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ, πυροδοτώντας τεκτονικές αλλαγές στις παγκόσμιες συμμαχίες. Ήδη, άλλωστε, η Ευρώπη έρχεται πιο κοντά στην Κίνα. Το Πεκίνο αναμένεται ότι θα γεμίσει τα όποια κενά ηγεσίας δημιουργεί η οπισθοχώρηση των ΗΠΑ, τόσο στην κλιματική αλλαγή όσο και στο εμπόριο.

 

Γυρίζοντας την πλάτη στη Συμφωνία του Παρισιού ο Τραμπ επιδεικνύει ξανά την αποστροφή του για τις μεγάλες, πολυμερείς συμφωνίες και συμμαχίες, όπως έκανε με την απόρριψη της TPP και την αμφισβήτησή του στο ΝΑΤΟ.

Ο Τραμπ έχει καταφέρει μέσα σε τέσσερις μήνες να αλλάξει τον ρόλο των ΗΠΑ στον κόσμο, με συνέπεια αυτές οι αλλαγές να διαταράσσουν την παγκόσμια τάξη που οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν τα τελευταία 70 χρόνια. Το Eurasia Group εκτιμά ότι η αμερικανική παγκόσμια ηγεσία βρίσκεται στο πιο αδύναμο σημείο της από την εποχή του Σχεδίου Μάρσαλ: «Αν ψάχνετε ένα ιστορικό σημείο καμπής, πέρα από την ορκωμοσία Τραμπ, τότε αυτό είναι η απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού. Η Pax Americana τελείωσε».