Το Brexit και η ασαφής πολιτική στάση της Βρετανίας, που προσήλθε στις διαπραγματεύσεις με αμηχανία, αναμένεται, όπως τόνισε η Λαγκάρντ, να δημιουργήσουν ευκαιρίες για επαναπατρισμό κεφαλαίων και επιχειρήσεων στην Ε.Ε. Μέσα σ’ όλα αυτά ο «Economist» εκτιμά ότι ο «σκληρός» Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν αναμένεται να παραμείνει στο υπουργείο Οικονομικών στη νέα κυβέρνηση υπό τη Μέρκελ.

Η ανάπτυξη ξαναπήρε μπροστά στην ευρωζώνη, η κρίση του 2008 απομακρύνεται πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό, ο Μακρόν είναι συνεργάσιμος προς τη Μέρκελ, αλλά ισχυρότερο αντίβαρο στη γερμανοκρατούμενη Ευρώπη, ενώ η στάση της Γαλλίας είναι παραδοσιακά φιλελληνική. Τα σημεία των καιρών ίσως αυτή τη φορά να είναι κάπως πιο ευνοϊκά για την Ελλάδα, που μπορεί να εκμεταλλευτεί μεσοπρόθεσμα το νέο – ενθουσιώδες αυτή τη φορά – κύμα στην υπόλοιπη ευρωζώνη.

 

Στη Γαλλία οι επιχειρήσεις αντιδρούν με ευφορία στον Μακρόν, από τον οποίο προσδοκούν ότι θα καταφέρει να ξεμπλοκάρει τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης. Ο δείκτης επιχειρηματικής εμπιστοσύνης στη χώρα τον Μάιο έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων έξι ετών. Το πρόγραμμα του Μακρόν, όπως λένε, θα αρχίσει να ξετυλίγεται μέσω της απορρύθμισης στην αγορά εργασίας και τη μείωση των φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις από 34,4% σε 25%.

 

Η οικονομία και οι επιχειρήσεις στη Γαλλία αντηχούν ένα πνεύμα ενθουσιασμού που απλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στην πραγματικότητα, πάντως, είχαν ήδη ενθαρρυνθεί πριν από την επιτυχία του Μακρόν, κάτι που οφείλεται στις χαμηλές τιμές του πετρελαίου, στην υποστηρικτική νομισματική πολιτική και το φθηνό ευρώ. Οι 19 οικονομίες της ευρωζώνης συνολικά σημείωσαν αύξηση της ανάπτυξης κατά 2,3% το πρώτο τρίμηνο, δηλαδή σχεδόν διπλάσιο ρυθμό ανάπτυξης από αυτόν της Αμερικής. Μοναδική παραφωνία – ακόμη τουλάχιστον – η Ελλάδα.

 

Η ευρωπαϊκή οικονομία αντιδρά θετικά και στις προβλέψεις που θέλουν την Άνγκελα Μέρκελ να επανεκλέγεται στη Γερμανία. Η ίδια έχει δώσει το σήμα ότι σκοπεύει να συνταχθεί με τον Μακρόν στην προσπάθεια για πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες με σκοπό την περαιτέρω ώθηση της ανάπτυξης. Τέτοια βήματα έχουν αναγγελθεί πολύ καιρό, χωρίς να έχουν έως τώρα δρομολογηθεί, αλλά εξετάζεται να περιλάβουν τη δημιουργία μιας ψηφιακής αγοράς και την ενθάρρυνση περισσότερων διασυνοριακών συγχωνεύσεων. Στο Παρίσι ήδη συζητούν για επερχόμενες εξαγορές τραπεζών.

 

Η Ε.Ε. φιλοδοξεί, εκτός των άλλων, να αποτελέσει νέο προορισμό για τράπεζες και μεγάλες χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις που λόγω Brexit θα επιλέξουν να μετακινηθούν από το λονδρέζικο Σίτι. Παρίσι, Φρανκφούρτη, Βρυξέλλες, Δουβλίνο και άλλες πόλεις έχουν αρχίσει να ανοίγουν διάπλατα τις πόρτες τους.

 

Σύμφωνα με το Bloomberg, η καταμέτρηση όλων των ντιλ που αφορούν ευρωπαϊκές εταιρείες για το πρώτο τρίμηνο δείχνει ότι η δραστηριότητα αυξήθηκε κατά 34%. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες την τελευταία δεκαετία έμειναν πίσω από τις ανταγωνίστριές τους στον υπόλοιπο κόσμο με αποτέλεσμα κάποιες να είναι ευάλωτες. Το 2007 η Ευρώπη είχε να επιδείξει 14 εταιρείες στη λίστα με τις 100 μεγαλύτερες του κόσμου, ενώ σήμερα μόλις 7.

 

Το πραγματικό τεστ βέβαια είναι αν οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα μετασχηματίσουν την αισιοδοξία τους σε περισσότερες επενδύσεις, δηλαδή αν θα ξαναρχίσουν να «ξοδεύουν». Μια πρόσφατη έρευνα της McKinsey (διεθνής εταιρεία συμβούλων μάνατζμεντ) σε 2.000 ευρωπαϊκές εταιρείες έδειξε ότι συνεχίζουν να αποταμιεύουν μετρητά υπό τον φόβο νέας μελλοντικής κρίσης. Υπολόγισε αυτή την εταιρική αποταμίευση στα 2 τρισ. ευρώ! Οι επενδύσεις στην Ευρώπη επέστρεψαν πρόσφατα στα επίπεδα πριν από την κρίση 2007-2008 και, αναλογικά, παραμένουν χαμηλές.

 

Ο Μακρόν, με την πλειοψηφία που εξασφάλισε, φορτώνεται την απαίτηση να μεταμορφώσει τη Γαλλία. Πολλοί θεωρούν ότι σε συνεργασία με τη Γερμανία θα μπορούσε να επαναφέρει τον δυναμισμό στην Ε.Ε. Οι πολιτικοί στις υπόλοιπες χώρες τον παρακολουθούν προσεκτικά ως φαινόμενο. Μάλιστα ο «Economist» του αφιέρωσε ένα πρωτοφανές εξώφυλλο, που τον παρουσιάζει να περπατάει πάνω στο νερό, κι αναρωτιέται «Ο σωτήρας της Ευρώπης;», ενώ την ίδια στιγμή η Μέι φαίνεται να βουλιάζει.

 

Σπάνια ένας πολιτικός φορτώνεται τόσο πολλές προσδοκίες. Θεωρείται ως η τελευταία ευκαιρία για να δημιουργηθεί η ώθηση που χρειάζεται η ευρωζώνη.

Μετά τον δεύτερο εκλογικό γύρο η γερμανική «Süddeutsche Zeitung» έγραψε τη Δευτέρα: «Η μεταρρύθμιση είναι μια πολύ μικρή λέξη για τον Μακρόν. Αυτό που θέλει ο πρόεδρος για τη Γαλλία το ονομάζει μετασχηματισμό, μια πραγματική μεταβολή ή και επανάσταση». Για να πετύχει όμως η «επανάσταση» Μακρόν χρειάζεται δυο πράγματα, καλές ιδέες και την ικανότητα να τις φέρει εις πέρας, αφού είναι δεδομένο ότι θα συναντήσει ισχυρές αντιστάσεις. 

 

Άλλωστε το ποσοστό του δεν τον αναδεικνύει σε… μονάρχη, όπως προέβλεπαν κάποιες δημοσκοπήσεις. Αν και σάρωσε τα υπόλοιπα κόμματα, δεν έλαβε λευκή επιταγή. Η επιτυχία (ή όχι) του Μακρόν θα κριθεί από το αν θα υπάρξει σύντομα χειροπιαστή πρόοδος σε δύο τομείς: στην ανεργία (της Γαλλίας) και στις σχέσεις με τη Γερμανία. 

 

Ο νέος πρόεδρος θέλει να μειώσει τους φόρους απασχόλησης και να κάνει πιο ευέλικτες τις εργασιακές διαπραγματεύσεις. Αν επιτύχει στην αγορά εργασίας, στη μείωση των δαπανών και στην πάταξη της γραφειοκρατίας, θα πείσει ευκολότερα τη Γερμανία, η οποία εδώ και χρόνια θεωρεί ότι η Γαλλία δεν είναι σε θέση να ακολουθήσει τον δικό της ρυθμό. 

 

Η αντίσταση στις μεταρρυθμίσεις του Μακρόν θα μεταφερθεί στους δρόμους της Γαλλίας. Ήδη ο κλάδος των συνδικάτων έστειλε τα μηνύματά του, ότι το εκλογικό αποτέλεσμα καθιστά τον Μακρόν επικίνδυνα δυνατό και ότι η χαμηλή εκλογική προσέλευση του στερεί τη νομιμοποίηση. Βέβαια, στην πραγματικότητα τα συνδικάτα εκπροσωπούν ένα 8% του εργατικού δυναμικού που είναι μέλη τους. Άρα μένει να δούμε πώς θα εξελιχθεί η σύγκρουση.

 

Ο Μακρόν έχει σχεδιάσει το κόμμα του έτσι ώστε να αποτελεί μια ρήξη με τα παραδοσιακά κόμματα. Ωστόσο «δανείζεται» αφειδώς πολιτικές από… δεξιά κι αριστερά. 

Η βασική αντίληψη του Μακρόν έγκειται στο ότι η βασική του άποψη είναι πως οι μεγάλες δυνάμεις που θα καθορίσουν το μέλλον, δηλαδή η τεχνολογία, η ελεύθερη οικονομία και το περιβάλλον, δεν χωράνε πια στον παλιό ιδεολογικό διαχωρισμό μεταξύ Αριστεράς – Δεξιάς. Θεωρεί ότι η πολιτική σήμερα επαναπροσδιορίζεται με βάση μια καινούργια διαχωριστική γραμμή: Μεταξύ αυτών που είναι υπέρ της ανοιχτής κοινωνίας, του εμπορίου και της Ευρώπης και της άλλης πλευράς, αυτών που υποστηρίζουν τον προστατευτισμό ή και τον εθνικισμό. Οι δημοσκοπήσεις στις χώρες της Ευρώπης επιβεβαιώνουν αυτήν την τάση. Η πλειονότητα των ψηφοφόρων της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς απαντούν στις διάφορες δημοσκοπήσεις ότι δεν θα επιθυμούσαν το τέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

 

Ο Μακρόν μοιάζει να είναι ο κατάλληλος άνθρωπος την κατάλληλη στιγμή. Για τη Γερμανία ήταν ο ιδανικός υποψήφιος. Ενώ οι συνυποψήφιοί του κατακεραύνωναν το Βερολίνο, εκείνος το υπερασπιζόταν. Στην πρώτη της κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Μακρόν στο Βερολίνο στις 15 Μαΐου η Μέρκελ άφησε τον ενθουσιασμό της να εκδηλωθεί όταν χρησιμοποίησε μια φράση του συγγραφέα Έρμαν Έσσε: «Υπάρχει λίγη μαγεία σε κάθε αρχή». Ωστόσο, αν η Μέρκελ θεωρεί ότι βρήκε έναν νέο… Ολάντ, μάλλον θα απογοητευτεί, αφού ο Μακρόν αποδεικνύεται ήδη πιο ισχυρή πολιτική προσωπικότητα. 

 

Από την πλευρά του ο Μακρόν έχει μεγάλα σχέδια. Θέλει να χρησιμοποιήσει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις στη χώρα του, αλλά και παραχωρήσεις προς το Βερολίνο για πρόοδο στην αμυντική ενοποίηση με σκοπό να κερδίσει την εμπιστοσύνη της Γερμανίας για ένα «new deal» μεταξύ των πιστωτών και των οφειλετών των κρατών – μελών της ευρωζώνης. Αυτό θα περιλάμβανε κοινό προϋπολογισμό, κοινοβούλιο και υπ. Οικονομικών της ευρωζώνης. «Ακριβός φίλος» προειδοποιούσε σε πρόσφατο εξώφυλλό του τους Γερμανούς το «Spiegel».

 

Οι Γερμανοί πολιτικοί είναι διχασμένοι για το αν τελικώς μπορεί ο Μακρόν να το καταφέρει. Η καγκελάριος είναι κάπου στη μέση, όπως και η γερμανική κοινή γνώμη: Σε δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Forsa τον Μάιο, το 49% των Γερμανών τάσσεται υπέρ της «ενεργής υποστήριξης στον Μακρόν» και το 42% υπέρ της συγκράτησης.

 

Στις 13 Ιουλίου θα διεξαχθεί γαλλογερμανική υπουργική διάσκεψη κορυφής, που αναμένεται να παράγει κάποια πρότζεκτ στους τομείς της εκπαίδευσης και της ενέργειας. Όμως τίποτε μεγάλο δεν πρόκειται να συμβεί πριν από τις γερμανικές εκλογές τον Σεπτέμβριο. Τότε, όμως, αν η Μέρκελ κερδίσει, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, θα έχει και πολιτικό κεφάλαιο να ξοδέψει, αλλά και την υστεροφημία της κατά νου. 

 

Ο «Economist» εκτιμά ότι ο Σόιμπλε δεν αναμένεται να παραμείνει στο υπουργείο Οικονομικών. Αυτό θα μπορούσε να πάει στο SPD ή στους Πράσινους ή, αν και λιγότερο πιθανό, ακόμη και στο FDP, εφόσον προκύψει συνασπισμός που θα το περιλαμβάνει.

 

Σύμφωνα με τον διευθυντή του Ινστιτούτου Ζακ Ντελόρ στο Βερολίνο Χένρικ Έντερλεν, οι επικείμενες συνομιλίες για τον σχηματισμό του κυβερνητικού συνασπισμού θα μπορούσαν να αποτελέσουν «μια ιστορική στιγμή και μια ευκαιρία για την αληθινή μεταρρύθμιση της ευρωζώνης». Το Ινστιτούτο έχει ένα σχέδιο με το όνομα «Repair and Prepare» για το τι θα μπορούσε να συμβεί στην «εποχή Merkron».

 

1 Αρχικά, μέτρα «πρώτων βοηθειών» για τη σταθεροποίηση του ευρώ μέσα από την ενδυνάμωση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και του Ταμείου Διάσωσης.

2 Σε δεύτερη φάση ένα κύμα συντονισμένων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε συγκεκριμένους τομείς, όπως στην αγορά εργασίας, σε συνδυασμό με ένα κοινό ταμείο επενδύσεων. 

3 Στην τρίτη και τελευταία φάση, που αναμένεται κάποια χρόνια αργότερα, η στιγμή της ομοσπονδίας: Αλλαγή της συνθήκης, που θα δημιουργήσει ένα Νομισματικό Ταμείο, κοινό προϋπολογισμό, υπουργό Οικονομικών και Κοινοβούλιο για την ευρωζώνη, καθώς και ένα κοινό σχέδιο ασφάλισης καταθέσεων.

 

Για να πείσει, όμως, ο Μακρόν το Βερολίνο ότι είναι ο άνθρωπος που θα πυροδοτήσει την εξέλιξη της Ε.Ε. στην επόμενη φάση, θα πρέπει πρώτα να τους δείξει ότι μπορεί να μεταρρυθμίσει την οικονομία στη χώρα του. Πολλά πάντως θα μπορούσαν να πάνε «στραβά»: