Οι αρχές του Σεπτέμβρη ήταν παραδοσιακά «Σαλονικιώτικη Ιστορία» εδώ και δεκαετίες.

Δεν θυμάμαι τα τελευταία πενήντα χρονιά – από πολύ μικρή ηλικία – χρονιά που η λεγομένη Συμπρωτεύουσα να μην έβαζε τα καλά της για να υποδεχθεί τους εκάστοτε Πρωθυπουργούς, Αρχηγούς Αντιπολίτευσης και Κομμάτων. Ένα κράμα ψυχαγωγίας, καλοφαγίας και διακηρύξεων βασίλευε σ’ αυτή την πόλη για τρεις βδομάδες – παλαιοτέρα…– και όλα έδειχναν πως η πόλη αυτή «δρομολογούσε εξελίξεις». Έτσι τουλάχιστον πίστευαν πολλοί, ειδικότερα της ντόπιας πολιτικής ελίτ, αυτοικανοποιημένοι που έστω για μερικές μέρες όλα τα βλέμματα των Media ήταν στραμμένα πάνω σε αυτή τη πόλη και ταυτόχρονα – πολλοί από αυτούς – έβγαζαν μπηχτές για το «Κράτος των Αθηνών», την «Παραμελημένη Θεσσαλονίκη» και άλλα φαιδρά που χαϊδεύουν τον πανίσχυρο τοπικισμό των Σαλονικιών. Είναι γνωστό άλλωστε πως σχεδόν για όλα τα «Κακά και άσχημα» αυτής της χώρας φταίνε οι ανεκδιήγητοι χαμουτζήδες και κυρίως «οι Αθηναίοι». Οι τελευταίοι μάλιστα ευθύνονται και για τα υποτιθέμενα χαμηλά κονδύλια που είχε στην διάθεση της η Θεσσαλονίκη για να ικανοποιήσει τις όποιες αξιώσεις της.

Δεκαετία του΄90 μετά την αλλαγή των Βαλκανικών καθεστώτων δεν υπήρχε Πρωθυπουργός και βουλευτής – ειδικότερα των δυο μεγαλύτερων κομμάτων – που να μην «έπαιζε μπάλα» πάνω στον άξονα «Θεσσαλονίκη Μητροπολιτικό Κέντρο των Βαλκανίων», «Θεσσαλονίκη Νέα Πρωτεύουσα» κ.λπ.. Η μεγαλομανία την τοπικής πολιτικής και οικονομικής ελίτ πήρε παραληρηματικό χαρακτήρα και, αν προσθέσουμε και την παντοδύναμη τοπική Εκκλησία με οδηγό-στρατηγό το Άγιον Όρος, έχουμε μια Τριμερή Επιτροπή Πολιτικής / Οικονομικής / Θρησκευτικής Εξουσίας που επηρέαζε Κυβερνήσεις σε καίριο βαθμό, εξέλεγε τοπικούς βουλευτές ειδικότερα τους ευνοημένους από την τοπική εκκλησία και, φυσικά, Δήμαρχους και Νομάρχες – πολύ γνωστά τα ονόματα…– που είχαν την ευνοϊκή μεταχείριση από τα Τοπικά Media και την κατεστημένη ομάδα των «Τριών Πυλώνων» που προαναφέραμε.

Παράλληλα η πόλη παρήγαγε – ειδικότερα τις δυο ή τρεις τελευταίες δεκαετίες – ένα άρωμα και μια πολιτιστική / ιδεολογική αύρα «Ξεχωριστής Πόλης». Κάπου εκεί στα μέσα και μετά της δεκαετίας του ’80 – δεν είμαι σίγουρος αν ο αείμνηστος Κωστής Μοσκώφ ξεκίνησε πρώτος αυτό το λάθος – αρχίζει να απλώνεται η αερολογία περί «Ερωτικής Πόλης», «Ξεχωριστών Ανθρώπων», «Υψηλού Επιπέδου» και «Εξαιρετικής Κουζίνας». Το τελευταίο βέβαια ήταν αυτό που απασχολούσε κυρίως όλους τους από Αθήνα επισκέπτες, με τις γεμάτες ταβέρνες της Μοδιάνο και των Λαδάδικων να γράφουν ένδοξη ιστορία στομαχιού, ισάξια των μεγάλων επικών σελίδων της ιστορίας μας. Αν δε προσθέσουμε και τη βραδινή ψυχαγωγία, με συνοδεία εντυπωσιακών εκπροσώπων του γυναικείου φύλου, «δένει το σουφλέ» περί ωραίας Θεσσαλονίκης. Γιατί ουσιαστικά οι διακηρύξεις περί «Αναβάθμισης της Πόλης» ήταν μια μεγάλη ψυχαγωγική ανάπαυλα για τους κατέχοντες το Γκουβέρνο αλλά και τους Αντιπολιτευόμενους. Οι πρώτοι διακηρύσσουν υλοποίηση και βελτίωση της υφιστάμενης πολιτικής, οι δε «απέναντι» διακηρύσσουν ανατροπή και βελτίωση των πάντων όταν θα έλθουν στην Κυβέρνηση. Κάπως έτσι οι τελευταίοι Πρωθυπουργοί της χώρας διακήρυτταν στη Θεσσαλονίκη όταν ήταν Αντιπολίτευση σχεδόν τα πάντα – «Ζάππειο 1 και Ζάππειο 2» από Σαμαρά, «Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης» από Τσίπρα – για να κάνουν τις γνωστές κυβιστήσεις όταν έγιναν Κυβέρνηση.

Βέβαια – θα αντιτείνει κάποιος – υπάρχει και η Θεσσαλονίκη του Πολιτισμού, των Φεστιβάλ, των Δημητρίων και των εκδηλώσεων. Σίγουρα υπάρχει, όμως εάν το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο – με τις δεκάδες χιλιάδες φοιτητές του – δεν ήταν στην πόλη, αμφίβολο αν προσέλκυαν πάνω από μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες ενδιαφερομένους. Γιατί πέρα από μύθους και φαντασιώσεις, μυθολογίες και αυταρέσκειες, η σημερινή Θεσσαλονίκη παρουσιάζει μερικά χαρακτηριστικά που επισκιάζουν τη φτιασιδωμένη εικόνα μιας – δήθεν –δημιουργικής πόλης.

Η Θεσσαλονίκη – παρ’ όλη την προσπάθεια αποκέντρωσης των τελευταίων δεκαετιών – παραμένει «Πόλη του Κέντρου». Όλα είναι συγκεντρωμένα – με πυκνότητα πόλης Χονγκ Κονγκ – σε ένα τεράστιο τετράγωνο μεταξύ Εγνατίας, Παραλιακής Λεωφόρου, Αγγελάκη και Δωδεκανήσου. Εκεί μαζεύεται η ψυχαγωγία, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι πολιτικές δραστηριότητες, δηλαδή τα πάντα. Ακόμη και η συνηθισμένη βόλτα των Σαλονικιών είναι στην Τσιμισκή κατά πρώτο λόγο, δίνοντας έναν έντονα κλειστοκεντρικό χαρακτήρα στην πόλη. Το Κέντρο παραμένει τόπος μιας σχετικά εύρωστης μεσαίας τάξης με κάπως ψευδοαστικά χαρακτηριστικά και συγκεντρώνει σχεδόν τα πάντα. Οι νεόπλουτοι της μεσαίας τάξης και πάνω – Upper Middle Class – συγκεντρώνονται Ανατολική Θεσσαλονίκη – Πανόραμα κυρίως, Θέρμη, Καλαμαριά κ.λπ.– και μετά μάλλον σταματάμε. Χαρακτηριστικό της Πόλης είναι πως της λείπει το «Πάνω μέρος της Πυραμίδας» δηλαδή η πάνω-πάνω ελίτ. Όχι κυρίως οικονομικά αλλά πολιτικά και ιδεολογικά. Η Θεσσαλονίκη λειτουργεί όχι σαν Πυραμίδα αλλά σαν Κόλουρος Κώνος, με άλλα λόγια της λείπει το πάνω μέρος της Πυραμίδας και η μεσαία τάξη των πάνω – Upper Middle Class – λειτουργεί και σαν υποκατάστατο στη θέση της Ελίτ προσπαθώντας – ομολογουμένως κοπιάζει πολύ…– να υποκαταστήσει το πάνω μέρος της Πυραμίδας που λείπει. Αυτό δημιουργεί και έναν έντονο επαρχιώτικο χαρακτήρα που, παρ’ όλες τις προσπάθειες, διακρίνεται εύκολα και σχηματίζει την μεγάλη Αντίφαση / Αντίθεση μεταξύ Ποσότητας και Ποιότητας. Ενώ Ποσοτικά έχουμε μια πόλη ενός εκατομμυρίου, η ατμόσφαιρα της, ο λειτουργικός της ρόλος σαν αστικό κέντρο θυμίζει μεσαία επαρχιακή πόλη. Είναι με άλλα λόγια μια πόλη ενός εκατομμυρίου που θυμίζει Σέρρες, Λάρισα ή Ηράκλειο. Πάντως όχι «Μητροπολιτικό Κέντρο των Βαλκανίων», «Οικονομικό Κέντρο της Ελλάδας» και άλλες καραμπινάτες αερολογίες που πολλοί Θεσσαλονικείς τις πίστεψαν σαν Ευαγγέλιο.

 

Η Θεσσαλονίκη ήταν – όντως…  – το μεγαλύτερο Αστικό Κέντρο στις αρχές του 20ου αιώνα σε όλο τον Ελλαδικό Χώρο που σχηματίστηκε το 1912. Όμως αυτό το όφειλε – κατά πρώτο λόγο – στον ντόπιο Εβραϊσμό της που ήταν και η πολυπληθέστερη εθνότητα της πόλης έως το 1912. Οι μεγάλες Βιομηχανίες, οι Τράπεζες, τα κυριότερα πνευματικά ιδρύματα, οι ωραίες βίλλες της Βασιλίσσης Όλγας, τα γαλλικά, η δυτική μουσική, ακόμη και ο σοσιαλισμός ήταν δημιούργημα – κυρίως – των ντόπιων Εβραίων. Μετά την εξόντωση τους στη περίοδο 1941 – 1944 (για την οποία εξόντωσή τους πιθανόν να μιλήσουμε άλλη φορά), η Θεσσαλονίκη αλλάζει τελείως χαρακτήρα.

 

Από μια τεράστια πολυεθνική πόλη, αληθινό Διεθνές και Βαλκανικό Κέντρο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Οικονομίας, στο τέλος της δεκαετίας του 1940 γίνεται μια περιχαρακωμένη πόλη, αποκτά κλειστοφοβικά, υπερσυντηρητικά και θρησκόληπτα χαρακτηριστικά με σφραγίδα εντονότατου τοπικισμού και επαρχιωτισμού. Από Συμβασιλεύουσα του Βυζάντιου γίνεται φτωχομάνα, πόλη των Gastarbeiter και των Πολιτικών Δολοφονιών, τις τελευταίες δε δυο δεκαετίες Επίνειο της Βουλγαρίας, εφόσον εκατοντάδες και χιλιάδες επιχειρήσεις της περιοχής μετανάστευσαν στη γειτονική Βουλγαρία.

 

Καλά θα κάνουν λοιπόν, ειδικότερα οι Θεσσαλονικείς, να γνωρίσουν την Ιστορία τους – που μάλλον δεν την ξέρουν…– και να αφήσουν τις παθολογικές γκρίνιες για τους «Χαμουτζήδες» και το « Αθηναϊκό Κράτος». Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας πήρε – δόξα τω θεώ…–πολλά κονδύλια τις τελευταίες δυο και τρεις δεκαετίες. Ας ρωτήσουν κατά τη μεριά των Μοναστηριών του Αγίου Όρους για τα Κονδύλια Ανακαίνισης Μονών. Αλλά ας ρωτήσουν και τι ΕΝΦΙΑ πληρώνουν τα πάμπολλα – ων ουκ έστι αριθμός –ακίνητα του Αγίου Όρους και της Εκκλησίας στο Κέντρο της Θεσσαλονίκης. Ας δραστηριοποιηθούν λοιπόν και οι ίδιοι εγκαταλείποντας την παραδοσιακή τους απάθεια και την πολιτική ομφαλοσκόπηση που τους διακρίνει. Aς μετατρέψουν τη Θεσσαλονίκη από πόλη των Ψευδαισθήσεων και Φαντάσματων σε αληθινό Αστικό Κέντρο.

Επίσης η Πνευματική Ελίτ της Πόλης – και όχι μόνο…– ας στρέψει την προσοχή της στις λαϊκές Δυτικές Συνοικίες που βουλιάζουν στη λησμονιά της μιζέριας και της Φραπεδιάς. Θεσσαλονίκη δεν είναι μόνο το Κέντρο της. Είναι όλη η πόλη, αλλιώς έχουμε όχι πολιτισμό, που δεν μπορεί να είναι παρά μόνο μαζικός και λαϊκός, αλλά αντίθετα «Φραπεδοδιανοούμενους» που συζητούν για τις ταινίες στο Ολύμπιον και τις παραστάσεις του Κρατικού Θέατρου. Ο κλειστοκεντρικός, κλειστοφοβικός και αυτιστικού τύπου πολιτισμός της πόλης μυρίζει ελιτισμό. Αλλά αυτό δεν είναι πολιτισμός αλλά «Πνευματική ενασχόληση και ανησυχία» γιατί πολιτισμός σημαίνει «Πολιτισμός της Καθημερινής Ζωής και των μεγάλων και πλατιών στρωμάτων και μαζών του πληθυσμού».

Τέλος, ο νυν Πρωθυπουργός αλλά και οι «Αναμένοντες στο ακουστικό τους» Αντιπολιτευτικοί Ηγέτες ας πουν αλήθειες. Αλήθειες και προτάσεις για μια πραγματική Βιομηχανική / Παραγωγική ανασυγκρότηση. Χωρίς Βιομηχανία δεν υπάρχει Οικονομία. Όπως με «Π… δεν βάφεις αυγά». Η βάση είναι η Βιομηχανία και όχι – μόνο…– ο Τουρισμός, τα εστιατόρια και τα μπαράκια μιας απέραντης φραπεδούπολης όπως κατάντησε – και όχι κατέληξε – η Θεσσαλονίκη. Ανάπτυξη και όχι Ψευδαίσθηση Ανάπτυξης σημαίνει Βιομηχανία και Παραγωγή και όχι εστιατόρια με εισαγόμενα προϊόντα. Τελεία και παύλα, ή μάλλον σκέτη Τελεία.