Το νέο πολιτικό και επικοινωνιακό δόγμα του Αλέξη Τσίπρα εμπεριέχει τη διεύρυνση προς το Κέντρο – εκεί όπου οι έννοιες επενδύσεις, νέες θέσεις εργασίας, ιδιωτικός τομέας, χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές αποκτούν μεγάλη βαρύτητα – και προς νεότερες ηλικιακές ομάδες, στις οποίες η εξεύρεση μιας θέσης εργασίας μπορεί να είναι επαρκής λόγος γι’ αυτόν που θα τη βρει να δώσει την ψήφο του. 

Ο πρωθυπουργός, με την παρουσία του στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, κατέστησε σαφές ότι η κυβέρνηση, στον εναπομείναντα πολιτικό χρόνο, θα προσπαθήσει να κάνει μεγάλα ανοίγματα και σε άλλες κοινωνικές ομάδες, πέραν αυτών που επιχείρησε να «προστατεύσει» κατά την πρώτη διετία της κυβερνητικής θητείας. 

Στο Μέγαρο Μαξίμου αντιλαμβάνονται ότι έχει επέλθει χάσμα με ένα μεγάλο μέρος των συνταξιούχων, το οποίο μάλιστα θα γίνει μεγαλύτερο λόγω των μειώσεων που θα ενεργοποιηθούν κατά το προεκλογικό – με βάση τα λεγόμενα του πρωθυπουργού – 2019. 

 

Οι δημόσιοι υπάλληλοι – οι οποίοι όντως έχουν προστατευτεί σε σημαντικό βαθμό από την παρούσα κυβέρνηση – δεν επαρκούν πλέον για να εξασφαλίσουν ένα καλό αποτέλεσμα. Επομένως τι μένει; Εμφανής στροφή προς τους νέους και τους μεσηλίκους με παιδιά, για την τύχη των οποίων αγωνιούν. 

Με λίγα λόγια: Αν δεν μπορείς να κερδίσεις την εύνοια ενός θυμωμένου συνταξιούχου, ο οποίος δεν μπορεί να χωνέψει την περαιτέρω συρρίκνωση του εισοδήματός του, κάνεις ό,τι μπορείς για να τον συγκινήσεις, βοηθώντας το παιδί και το εγγόνι του.

 

Για να προσφύγει ένα κυβερνών κόμμα στη λαϊκή ετυμηγορία, πρέπει να έχει έτοιμη μια… ιστορία να πει στους ψηφοφόρους. Αυτή η ιστορία δεν μπορεί να ετοιμαστεί από τη μια στιγμή στην άλλη. Χρειάζεται χρόνο για να γίνει πιστευτή. Ο πρωθυπουργός γνωρίζει ότι, όποια στιγμή και αν κάνει τις εκλογές, το μνημόνιο θα τον στοιχειώνει.

 

1 Αν επιλέξει το σενάριο να ζητήσει ανανέωση της λαϊκής εντολής την άνοιξη του 2018 – κάτι το οποίο ο ίδιος απέκλεισε απαντώντας σε σχετική ερώτηση –, θα ζητήσει από τους πολίτες να επιλέξουν την πολιτική δύναμη που θα διαπραγματευτεί με τους δανειστές τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους. 

Θα έχει όμως απέναντί του την αντιπολίτευση, η οποία θα… θυμίζει με κάθε τρόπο ότι επίκειται η περικοπή των συντάξεων και η κατακόρυφη αύξηση των φορολογικών βαρών, λόγω της μείωσης της έκπτωσης φόρου από τα 1.900 στα 1.250 ευρώ. Όπως και να ‘χει, 4,5 δισ. ευρώ είναι αυτά. 

Το επιχείρημα ότι «ζητάει την ψήφο σας αυτός που υπέγραψε να κουρευτεί η σύνταξή σας ακόμη και πάνω από 20%» από την Πρωτοχρονιά του 2019 δεν θα μπορεί να περάσει απαρατήρητο και σίγουρα θα επισκιάσει σε μεγάλο βαθμό το «δίλημμα» ποιος μπορεί να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή λύση για την εποχή μετά το τρίτο μνημόνιο.

2 Υπάρχει η λύση ο πρωθυπουργός να εξαντλήσει την τετραετία και να προσφύγει στην κάλπη με την ολοκλήρωση της κυβερνητικής θητείας τον Σεπτέμβριο του 2019 (σ.σ.: αυτή ήταν και η δήλωσή του στη ΔΕΘ). 

Τότε το τοπίο θα είναι σαφώς πιο ξεκάθαρο. Τα μνημονιακά μέτρα θα έχουν ενεργοποιηθεί στο σύνολό τους, η Ελλάδα θα έχει συμφωνήσει με τους δανειστές για το πώς θα καλυφθούν οι δανειακές υποχρεώσεις της χώρας και, καλώς εχόντων των πραγμάτων, η χώρα θα διανύει τον τρίτο χρόνο ανάπτυξης. 

Ποια λοιπόν θα είναι τότε η ιστορία που θα μπορούσε «να πουλήσει» ένας πρωθυπουργός, που έχει περάσει μέτρα 14,5 δισ., ευρώ για να ζητήσει την επανεκλογή του; Ουσιαστικά, ο Αλέξης Τσίπρας προϊδέασε με την ομιλία του στη Θεσσαλονίκη: θα υποσχεθεί δικαιότερη διανομή του πρόσθετου εισοδήματος που θα «γεννηθεί» από τη διόγκωση του ΑΕΠ και ενίσχυση των μεσαίων στρωμάτων που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση. 

Το σύνθημα θα συμπυκνωθεί στη φράση «ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσημο» και η πολιτική υπόσχεση – δύσκολη βέβαια στην υλοποίησή της, καθώς τα πρωτογενή πλεονάσματα θα πρέπει να παραμείνουν στο ύψος τους μέχρι και το τέλος του 2022 – θα αφορά την αποκλιμάκωση των φορολογικών επιβαρύνσεων σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, με τις οποίες αυτή τη στιγμή έχει χαθεί η επαφή.

 

Κατά τα δύο πρώτα χρόνια διακυβέρνησης, ο ΣΥΡΙΖΑ επικεντρώθηκε στο να στηρίξει – κατά το δυνατόν – την πολυπληθή ομάδα των συνταξιούχων, όπως επίσης και αυτή των δημοσίων υπαλλήλων. Στις εκλογές του 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε από τη Νέα Δημοκρατία στη συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα (συνταξιούχους), καθώς συγκέντρωσε το 33,8% της προτίμησης έναντι 36,6% της Νέας Δημοκρατίας.

Πίσω από τη σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση βρέθηκε και στον χώρο των αυτοαπασχολούμενων, καθώς κέρδισε την προτίμηση του 28,3% των ψηφοφόρων έναντι 30,2% της Νέας Δημοκρατίας. Αντίθετα, επικράτησε κατά κράτος στους δημοσίους υπαλλήλους (37,3% έναντι 28,2%), στους ιδιωτικούς υπαλλήλους (36,9% έναντι 22,5%) στους ανέργους (42,8% έναντι 17,3%) και στους φοιτητές (37,6% έναντι 16%).

 

Η πολιτική που ασκήθηκε τα τελευταία δύο χρόνια είναι σαφές ότι απομάκρυνε ακόμη περισσότερο τον ΣΥΡΙΖΑ από τις «δυνάμεις» στις οποίες, ούτως ή άλλως, υστερούσε. Οι συνταξιούχοι επλήγησαν πρώτη φορά στο σύνολό τους, καθώς μέχρι και το 2014 το κύριο βάρος των περικοπών (με εξαίρεση την κατάργηση της 13ης και της 14ης σύνταξης) έπεφτε σε όσους είχαν ατομικό εισόδημα άνω των 1.000 – 1.200 ευρώ τον μήνα. 

 

Από το 2015 και μετά επλήγησαν και οι χαμηλοσυνταξιούχοι. Εκατοντάδες χιλιάδες είναι τα θύματα από την κατάργηση του ΕΚΑΣ, ενώ η εξαφάνιση της προσωπικής διαφοράς θα έχει περισσότερα από 1,6 εκατομμύρια «θύματα», τα οποία μάλιστα θα υποστούν τη νέα μείωση εισοδήματος από τις αρχές του 2019. 

Στο κυβερνητικό στρατόπεδο αντιλαμβάνονται ότι το κλίμα δεν πρόκειται να αντιστραφεί εύκολα στις τάξεις των συνταξιούχων. Ήταν που ήταν κακό το κλίμα από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, ήρθαν και τα νέα οικονομικά χτυπήματα για να επιφέρουν οριστική ρήξη.

 

Στις τάξεις των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιτηδευματιών, υπήρξαν μεν οι ευνοημένοι – κυρίως οι φοροφυγάδες και οι φτωχότεροι επαγγελματίες, που εμφανίζουν πολύ χαμηλά εισοδήματα μέχρι 10.000 ευρώ –, υπήρξαν όμως και οι φορολογούμενοι που υπέστησαν συντριπτική ζημιά.

Με την εφαρμογή της νέας φορολογικής κλίμακας, που προβλέπει συντελεστές έως και 45%, την αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης με τη θέσπιση κλίμακας που προβλέπει συντελεστές έως και 10%, αλλά και τη σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με το φορολογητέο εισόδημα, περίπου 100.000 επαγγελματίες που δηλώνουν τα υψηλότερα εισοδήματα βρέθηκαν αντιμέτωποι με επιβαρύνσεις που φτάνουν ή ξεπερνούν το 60%. 

 

Μπορεί ο αριθμός των 100.000 ατόμων να μην… φοβίζει σε μια χώρα με περισσότερους από 9,9 εκατομμύρια εγγεγραμμένους ψηφοφόρους (από τους οποίους όμως τον Σεπτέμβριο του 2015 ψήφισαν σε ποσοστό μόλις 56,2%). Όμως, το να εξαπολύει μια κυβέρνηση φορολογική επίθεση τέτοιας έκτασης σε μια επαγγελματική ομάδα όπως οι αυτοαπασχολούμενοι, κόβει τα φτερά ακόμη και σε αυτούς που δηλώνουν λίγα. 

Άλλωστε, γνωρίζουν και αυτοί ότι, αν κάνουν ένα επαγγελματικό βήμα προόδου ή αν κόψουν – αυτοβούλως ή αναγκαστικά – το… σπορ της φοροδιαφυγής, θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις εξωφρενικές κρατήσεις.

 

Τι έχει απομείνει στην κυβέρνηση για να ενισχύσει την… ιστορία της; Να στραφεί με όλες τις δυνάμεις της στις πολιτικές δυνάμεις που τη στήριξαν και στις προηγούμενες εκλογές: τους νέους, τους ανέργους και τους υπαλλήλους, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Η προσπάθεια να επενδυθεί το πολιτικό μέλλον της κυβέρνησης σε αυτές τις κοινωνικές ομάδες έγινε σαφής κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ:

1 Δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στην προσπάθεια που θα γίνει να μειωθεί ακόμη περισσότερο η ανεργία και να εξασφαλιστεί ότι – τουλάχιστον – οι εργαζόμενοι θα εισπράττουν τα δεδουλευμένα τους. Ο πρωθυπουργός, εξαιρετικά συγκρατημένος αυτή τη φορά στις υποσχέσεις, αναφέρθηκε αναλυτικά στα προγράμματα επιδότησης εργασίας που θα υλοποιηθούν το επόμενο διάστημα από το υπουργείο Εργασίας και τον ΟΑΕΔ. 

Τα προγράμματα αυτά στοχεύουν κυρίως στους άνεργους και τους νέους: εργαζόμενους που παραμένουν απλήρωτοι επί μήνες, νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας που δεν θα βρουν μια θέση αν δεν επιδοτηθούν οι εργοδότες, τουλάχιστον για τις εργοδοτικές εισφορές, και «μπλοκάκηδες», οι οποίοι παρέχουν μεν υπηρεσίες ως μισθωτοί, χωρίς όμως να έχουν το παραμικρό εργασιακό δικαίωμα. 

Το αν οι δανειστές, που τάσσονται συστηματικά υπέρ της πλήρους απελευθέρωσης των εργασιακών σχέσεων, θα προβάλουν αντιρρήσεις σε αυτή την πολιτική είναι κάτι που μένει να φανεί τις επόμενες ημέρες.

2 Το σύνθημα υπέρ των επενδύσεων – των υγιών επενδύσεων με… αριστερό πρόσημο, δηλαδή αυτών που γίνονται βάσει των κανόνων της χώρας και με σεβασμό στο περιβάλλον – εκτιμάται από το κυβερνητικό επιτελείο ότι μπορεί να βρει ακροατήριο και στις τάξεις των εργαζομένων, καθώς το βασικό ζητούμενο μετά την επταετή ύφεση, είναι να αρχίσουν πάλι να δημιουργούνται κανονικές θέσεις πλήρους εργασίας, με οκτάωρο και κανονικές αμοιβές άνω των 300 ευρώ τον μήνα.

3 Μελετημένη ήταν και η αναφορά του πρωθυπουργού στις όποιες μειώσεις φόρων γίνουν στο μέλλον. Ο Τσίπρας, θέλοντας να ξεφύγει από το «φάντασμα του ΕΝΦΙΑ», τόνισε, απαντώντας σε ερώτηση του «Ποντικιού» στη συνέντευξη Τύπου την περασμένη Κυριακή, ότι υπάρχουν και άλλοι φόροι, πέραν αυτών που επιβάλλονται στα ακίνητα, οι οποίοι χρήζουν επανεξέτασης. 

 

Έγινε σαφές ότι ο Τσίπρας θέλησε να αφήσει πίσω του την ιστορία με τον ΕΝΦΙΑ, στον οποίο άλλωστε τα περιθώρια παρεμβάσεων είναι ελάχιστα μέχρι και το 2022. Προφανώς ο πρωθυπουργός, θα προτιμούσε να ανακοινώσει κοντά στις εκλογές – και υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει ο δημοσιονομικός χώρος – μειώσεις συντελεστών φορολογίας εισοδήματος για τη λεγόμενη «μεσαία τάξη», η οποία συνθλίβεται τα τελευταία χρόνια μόνο και μόνο επειδή εμφανίζει εισοδήματα της τάξεως των 20.000 – 30.000 ευρώ.

 

Βεβαίως, το μέλλον της πρωθυπουργικής ιστορίας, την οποία ο Τσίπρας θα συνεχίσει να χτίζει μεθοδικά την επόμενη διετία, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις τρικλοποδιές που θα θελήσουν – ή δεν θα θελήσουν – να του βάλουν οι δανειστές, και κυρίως οι Ευρωπαίοι. Ένα πρώτο δείγμα θα έχουμε με την έναρξη κιόλας της τρίτης αξιολόγησης…